Του Νίκου Γαλάτη
Η μεγάλη συμμετοχή στις εκλογές για την ηγεσία της Κεντροαριστεράς μπορεί να είναι ένα ιστορικό γεγονός- όπως θέλουν πολλοί- αν αυτό οδηγήσει στην «αναγέννηση» της παράταξης που άρχισε ο Ελ. Βενιζέλος όπως τονίζουν σχεδόν όλοι -αποφεύγοντας να αναφερθούν στον Ανδρέα Παπανδρέου, όσο στον Γεώργιο Παπανδρέου.
Προδίδουν έτσι την «κεντρώα» -δηλαδή κεντροδεξιά- κατεύθυνση του νέου φορέα που πήγαν να ψηφίσουν ο Στέφανος Μάνος και ο Παν. Ψωμιάδης, αν οι πρώην πρωθυπουργοί του ΠΑΣΟΚ -Σημίτης, Γ. Παπανδρέου- είδαν μια δικαίωση της δικής τους ιστορίας- πράγμα που δεν προκύπτει από πουθενά. Το αντίθετο.
Ο νέος φορέας είναι -ως τώρα- κεντρώος, κεντροαριστερός, σοσιαλδημοκρατικός, φιλελεύθερος- με δυνάμεις ανανεωτικής αριστεράς και οικολογίας- που δεν φαίνεται να υπάρχουν πουθενά ή είναι ισχνές. Εκείνο που εντυπωσιάζει είναι πως δύο στους τρεις είναι άνω των πενήντα ετών- προφανώς πρόλαβαν τον Ανδρέα Παπανδρέου, θυμούνται τον Γεώργιο Παπανδρέου και ίσως τον Πλαστήρα, τον Μαύρο Καβαλάρη που έγινε πρωθυπουργός μεν αλλά σε ένα κόμμα με αντικομμουνιστές αλλά και φιλοκομμουνιστές που διελύθηκε τελικά υπέρ της Ένωσης Κέντρου, που επίσης δεν είχε ξεκάθαρη ιδεολογία, ήταν υπέρ της βασιλευόμενης δημοκρατίας- αν και συγκρούστηκε με τον βασιλιά (όχι με την βασιλεία) και είχε επίλεκτο στέλεχος και «θέλω να γίνω» διάδοχο του Παπανδρέου, που κατέληξε στην Νέα Δημοκρατία.
Ο «σοσιαλισμός» δεν ακούγεται πολύ ως κακόηχη λέξη και προτιμάται η σοσιαλδημοκρατία- αν και στην Ευρώπη είναι ντεμοντέ- μια ένδειξη πως ο φιλελευθερισμός της παράταξης μπορεί να είναι ο νεοφιλευθερισμός- εξ ού και παρουσία του Στέφανου Μάνου.
Το ιδεολογικό πλαίσιο της «ενιαίου προοδευτικού φορέα» είναι ασαφές, θολό, αντιφατικό όπως φαίνεται και στις θέσεις του για κρίσιμα θέματα όπως η παιδεία, τα ιδιωτικά πανεπιστήμια ή ακόμα και το εκλογικό σύστημα, ή η συνταγματική αναθεώρηση.
Ο πολιτικός προσανατολισμός ορίζεται ως αντιδεξιός- αν και οι περισσότεροι από τους υποψήφιους ηγέτες βλέπουν θετικά τον «μεταρρυθμιστή» Μητσοτάκη και θα συμμετείχαν σε μια κυβέρνησή του -υπό το άλλοθι ότι αποδέχεται το δικό τους «εθνικό σχέδιο».
Η βασική ρητορική όμως είναι εναντίον του «εθνικολαϊκισμού» του Αλέξη Τσίπρα, που υπέκλεψε άλλωστε τους ψήφους της παράταξης –«εξαπατώντας» τους πολίτες. Η συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ αποκλείεται, αλλά θα κληθεί να συμμετέχει σε μια ευρύτερη κυβέρνηση με βάση το «εθνικό σχέδιο».
Ο νέος φορέας φαίνεται να έχει κατοχυρώσει ήδη ως τρίτο κόμμα τον ρυθμιστικό του ρόλο και ανάλογα με το ποσοστό που θα πάρει και τις έδρες του θα επιβάλλει τους κανόνες του στο πολιτικό σύστημα- ιδιαίτερα αν η Νέα Δημοκρατία δεν μπορέσει να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση.
Εδώ αρχίζουν τα δύσκολα. Η συμμετοχή ως στατιστική παραπέμπει σε ένα 13% στις εκλογές, έχοντας κατοχυρώσει το 11% στις δημοσκοπήσεις και πολλοί βλέπουν ως εφικτό ένα 15% ή ακόμα και 18%. Αυτό σημαίνει πως ο ΣΥΡΙΖΑ- ως βασικός αντίπαλος στην κάλπη- θα περιοριστεί σε ποσοστά ίσως και κάτω από 20% ή 28% ως ταβάνι- πράγμα αδιάφορο- αν πάρει π.χ. 22ή 25%, αφού η κυβέρνηση θα σχηματισθεί με ψήφους της Νέας Δημοκρατίας και του νέου φορέα. Άλλωστε δεν θα υπάρχει άλλος σύμμαχος στη Βουλή.
Αργά ή γρήγορα- δηλαδή πριν ή μετά από μια κυβέρνηση Μητσοτάκη, αν δεν έχουμε αδιέξοδο ή νέα …νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, το θέμα της συνεργασίας Νέου Φορέα, δηλαδή ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ θα τεθεί, ίσως στο πλαίσιο μιας ευρύτερης κυβέρνησης ή ακόμα και οικουμενικής. Η απλή αναλογική αν ισχύσει -και δεν αλλάξει από την επόμενη βουλή- θα φέρει ένα πολιτικό αδιέξοδο.
Με 60-70 έδρες ο ΣΥΡΙΖΑ -της αντιπολίτευσης και 40 -50 έδρες ο Νέος Φορέας δεν σχηματίζουν κυβέρνηση όταν και ο Μητσοτάκης- πιθανόν στις προεδρικές εκλογές του 1010 θα έχει πέσει. Αν δεν υπάρξουν νέα κόμματα- που θα περιπλέξουν τα πράγματα- και η Βουλή είναι πεντακομματική η Ελλάδα δεν θάχει κυβέρνηση ή θα οδηγηθεί σε οικουμενική κυβέρνηση με την αναγκαστική συμμετοχή των τριων μεγαλύτερων κομμάτων- που σημαίνει συνεργασία ΣΥΡΙΖΑ- Νέας Δημοκρατίας.
Υπάρχουν όμως κι άλλα σενάρια. Ο νέος φορέας αν ξεπεράσει το 18% θα οδηγήσει τον ΣΥΡΙΖΑ στη θέση του τρίτου κόμματος και πιθανόν στην διάλυσή του ή τα παλιά ποσοστά του που μπορεί να κινηθούν από 4-17%. Σ΄αυτή την περίπτωση πάλι συνεργασία Νέου Φορέα- ΠΑΣΟΚ είναι πάλι επιβεβλημένη με άλλους όρους, αλλά πάλι δεν σχηματίζεται κυβέρνηση- χωρίς την συμμετοχή της Νέας Δημοκρατίας.
Η άλλη πιθανή λύση είναι η αναβίωση του δικομματισμού με διάλυση ή υποχώρηση του Νέου Φορέα ή μόνο του ΠΑΣΟΚ σε ποσοστά της τάξης 3-4%. Η λύση αυτή περιλαμβάνει την μετατροπή του ΣΥΡΙΖΑ- «που δεν υπάρχει πλέον» όπως είπε με νόημα ο πρωθυπουργός- σε …νέο φορέα- ένα είδος Αριστερού Συναγερμού- με προσωπικότητες της Κεντροαριστεράς, αλλά και της Δεξιάς, όπως ο Καμμένος.
Στην πραγματικότητα για τον Αλέξη Τσίπρα αυτή είναι η μόνη λύση. Η διάλυση ή διάχυση του ΣΥΡΙΖΑ σε ένα πολιτικό φορέα- υπό το πλαίσιο της νέας εθνικής συμμαχίας- ή ένα πολιτικό μέτωπο με αντιμητσοτακικό, αντι-νεοφιλεύθερο χαρακτήρα, όπου η συμμαχία Κεντροαριστεράς- ΣΥΡΙΖΑ θα γίνει πράξη, αλλά χωρίς την συμμετοχή των ηγετών του νέου φορέα.
Η λύση αυτή είναι φαίνεται στο μυαλό του Αλέξη Τσίπρα τη στιγμή που έγραψε το άρθρο του για τον Ανδρέα Παπανδρέου- κι ίσως περιέγραψε ένα νέο κόμμα. Η διακήρυξη του κόμματος ίσως γράφεται στο Μαξίμου- κι όχι στην Κουμουνδούρου που προφανώς θα αντιδράσει.
Μια ματιά στις δημοσκοπήσεις όπου η Νέα Δημοκρατία έχει πιάσει ταβάνι ή υποχωρεί μας δείχνει πως ένα ποσοστό 28% του ΣΥΡΙΖΑ- που έχει λαμβάνειν από τους αναποφάσιστους- με το 2-3% του Καμμένου- που κινδυνεύει άλλως να βρεθεί εκτός Βουλής- και πρόσωπα της Κεντροαριστεράς με περισσότερο κύρος από τους υποψήφιους ηγέτες του νέου φορέα- σε μια διπολική ατμόσφαιρα θα μετατρέψει τις εκλογές σε ντέρμπι.
Η ιστορία από το 1974 μέχρι σήμερα δείχνει πως ένα κόμμα -σαν τον νέο φορέα- το «τρίτο κόμμα» υπάρχει συγκυριακά στην πολιτική σκηνή και ή θα εξαφανισθεί ή θα γίνει κόμμα εξουσίας. Αν αυτό άλλαξε και έχουμε πλέον τρία κόμματα της τάξης 13-15%, 25-30% και 30-35% με οποιοδήποτε εκλογικό σύστημα θα πρέπει να συνεργασθούν σε δικομματικές ή πολυκομματικές κυβερνήσεις. Αυτό σημαίνει ότι η συνεργασία η ΠΑΣΟΚ -δηλαδή Νέου Φορέα- και ΣΥΡΙΖΑ είναι αναπόφευκτη. Αν δεν υπάρξει και προτιμηθεί η συνεργασία του με την Νέα Δημοκρατία, απλώς στις επόμενες εκλογές, ο Νέος Φορέας δεν θα υπάρχει.