Η Αριστερά καταβροχθίζει τα παιδιά της;

Του Πέρε Βιλανόβα (*)

Ένα γνωστό αξίωμα λέει ότι οι επαναστατικές διαδικασίες, ή οι διαδικασίες που κάποιοι εκ των εμπλεκομένων θεωρούν επαναστατικές, τείνουν να καταβροχθίζουν τους πρωταγωνιστές τους. Η, για να το πούμε διαφορετικά, υπό ορισμένες συνθήκες μπορεί ορισμένα κινήματα ή κόμματα που εμπλέκονται στις διαδικασίες αυτές να βυθιστούν σε αυτοκαταστροφικές περιπέτειες.

Πρόκειται για κάτι που επαναλαμβάνεται στην ανθρώπινη ιστορία, ορισμένα παραδείγματα όμως είναι πιο παιδαγωγικά από άλλα. Ένα από αυτά είναι η Γαλλική Επανάσταση. Ο τρόπος με τον οποίο οι Ιακωβίνοι κατέστρεψαν τους Γιρονδίνους, παρόλο που είχαν και οι δύο πρωταγωνιστήσει στην καταπολέμηση του παλιού καθεστώτος, δεν ήταν παρά ένας πρόλογος του τρόπου με τον οποίο οι ριζοσπάστες του Ροβεσπιέρου εξόντωσαν τους «ελαστικούς» (βαριά κατηγορία) Νταντόν, Εμπέρ και Ντεμουλέν. Και εδώ εξόντωση σήμαινε γκιλοτίνα, όχι υβριστικά μηνύματα στο Twitter. Κι ύστερα, οι πιο τρομοκρατημένοι από τον τρόμο εξόντωσαν με τη σειρά τους τον Ροβεσπιέρο και τον σκληρό του πυρήνα.

Ποιος επέζησε; Ο Φουσέ, που τις ημέρες της Βαστίλης ήταν ο πιο αντιμοναρχικός, στη συνέχεια απέκτησε το παρατσούκλι «δολοφόνος της Λυόν», παραμερίστηκε όταν έπεσε ο Ροβεσπιέρος και επέστρεψε ως αρχηγός της αστυνομίας του Ναπολέοντα, όταν ο τελευταίος απεκατέστησε την τάξη (τη “δική του” τάξη). Και, προσοχή, ο Φουσέ είναι ο εφευρέτης της σύγχρονης έννοιας της πολιτικής αστυνομίας. Γεννημένος για να επιβιώνει σε όλες τις καταστάσεις, τιμήθηκε και με τον τίτλο του δούκα του Οτράντο.

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η Οκτωβριανή Επανάσταση, που πολλοί από τους ηγέτες της αναζητούσαν ομοιότητες με τη Γαλλική Επανάσταση, τελειοποίησαν αυτό το μοντέλο στην πιο βίαιη μορφή του. Ποιος μπορούσε να φανταστεί στα χρόνια που μεσολάβησαν από την έκδοση του βιβλίου του Λένιν «Τι να κάνουμε;», το 1902, μέχρι τον θάνατό του, το 1924, ότι το 1929 ο σκοτεινός Γεωργιανός Ιωσήφ Τζουγκασβίλι θα γινόταν γρήγορα ο μεγάλος Στάλιν; Στις μεγάλες διώξεις του 1936 και του 1938, το Πολιτικό Γραφείο του Κόμματος των Μπολσεβίκων του 1918 εξοντώθηκε στο σύνολό του με εξαίρεση τον Τρότσκι, που δολοφονήθηκε το 1940 στο Μεξικό από έναν καταλανό σύντροφο, τον Ραμόν Μερκαδέρ.

Θα μπορούσαμε να επικαλεστούμε ακόμη την περίπτωση της Πολιτιστικής Επανάστασης στην Κίνα, από το 1966 ως το 1971, όταν οι κόκκινοι φρουροί εξαπέλυσαν «αυθορμήτως» την αιματηρή τους εκστρατεία εναντίον της παλιάς ιεραρχίας του κομμουνιστικού καθεστώτος που ιδρύθηκε το 1949. Προσοχή, όμως, αυτή η εκστρατεία ήταν τόσο αυθόρμητη, ώστε απόφυγε να ασκήσει οποιαδήποτε κριτική στον Μάο, στην πολιτική αστυνομία και στον …στρατό. Πώς τελείωσαν όλα αυτά;

Μια ωραία ημέρα του 1971, το αεροπλάνο που μετέφερε τον Λιν Πιάο, τον πιο ακραίο εκ των πρωταγωνιστών της Πολιτιστικής Επανάστασης, συντρίβει στη Μογγολία. Σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή, ο νεκρός ήταν πράκτορας του ιμπεριαλισμού και του σοβιετικού ρεβιζιονισμού. Κι όταν πέθανε ο Μάο, η πτώση της «συμμορίας των τεσσάρων» άνοιξε την πόρτα στη στροφή που έκανε ο Ντενγκ Σιαοπίνγκ και κατέληξε στο να είναι φέτος ο Σι Τζινπίνγκ ο γκεστ-σταρ του Νταβός!

Το καλό είναι ότι στα σημερινά πολιτικά συστήματα αυτές οι δυναμικές λαμβάνουν χώρα χωρίς αίμα και εκτυλίσσονται περισσότερο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ορισμένα ερωτήματα όμως παραμένουν. Γιατί η Αριστερά είναι πιο αυτοκαταστροφική από τη Δεξιά; Ορισμένοι λένε ότι η δεύτερη έχει μεγαλύτερη εμπειρία και αυτό την κάνει πιο πραγματιστική. Οι Γάλλοι σοσιαλιστές, πάλι, έχουν την πολυτέλεια να παρουσιάζουν επτά υποψηφίους στην primaire για μια προεδρική εκλογή την οποία θα χάσουν. Όσο για τους Ισπανούς σοσιαλιστές, αρέσκονται να ανταλλάσσουν κατηγορίες για προδοσία.

Να πρόκειται άραγε για πόλεμο μεταξύ ιδεών και όχι προσώπων; Σε κάθε περίπτωση, δεν μπορούμε να αποφύγουμε τον πειρασμό να φανταστούμε τον Πάμπλο Ιγκλέσιας ως Ροβεσπιέρο, τον Ινίγο Ερεχόν ως Νταντόν και τον Πάμπλο Ετσενίκε ως Φουσέ. Χωρίς γκιλοτίνες, αλλά με Twitter.

(Πηγή: El Pais- ΑΠΕ ΜΠΕ)

(*) Ο Πέρε Βιλανόβα είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης.