Συνέντευξη στον Αλέξανδρο Ζέρβα
«Θέλουμε μια Αριστερά που θα εκφράζει και θα συνθέτει όλες τις θετικές εμπειρίες όλων των ρευμάτων, από την κομμουνιστογενή παράδοση, τον δημοκρατικό σοσιαλισμό, το χώρο της οικολογίας και των κινημάτων κλπ. αλλά και θα υπερβαίνει τις αντιθέσεις και τις διαιρέσεις του χθες» σημειώνει σε συνέντευξη που παραχωρεί στο tvxs το μέλος της ΠΓ του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Διονύσης Τεμπονέρας.
Ο ίδιος εκτιμά ότι οι επερχόμενες ευερωεκλογές θα είναι «το “ground zero” για την ανασύνθεση του δημοκρατικού και προοδευτικού χώρου».
Παράλληλα, σημειώνει ότι «το σημερινό δίλημμα δεν είναι αν ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ θα είναι ένα αριστερό ή κεντροαριστερό κόμμα».
Αναλυτικά, η συνέντευξη του Διονύση Τεμπονέρα στο tvxs
- Βρισκόμαστε σε μια συγκυρία, κατά την οποία διαφαίνεται απόλυτη κυριαρχία της ΝΔ του Κυριάκου Μητσοτάκη παρά την γενικευμένη δυσαρέσκεια για την αποτυχία της κυβέρνησης σε κομβικά ζητήματα της καθημερινότητας, όπως η ακρίβεια. Εκτιμάτε πως θα δούμε «ρωγμές» σύντομα στην εν λόγω κυριαρχία;
Είναι γεγονός, ότι για πρώτη φορά στη μεταπολίτευση, ο χώρος στα δεξιά του κέντρου καταγράφεται εκλογικά μεγαλύτερος, από τον χώρο στα αριστερά του. Το πολιτικό σύστημα βιώνει συνθήκες ανισορροπίας με ένα ισχυρό δεξιό κόμμα και μια κατακερματισμένη και πολυδιασπασμένη προοδευτική αντιπολίτευση. Ο προοδευτικός χώρος αδυνατεί προς το παρόν να αρθρώσει ολοκληρωμένη εναλλακτική πρόταση εξουσίας και αυτό προφανώς ευνοεί την ΝΔ και τον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Όμως, αν διαβάσει κανείς με προσοχή τις δημοσκοπήσεις αντιλαμβάνεται, ότι πρόκειται για μια «εύθραυστη» κυριαρχία που τείνει, αλλά δεν το έχει κατορθώσει προς το παρόν, να αποκτήσει χαρακτηριστικά ιδεολογικής ηγεμονίας. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα, ότι το εκκρεμές θα στραφεί προς προοδευτική κατεύθυνση. Αντιθέτως, η ακροδεξιά και ο λαϊκισμός, η εύκολη ατάκα και ο ατεκμηρίωτος λόγος φαίνεται να κερδίζουν συνεχώς έδαφος. Εκεί είναι η ευθύνη των αριστερών και προοδευτικών δυνάμεων, να ορθώσουν ένα μέτωπο για την υπεράσπιση της δημοκρατίας και των θεσμών αλλά και να επεξεργαστούν μια ιδεολογικοπολιτική πλατφόρμα διακυβέρνησης, που θα στηρίζεται σε συγκεκριμένες αρχές και αξίες, όπως είναι η κοινωνική δικαιοσύνη, η εθνική ανεξαρτησία, η αλληλεγγύη και προκοπή. Μοιραία ο νεοφιλελευθερισμός θα βιώσει νέα αδιέξοδα. Το στοίχημα για τις δημοκρατικές δυνάμεις είναι να πείσουν, ότι μπορούν με τρόπο αξιόπιστο, ριζοσπαστικό και ρεαλιστικό, να κάνουν την ζωή των ανθρώπων καλύτερη.
- Φοβάστε μήπως τελικά οι εν λόγω «ρωγμές» έρθουν μέσα από την διαμάχη της με την Εκκλησία για ζητήματα όπως ο γάμος και η τεκνοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια, σπρώχνοντας μέρος της κοινωνίας σε ακόμη πιο συντηρητική κατεύθυνση;
Προφανώς και την ατζέντα την θέτει κάθε φορά κατά κύριο λόγο η κυβέρνηση. Ο πολιτικός γάμος για τα ομόφυλα ζευγάρια και εν γένει τα δικαιώματα είναι προνομιακό πεδίο για την Αριστερά, αρκεί να μην παρασύρεται από την συγκυρία. Όταν η (ακρο)δεξιά είναι ισχυρή, τότε υπάρχει μια τάση όλο το πολιτικό φάσμα, να μετακινείται πιο δεξιά. Χρειάζεται προσοχή, καθαρές θέσεις και αξιόπιστες προτάσεις που θα κινούνται στην λογική της προόδου. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε στην ακροδεξιά να πάρει την πρωτοβουλία των κινήσεων. Ακούσαμε με τρόμο την Εκκλησία να προτείνει δημοψήφισμα για τα δικαιώματα των ομόφυλων ζευγαριών, λες και δεν υπάρχει Πολιτεία που νομοθετεί και αποφασίζει.
Σεβόμαστε το θρησκευτικό αίσθημα των πολιτών, αλλά η νομοθετική πρωτοβουλία εκ του Συντάγματος ανήκει στα κοινοβουλευτικά όργανα. Θυμίζουμε, ότι η Εκκλησία και το 2015 είχε αντιδράσει στο σύμφωνο συμβίωσης αλλά και στον πολιτικό γάμο. Η ίδια η Εκκλησία δεν πρέπει να επιτρέψει στο μίσος και στο σκοταδισμό να σηκώσουν κεφάλι. Αν η ακροδεξιά θα είναι αυτή που θα καταφέρει να «νικήσει» τη ΝΔ, η ήττα δεν θα είναι μόνο του κ. Μητσοτάκη. Θα είναι και μεγάλη ήττα των δυνάμεων της προοδευτικής αντιπολίτευσης.
- Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ βγήκε βαθιά «τραυματισμένος» από την διαδικασία εκλογής νέας ηγεσίας, καθώς υπέστη μια οδυνηρή διάσπαση ενώ και τα ευρήματα των δημοσκοπήσεων είναι άκρως ανησυχητικά για την πορεία του κόμματος. Συμμερίζεστε τις απόψεις ότι ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ κινδυνεύει να πάψει να είναι «κόμμα εξουσίας»;
Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των Ευρωεκλογών ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ θα συνεχίσει να είναι η αξιωματική αντιπολίτευση της χώρας, τουλάχιστον μέχρι τις επόμενες εθνικές εκλογές. Αυτό έχει μια σημασία κυρίως σε κοινοβουλευτικό επίπεδο, αλλά στην κοινωνία τα πράγματα είναι διαφορετικά. Το εκλογικό σύστημα της χωράς καλώς ή κακώς ευνοεί τον δικομματισμό και στην ουσία, αποτελεί σύστημα εναλλαγής διακυβέρνησης των δύο μεγαλύτερων κομμάτων. Η σημερινή συνθήκη με 2ή 3 κόμματα να στοιβάζονται στην εκλογική περιοχή του 10-12% δεν μπορεί να συνεχιστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ πρέπει να μείνει σε κυβερνητική τροχιά και μαζί του οι ιδέες και αξίες της Αριστεράς. Συνεπώς ο στόχος για την δεύτερη τουλάχιστον θέση στις επόμενες Ευρωεκλογές είναι στόχος υπαρξιακός, που θα κρίνει την μετέπειτα πορεία του εγχειρήματος.
Η κοινωνία ακούει προτάσεις από εκείνον που θέλει να ασκήσει εξουσία και να αλλάξει την ζωή των πολιτών και όχι από εκείνους που παρακολουθούν από το περιθώριο. Συνεπώς ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ πρέπει να διεκδικήσει να γίνει μια νέα, μεγάλη, συμπεριληπτική, κυβερνώσα Αριστερά που θα παρουσιάσει και θα εφαρμόσει ένα εναλλακτικό στην κυβερνητική πολιτική, πολιτικό σχέδιο. Μπορεί στη θεωρία να ισχυρίζεται κανείς από την τρίτη θέση ότι είναι κόμμα εξουσίας, η πραγματικότητα όμως είναι δυστυχώς αμείλικτη και μας επιφορτίζει με επιπλέον καθήκοντα για το επόμενο διάστημα. Οι Ευρωεκλογές πράγματι θα είναι το «ground zero» για την ανασύνθεση του δημοκρατικού και προοδευτικού χώρου και ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ πρέπει να μπει ως πρωταγωνιστής στην ιδιότυπη αυτή νέα συνθήκη.
- Πολλοί εκφράζουν την άποψη πως σε περίπτωση ενός αρνητικού αποτελέσματος για τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ στις ευρωεκλογές, θα ανοίξει εκ νέου ζήτημα ηγεσίας. Στον αντίποδα η άποψη που έχει εκφραστεί εκ μέρους του Στέφανου Κασσελάκη είναι πως η παραμονή του στην προεδρία του κόμματος είναι ανεξάρτητη από το όποιο αποτέλεσμα στις επικείμενες κάλπες. Ποια η δική σας θέση;
Ο Στέφανος Κασσελάκης είναι ο δημοκρατικά εκλεγμένος Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και το αποτέλεσμα της εκλογής δεν αμφισβητείται. Έχει την εντολή ως πρώτος μεταξύ ίσων, να φέρει το κόμμα ξανά σε κυβερνητική τροχιά. Για να πετύχει στην προσπάθεια αυτή, χρειάζεται τη συμβολή όλων μας. Δεν πρόκειται για μια προσωπική υπόθεση. Οι εκλογές δεν είναι μια πολιτική μονομαχία που αφορά δύο πρόσωπα, πολύ δε περισσότερο που ο κ. Μητσοτάκης οικοδομεί ένα κεντροδεξιό κοινωνικό και πολιτικό μέτωπο με μεθοδικότητα και σχέδιο. Στις προσεχείς Ευρωεκλογές θα κριθεί η προσπάθεια όλων μας.
- Έχετε αναφερθεί επανειλημμένα στην «ανάγκη της συγκρότησης ενός ισχυρού δημοκρατικού προοδευτικού μετώπου από όλες τις δυνάμεις και τα ρεύματα του προοδευτικού και αριστερού χώρου», καταθέτοντας μάλιστα σχετικό κείμενο προς τα κομματικά όργανα για το ζήτημα. Από την άλλη, τόσο η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ όσο και εκείνη του ΠΑΣΟΚ δεν δείχνουν -στην παρούσα φάση τουλάχιστον- να κινούνται σε μια τέτοια κατεύθυνση. Ποια θεωρείτε πως είναι τα βήματα που θα μπορούσαν να γίνουν για μην έχουμε μια ακόμη «χαμένη ευκαιρία»;
Το «Μέτωπο Δημοκρατίας» είναι μια κοινωνικοπολιτική πρωτοβουλία που επιχειρεί να προκαλέσει κοινωνική κίνηση. Είναι γεγονός, ότι το πολιτικό σύστημα υφίσταται συνθήκες «καχεκτικής ισορροπίας». Κυριαρχεί ένα δεξιό κόμμα με νεοσυντηρητική ατζέντα και η προοδευτική αντιπολίτευση εμφανίζεται πολυδιασπασμένη και κατακερματισμένη, αδύναμη να συγκροτήσει εναλλακτική πρόταση. Τις συνέπειες τις ζει από πρώτο χέρι η ελληνική κοινωνία, βιώνοντας μια μεγάλη κρίση θεσμών και δημοκρατίας. Σε προεκλογική περίοδο, κατά την οποία κυριαρχεί ο κομματικός ανταγωνισμός και οι «ηγεμονισμοί», δεν είναι εφικτό να προκύψουν συνεννοήσεις κορυφής. Συνεπώς, οι δημοκρατικοί πολίτες στα πλαίσια της αυτοοργάνωσης καλούνται με διεργασίες βάσης, να προκαλέσουν γεγονότα και να υπερασπιστούν οι ίδιοι την δημοκρατία, την κοινωνία και τους θεσμούς ανεξάρτητα από την κομματική τους ένταξη και αφετηρία, στην βάση συγκεκριμένων αρχών και αξιών(εθνική κυριαρχία, αξιοπρεπή διαβίωση, συλλογική ευημερία και προκοπή) που θα συνοψίσουν-συμπυκνώσουν, μια minimum κοινωνική συμφωνία των «μη προνομιούχων».
Η πρόταση απευθύνεται φυσικά σε ανένταχτους πολίτες, σε συλλογικότητες, σε κοινωνικούς φορείς αλλά και στα κόμματα του προοδευτικού χώρου. Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ πρέπει να είναι επισπεύδων στο εγχείρημα αυτό όπως συνέβη και το 2012. Η μορφή και το περιεχόμενο του «Μετώπου Δημοκρατίας» μπορεί να αφορά είτε την υπεράσπιση ενός κοινωνικού αγαθού(Επιτροπή Αγώνα για την υπεράσπιση του άρθρου 16 κατά των ιδιωτικών πανεπιστημίων, Πρωτοβουλία κατά της Ακρίβειας) είτε τοπικού χαρακτήρα ζητήματα(αποτροπή κλεισίματος ενός νοσοκομείου, συγχώνευσης σχολείου, μεταφορά εφορίας ή ενός τραπεζικού καταστήματος σε άλλη περιοχή). Στόχος είναι τα «ρυάκια αμφισβήτησης» της ιδεολογικοπολιτικής ηγεμονίας της Δεξιάς, να συναντηθούν από τα κάτω και να επιβάλλουν και στα κόμματα πολιτικές εξελίξεις σε επίπεδο κορυφής. Οι διεργασίες βάσης είναι εκείνες που θα οριοθετήσουν και το πολιτικό σχέδιο αλλά και τα πρόσωπα που μπορούν να το υπηρετήσουν.
- Έχει ανοίξει μια συζήτηση -τόσο εντός του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ όσο και εκτός- για τα πεπραγμένα της κυβέρνησης του Αλέξη Τσίπρα, με επίκεντρο ζητήματα όπως ο «νόμος Κατρούγκαλου» ή το «μαξιλάρι» των 47 δισ ευρώ. Ποια η δική σας άποψη;
Η κυβερνητική περίοδος 2015-2019, όπως είναι λογικό είχε καλές και κακές στιγμές. Η ανάκτηση μέρους της δημοσιονομικής κυριαρχίας της χώρας, με την τυπική έξοδο από τα μνημόνια, η Συμφωνία των Πρεσπών που έλυσε εθνικιστικούς κόμπους, η στήριξη του κοινωνικού κράτους παρά τους ασφυκτικούς περιορισμούς, καταγράφονται στις επιτυχίες μιας κυβέρνησης που συνολικά κράτησε την κοινωνία όρθια και έδωσε ένα «καθαρό διάδρομο» για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας μέχρι το 2032. Προφανώς και υπήρξαν πιέσεις αλλά και παραλείψεις. Η διαφορά είναι, ότι ποτέ δεν γίναμε «ιδιοκτήτες» του προγράμματος προσαρμογης και μετά την έξοδο από την μνημονιακή υπαγωγή το 2018, επιχειρήσαμε να ανακτήσουμε μέρος από το χαμένο έδαφος(εργασιακά, 13η σύνταξη, στήριξη ΕΣΥ κλπ.).
Ο «νόμος Κατρούγκαλου» υπήρξε παράγωγο των μνημονίων και αναγκαιότητα μιας εποχής. Σήμερα όμως δεν βρισκόμαστε στο 2016 και οι συνθήκες έχουν αλλάξει. Σήμερα ο νόμος αυτός δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες ασφαλισμένων και συνταξιούχων και για αυτό στο «Σχέδιο Θέσεων» που συζητείται στα πλαίσια του προσυνεδριακού διαλόγου, τολμάμε να ανοίξουμε τη συζήτηση για το ασφαλιστικό από το μηδέν με βάση τις αρχές και τις αξίες της Αριστεράς. Για το ζήτημα του «μαξιλαριού» ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας έχει τοποθετηθεί στο παρελθόν, λέγοντας πως ήταν αναγκαίο για να γίνει η ρύθμιση του χρέους. Δέχομαι, ότι μπορεί να υπάρχουν διαφορετικές εκτιμήσεις για τις τεχνικές λεπτομέρειες, όμως η μεγάλη εικόνα είναι ότι σήμερα η χώρα μπορεί και υπάρχει λόγω των θυσιών του ελληνικού λαού και της διαχείρισης του ζητήματος από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Στα ζητήματα αυτά δεν χωρά εύκολη κριτική, έξω από το χωροχρονικό πλαίσιο μιας εξαιρετικά ανώμαλης περιόδου.
- Έχει κατατεθεί από κορυφαία στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ πρόταση για ένταξη του κόμματος στην ευρωομάδα των σοσιαλιστών, κάτι που φαίνεται έχει προκαλέσει έντονες αντιπαραθέσεις καθώς αρκετοί επιμένουν στην παραμονή του στην ευρωομάδα της Αριστεράς. Εσείς που θεωρείτε πως ανήκει τελικά ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ;
Σέβομαι την άποψη των τριών συντρόφων, όμως θέλω να επισημάνω τον εξής κίνδυνο: Το σημερινό δίλημμα δεν είναι αν ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ θα είναι ένα αριστερό ή κεντροαριστερό κόμμα. Αυτό είναι κατά την άποψή μου ένα ψευτοδίλημμα. Δεν μας ενδιαφέρει ούτε μια Αριστερά της περιχαράκωσης, της ανέξοδής διαμαρτυρίας και της απομόνωσης, ούτε όμως και η επάνοδος σε μια προβληματική και φθαρμένη σοσιαλδημοκρατία, που άλλωστε φαίνεται να έχει χάσει το δρόμο της, με βάση τα όσα συμβαίνουν στην Ευρώπη. Δεν βρισκόμαστε στην Δεύτερη και Τρίτη Διεθνή ούτε δίνουμε μάχη δικαίωσης με το παρελθόν. Εκτιμώ, ότι έχουμε ανάγκη από μια νέα, μεγάλη, συμπεριληπτική, κυβερνώσα Αριστερά που δεν θα διστάζει να αναλάβει κυβερνητικές ευθύνες. Θέλουμε μια Αριστερά που θα εκφράζει και θα συνθέτει όλες τις θετικές εμπειρίες όλων των ρευμάτων, από την κομμουνιστογενή παράδοση, τον δημοκρατικό σοσιαλισμό, το χώρο της οικολογίας και των κινημάτων κλπ. αλλά και θα υπερβαίνει τις αντιθέσεις και τις διαιρέσεις του χθες.
Η πρόταση για την αλλαγή ευρωομάδας δεν είναι αντιπαραθετική προς την πρόταση για την δημιουργία του «Μετώπου Δημοκρατίας» ούτε φυσικά οι ίδιοι οι σύντροφοί μου την ανάγουν σε ταυτοτικό ζήτημα. Πρόκειται για ζήτημα τακτικής ή στρατηγικής σε σχέση με το πεδίο της μάχης στην Ευρώπη. Όμως οι αλλαγές στην Ευρώπη είναι τεκτονικού χαρακτήρα. Άραγε οι υφιστάμενες ευρωομάδες θα συνεχίσουν να υφίστανται με τον ίδιο τρόπο, μετά τις εξελίξεις στην Αριστερά σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες; Η συνύπαρξη του ευρύτερου προοδευτικού χώρου σε κυβερνήσεις συνεργασίας πως επηρεάζει την ευρύτερη Αριστερά; Και τελικά ποιες είναι οι νέες απαιτήσεις για τον δημοκρατικό χώρο, σε μια Ευρώπη που φαίνεται, ότι η ακροδεξιά, ο λαϊκισμός, και ο φασισμός σηκώνουν ξανά κεφάλι και διεκδικούν την ηγεμονία; Χρειαζόμαστε πρώτα αρχές, θέσεις, πολιτική φυσιογνωμία και ύφος και μετά κατά την άποψή μου, μένει καθορίσουμε την πολιτική μας στρατηγική-τακτική. Σε περιόδους πολιτικής σύγχυσης και ρευστοποίησης του πολιτικού περιβάλλοντος, απαιτείται πρωτίστως ισχυρή ιδεολογική ταυτότητα. Η πολιτική μας οφείλει να εκκινεί από το έδαφος της Αριστεράς και να επιχειρεί να μετεξελίξει την μεγάλη δημοκρατική κοινωνική πλειοψηφία, σε πολιτική πλειοψηφία.
ΑΠΟ ΤΟ TVXS