Με ιδιαίτερη χαρά συμμετέχω και φέτος στο Φόρουμ των Δελφών.
Μια πρωτοβουλία, που έχει πλέον εξελιχθεί και καθιερωθεί ως διεθνής πλατφόρμα για έναν υψηλού επιπέδου διάλογο επάνω στις σύγχρονες προκλήσεις και τις προτεραιότητες στην οικονομία και στη διεθνή πολιτική, όχι μόνον για την ευρύτερη γεωπολιτική μας περιφέρεια αλλά και για την Ευρώπη και τον κόσμο.
Όλοι γνωρίζουμε ότι η Ευρώπη βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ειδικότερα αλλά και η ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, δηλαδή η γειτονιά μας, και αναφέρομαι εδώ στις χώρες που έχουν θέσει ως όραμα και στρατηγικό στόχο τους να ενσωματωθούν και θεσμικά στην ευρωπαϊκή οικογένεια και να γίνουν μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η συνεργασία με τις χώρες αυτές, για την καλύτερη προετοιμασία τους ενόψει των μεγάλων μεταρρυθμίσεων που επιχειρούν αλλά και για την αντιμετώπιση των κοινών μας προκλήσεων καθίσταται πιο αναγκαία από ποτέ και είναι καθοριστική για την ευρωπαϊκή τους προοπτική.
Η περιοχή μας βρίσκεται πολύ κοντά σε ένα ευρύ τόξο αστάθειας, που εκτείνεται από την Τυνησία ως την Ουκρανία. Όλα αυτά συμβαίνουν δίπλα μας.
Η πολιτική και κοινωνική σταθερότητα για όλους αλλά και η συνεργασία είναι βασικές προϋποθέσεις για τα κοινά μελλοντικά μας βήματα. Οι γεωπολιτικές προκλήσεις και τα οικονομικά προβλήματα δυναμιτίζουν τα θεμέλια και τον κοινωνικό ιστό των κοινωνιών μας.
Οι μεταναστευτικές πιέσεις, στις οποίες αναφέρθηκε και ο κ. Μπορίσοφ πριν και οι αλλεπάλληλες τρομοκρατικές επιθέσεις τροφοδοτούν επικίνδυνα τον ακραίο εθνολαϊκισμό, τον εξτρεμισμό και την ξενοφοβία.
Σε ένα τέτοιο κλίμα, όπως το σημερινό, έχουμε ανησυχητικά δείγματα στροφής πολιτικών ηγεσιών προς το εσωτερικό των χωρών τους, προς το εκλογικό τους κοινό με άλλα λόγια, αγνοώντας τη μεγάλη εικόνα και τις προκλήσεις που προανέφερα.
Ανεύθυνη πολιτική στάση, με μακροπρόθεσμες αρνητικές επιπτώσεις για τις χώρες και τους λαούς τους. Εθνικιστική λαϊκίστικη ρητορική, με αντιευρωπαϊκές αναφορές. Και αυτό από Ευρωπαίους ηγέτες. Στάση που κάθε άλλο παρά συντελεί στην ενδυνάμωση της συνεργασίας ανάμεσα σε γείτονες με τους οποίους καλούνται να δουλέψουν μαζί μπροστά σε κοινούς στόχους.
Αν ωστόσο μας δίδαξαν κάτι οι αλλεπάλληλες κρίσεις των τελευταίων ετών, είναι ότι ο μόνος τρόπος να ανταποκριθούμε στις σύγχρονες κοινές προκλήσεις —είτε πρόκειται για πρωτόγνωρες μεταναστευτικές ροές, τρομοκρατικές απειλές, είτε για την οικονομία, στην οποία αναφέρθηκε πρωτύτερα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας— είναι η από κοινού αντιμετώπισή τους.
Χρειαζόμαστε κοινές λύσεις στη βάση των αρχών της εμπιστοσύνης, της συνεργασίας και της ενότητας.
Αυτή η συνεργασία και η εμπιστοσύνη δεν αφορά μόνο στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και στους εταίρους μας στην ευρύτερη περιοχή — και αναφέρομαι κυρίως στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων. Και θα συμφωνήσω με τον κ. Μπορίσοφ. Γιατί τα αποκαλούμε Δυτικά Βαλκάνια; Μια γειτονιά είναι! Μόνο που κάποιες χώρες είναι μέλη της Ε.Ε. και κάποιες άλλες θέλουν να είναι. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, είναι ζωτικής σημασίας η στενή και σταθερή σχέση ανάμεσα στην περιοχή αυτή και την Ευρωπαϊκή Ένωση, με προοπτική την πλήρη ένταξή τους, εάν και εφόσον εκπληρώσουν τις απαιτούμενες προϋποθέσεις.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε πριν λίγες μέρες τη νέα Στρατηγική της για τη Διεύρυνση με τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, προκειμένου να δώσει νέα ώθηση στη διαδικασία.
Αφότου ανέλαβα τα καθήκοντα μου ως Ευρωπαίου Επιτρόπου Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας, έθεσα ως στόχο την ενίσχυση της συνεργασίας μας σε αυτούς τους τομείς, πιστεύοντας ότι η σύγκλιση των πολιτικών μας θα είναι αμοιβαία, θετική και πολλαπλά ωφέλιμη.
Οι πρωτόγνωρες προκλήσεις, με τις οποίες βρισκόμαστε αντιμέτωποι, του μεταναστευτικού και της ασφάλειας, δοκιμάζουν, εξάλλου, όχι μόνο τις αντοχές της Ευρώπης αλλά και τις δυνατότητες των γειτονικών της χωρών. Ταυτόχρονα όμως, αποτέλεσαν και ευκαιρία για την εμβάθυνση της συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τα Δυτικά Βαλκάνια, ώστε να εξελιχθεί σε συνεργασία-πρότυπο για την αντιμετώπιση των κοινών προκλήσεων.
https://youtu.be/T2tjEX-zYlo
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η διασυνοριακή συνεργασία, η οποία, πλέον, μετά την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Συνοριοακτοφυλακής καλύπτει και την ευρύτερη περιοχή της Βαλκανικής για την καλύτερη και αποτελεσματικότερη διαχείριση, τόσο της μετανάστευσης όσο και της ασφάλειας αλλά και των ευρωπαϊκών συνόρων.
Με άλλα λόγια, σε περίπτωση που οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων βρεθούν υπό πίεση, θα μπορούν να ζητούν στήριξη από την Ευρωπαϊκή Συνοριοακτοφυλακή. Μάλιστα, πριν δυο εβδομάδες, υπέγραψα στα Τίρανα με την Αλβανική Κυβέρνηση το πρώτο σύμφωνο επιχειρησιακής συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή Συνοριοακτοφυλακή (Frontex).
Σημαντική πρόοδο στις διαπραγματεύσεις έχουμε σημειώσει και με τη Σερβία και την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Όσον αφορά στη Βοσνία Ερζεγοβίνη και το Μαυροβούνιο, θα ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις, όταν οι χώρες αυτές είναι έτοιμες.
Επίσης, η πολιτική κατάργηση της θεώρησης των διαβατηρίων, που αφορά σε όλους τους πολίτες των Δυτικών Βαλκανίων, είναι σημαντική και φέρνει πιο κοντά τις χώρες και τους λαούς της περιοχής. Ο νέος μηχανισμός αναστολής θεωρήσεων (suspension mechanism) και το προτεινόμενο Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών και Άδειας Ταξιδίου (ETIAS)-το αντίστοιχο με το αμερικανικό ESTA- έχει σχεδιαστεί ακριβώς για να προστατεύσει και να διευκολύνει τη μετακίνηση των ταξιδιωτών από την περιοχή, ενισχύοντας παράλληλα τους όρους ασφάλειας των συνόρων μας.
Και μη ξεχνάμε, ότι τα ασφαλή εξωτερικά σύνορα σημαίνουν περισσότερη ασφάλεια και για το εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η Ελλάδα και η Βουλγαρία είναι χώρες που διαχειρίζονται –με επιτυχία- ένα ευαίσθητο κομμάτι των ευρωπαϊκών εξωτερικών συνόρων, όπως είπε πρωτύτερα και ο κ. Μπορίσοφ.
Και θα ήθελα σε αυτό το σημείο να πω, με την ευκαιρία της παρουσίας του εδώ, ότι υπάρχουν πλέον οι προϋποθέσεις και έχει έρθει πλέον η ώρα η Βουλγαρία και η Ρουμανία να ενταχθούν πλήρως στη ζώνη Σένγκεν.
Αυτή τη δέσμευση έχει διατυπώσει ξεκάθαρα ο Πρόεδρος Γιούνκερ αλλά και εγώ προσωπικά είχα θέσει ως στόχο από την πρώτη κιόλας ημέρα, που ανέλαβα τα καθήκοντά μου, μία εκ των οποίων αρμοδιοτήτων είναι και η ζώνη Σένγκεν.
Την τελική απόφαση καλείται να λάβει ομόφωνα το Συμβούλιο Κορυφής υπό την προεδρία σας και βέβαια εμείς στηρίζουμε αυτή σας την προσπάθεια και εργαζομαστε γι’ αυτό.
Γιατί σήμερα, περισσότερο από ποτέ, η στενή και σταθερή συνεργασία της ΕΕ με τα Δυτικά Βαλκάνια σε θέματα ασφάλειας είναι απαραίτητη, καθώς οι εταίροι μας αντιμετωπίζουν, όπως και εμείς εξάλλου, μεγάλες προκλήσεις, καθώς και φαινόμενα τρομοκρατίας, βίαιου εξτρεμισμού και ριζοσπαστικοποίησης.
Για να τα αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά, επεκτείναμε και προσδιορίσαμε εκ νέου το πλαίσιο συνεργασίας με τους γείτονές μας σε όλους τους τομείς της ασφάλειας: για τη ριζοσπαστικοποίηση, τη διακίνηση πυροβόλων όπλων, την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, του trafficking αλλά και την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τους ξένους τρομοκράτες μαχητές. 
Για τον λόγο αυτό, ζήτησα από την Europol να αποστείλει σύντομα συνδέσμους στην περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων, ώστε να ενισχυθεί η συνεργασία και η ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με την παράνομη διακίνηση μεταναστών και την έρευνα κατά της τρομοκρατίας και του οργανωμένου εγκλήματος.
Ταυτόχρονα, εντείναμε τη συνεργασία μας για την καταπολέμηση της διακίνησης όπλων στην περιοχή και της μετέπειτα χρήσης τους σε εγκληματικές και τρομοκρατικές ενέργειες στην Ευρώπη.
Αυτά που σας ανέφερα είναι πολύ σημαντικά ζητήματα και η συνεργασία μας είναι καθοριστική για την αντιμετώπισή τους. Και τούτο, γιατί συνιστούν, ως προβλήματα, μεγάλη απειλή και για την περιοχή αλλά όπως απέδειξαν και τα γεγονότα των τελευταίων χρόνων και για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Και οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων έχουν επιδείξει ειλικρινές πνεύμα συνεργασίας, με τα πρώτα αποτελέσματα να είναι ήδη αισθητά.
Αυτή η πολιτική προτεραιότητα σύγκλισης και συνεργασίας στα θέματα ασφάλειας, διαχείρισης συνόρων και μετανάστευσης αποτελεί και βασικό πυλώνα της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τα Δυτικά Βαλκάνια, που εγκρίθηκε πρόσφατα.
Όπως γνωρίζετε, αυτές τις ημέρες ο Πρόεδρος Juncker ολοκληρώνει πενθήμερη επίσκεψη στα Δυτικά Βαλκάνια, και μάλιστα η τελευταία ήταν στη Βουλγαρία, όπου συζήτησε σχετικά με την ευρωπαϊκή προοπτική των χωρών αυτών και τις ενθάρρυνε, προκειμένου να επιτύχουν την απαραίτητη μεταρρυθμιστική πρόοδο.
Οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων δεν έχουν απλώς μια σταθερή και μακρόχρονη ιστορική σχέση με την Ευρώπη, αποτελούμενη από καλές και κακές στιγμές.
Τα Δυτικά Βαλκάνια είναι Ευρώπη. Ιστορικά, πολιτισμικά, γεωγραφικά. Και βέβαια η συνεργασία μας, δεν περιορίζεται και δεν θα περιορισθεί στους τομείς της μετανάστευσης και της ασφάλειας. Είναι κορυφαία ζητήματα αλλά δεν είναι μόνο αυτά.
Η διασφάλιση της σταθερότητας και ευημερίας για ολόκληρη την περιοχή προϋποθέτει:
-την εμπέδωση των αρχών του κράτους δικαίου,
-την καταπολέμηση της διαφθοράς,
-τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας των ΜΜΕ,
-καθώς και τη βελτίωση της οικονομίας αλλά και
– τις σχέσεις καλής γειτονίας.
Επομένως, η προοπτική μιας μελλοντικής ένταξης των Δυτικών Βαλκανίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να συνοδεύεται από δεσμεύσεις για ριζικές μεταρρυθμίσεις.
Είναι χρέος μας να αποτρέψουμε την επιστροφή της γειτονιάς μας στο σκοτεινό της παρελθόν, όπου είναι ακόμα ζωντανές οι καταστροφικές μνήμες που προκάλεσε ο εθνικισμός, η διαίρεση, ο θρησκευτικός φανατισμός και η αντιπαλότητα.
Το είπε πρωτύτερα και ο κ. Πρωθυπουργός. Αυτήν την ευθύνη οφείλουμε να την αναλάβουμε όλοι μαζί, γι΄αυτό και η συνεργασία, που ήδη έχει ξεκινήσει, είναι βασική προϋπόθεση για τα κοινά μελλοντικά μας βήματα μπροστά στον κοινό στόχο, που είναι η ενσωμάτωση όλων των χωρών στον ευρωπαϊκό κορμό.
Σταθερή εγγύηση γι΄ αυτό είναι η προσήλωση στην ευρωπαϊκή προοπτική όλων των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων, και φυσικά προϋπόθεση η ισχυρή πολιτική βούληση των ηγεσιών τους για να πετύχουν και να εφαρμοστούν οι μεταρρυθμίσεις, που θα καταστήσουν τις χώρες αυτές πραγματικά ευρωπαϊκές χώρες, όχι μόνον ως προς την ιστορία αλλά και ως προς την εσωτερική θεσμική τους λειτουργία στη βάση των αξιών και των αρχών του ευρωπαϊκού κεκτημένου.
Μόνον έτσι θα ανταποκριθούν οι χώρες αυτές και οι ηγεσίες τους στις προσδοκίες και το όραμα των λαών τους και μαζί τους και όλων των λαών που ζουν σε αυτήν τη γειτονιά της Ευρώπης.
Ιδιαίτερη ευκαιρία για την ανάδειξη της ευρωπαϊκής αυτής προοπτικής των Δυτικών Βαλκανίων αποτελεί και η Βουλγαρική Προεδρία, ιδιαίτερα ενόψει και της Συνόδου Κορυφής για τα Βαλκάνια, που θα πραγματοποιηθεί στις 17 Μαΐου στη Σόφια.
Ο Προεδρεύων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κ. Μπορίσοφ έχει θέσει ως στρατηγική προτεραιότητα της Βουλγαρικής Προεδρίας την ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων, όπως ακριβώς είχε κάνει η Ελλάδα 15 χρόνια πριν.
Και τούτο, γιατί είναι ο μόνος δρόμος που θα ανοίξει ένα καινούργιο ιστορικό κεφάλαιο για την ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, όπως θα έπρεπε να ονομάζεται, σφραγίζοντας το τέλος μιας ιδιαίτερα επώδυνης ιστορικής περιόδου και το άνοιγμα μιας νέας εποχής.
Μιας εποχής συνύπαρξης, συνεργασίας, ασφάλειας, σταθερότητας, δημοκρατίας, ειρήνης. Γιατί ακριβώς αυτά εγγυάται, για εξήντα χρόνια ήδη, η Ευρωπαϊκή Ένωση για το σύνολο των λαών της ηπείρου μας.
Κάθε χρόνο, η συνεργασία μας με τα Δυτικά Βαλκάνια γίνεται ολοένα και στενότερη, θέτοντας έτσι γερά θεμέλια, πάνω στα οποία θα στηριχθεί το κοινό ευρωπαϊκό μας μέλλον.
Όπως τόνισα, μοιραζόμαστε ένα κοινό παρελθόν, μια κοινή ιστορία και το μέλλον μας δεν μπορεί παρά να είναι μόνο κοινό και ευρωπαϊκό. Ταυτόχρονα όμως, ας μην το παραγνωρίζουμε, τα φαντάσματα του παρελθόντος, του εθνικισμού, της ξενοφοβίας, του λαϊκισμού, του αλυτρωτισμού, μας θυμίζουν ότι τίποτα δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο.
Γιατί είναι ακόμα εκεί, ανάμεσά μας, και θέτουν εμπόδια στο να κινηθούν με ταχύτητα στο δρόμο αυτής της κοινής μας προοπτικής.
Η ειρήνη και η σταθερότητα είναι μια συνεχής μάχη, την οποία πρέπει να δίνουμε διαρκώς και από κοινού. Διότι ούτε αυτές μπορούν να θεωρούνται δεδομένες.
Η Ευρώπη παραμένει ανοικτή, δημοκρατική και ανεκτική, δεν είναι απομονωμένη. Και δεν πρόκειται ποτέ να επιτρέψουμε να μετατραπεί σε φρούριο.
Χάρη στις εμπειρίες που έχουμε αποκτήσει εξήντα χρόνια τώρα, διαθέτουμε σήμερα μια ευκαιρία, αλλά και μια κοινή ευθύνη, να οικοδομήσουμε ένα σταθερό μέλλον για τις επόμενες γενιές, και να αντιμετωπίσουμε όλα αυτά τα παγκόσμια ζητήματα από κοινού, με αποφασιστικότητα τόλμη, ενότητα.
Ειδικά για την περιοχή μας. Την ευρύτερη γειτονιά της Νοτιανατολικής Ευρώπης. Θα ήθελα να θυμίσω ότι οι όροι «Βαλκάνια» και «βαλκανοποίηση» είναι ιστορικά, πολιτικά και διπλωματικά φορτισμένες, αρνητικές έννοιες, γιατί παραπέμπουν, ως παραδείγματα, σε ένα αρνητικό παρελθόν.
Σε εμάς εναπόκειται και πάνω απ΄ όλα στις ηγεσίες όλων των χωρών της περιοχής, να συνεχίσουν να εμπνέονται από τις αρχές και από τις αξίες της Ευρώπης, με πρώτες εκείνες της αλληλεγγύης και της υπευθυνότητας, εντείνοντας και εμβαθύνοντας για όλα τα ζητήματα που αφορούν στην περιοχή και τη συνεννόηση και τη συνεργασία. Γιατί άλλος δρόμος δεν υπάρχει.
Και με την ευκαιρία της σημερινής μου παρουσίας εδώ, θα ήθελα να προτείνω τη σύσταση ενός μόνιμου φόρουμ όλων των χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, μελών ή όχι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης και της Κυπριακής Δημοκρατίας, στο οποίο θα συμμετέχουν οι ηγεσίες των χωρών, τα πολιτικά συστήματα, οι κοινωνικοί εταίροι, οι επιχειρηματικές ενώσεις, οι εκπρόσωποι του πολιτισμού, με σκοπό να θεσμοθετηθεί σε τακτική βάση ο διαρκής διάλογος για την από κοινού αντιμετώπιση των μεγάλων προκλήσεων και το κυριότερο των κοινών προοπτικών.
Με άλλα λόγια, για την από κοινού διάνοιξη της κοινής για όλους μας ευρωπαϊκής λεωφόρου, όπου το αξιακό υπόβαθρο της Ενωμένης Ευρώπης θα είναι το ισχυρό θεμέλιο για να αναδειχθεί η περιοχή των Βαλκανίων στο κατεξοχήν παράδειγμα συνύπαρξης, σταθερότητας και αλληλεγγύης για τον κόσμο ολόκληρο και για να αφήσει η σημερινή ηγεσία όλων των χωρών της περιοχής την πιο σημαντική κληρονομιά στις επόμενες γενεές.
Την κληρονομιά της ειρήνης, της σταθερότητας, της ασφάλειας και της ευημερίας.
Ομιλία Ευρωπαίου Επιτρόπου κ. Δημήτρη Αβραμόπουλου στο 3ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών