Της Ισμήνης Μώρου
Πολλά χρόνια πιο πριν μας διαβεβαίωναν για το αδιανόητο μιας οικονομικής κρίσης, ακόμη κι όταν επίμονα και βασανιστικά η κρίση εμφάνιζε όλα τα χαρακτηριστικά της, τα γνωστά και τα λιγότερο γνωστά, τα αναμενόμενα και τα απρόβλεπτα, χωρίς κανείς να είναι βέβαιος για τις συνέπειές της στο μέλλον. Από τα χαρακτηριστικά αυτά, που τώρα ο ελληνικός λαός, και όχι μόνο, τα ζει επώδυνα, και αδυνατεί πια να πιστέψει σε κάθε πρόβλεψη ή υπόσχεση που να επιτρέπει να ελπίσει κανείς σε αντιστροφή, απ’ οπουδήποτε κι αν προέρχεται, θα απαριθμήσουμε τα κυριότερα:
1. Εμφάνιση και αύξηση της ανεργίας και της υποαπασχόλησης. Η επίσημη ακαδημαϊκή σκέψη και η πολιτική προπαγάνδα είχαν απωθήσει την ανεργία στο ιστορικό μουσείο της πολιτικής οικονομίας. Ωστόσο, τα σημερινά στοιχεία ξεπέρασαν τα ποσοστά ανεργίας που συνήθως χαρακτηρίζονται «ομαλά» και που κυρίως αποδίδονται στη λεγόμενη «ανεργία τριβής», δηλαδή εκείνη την ανεργία που προκύπτει από το γεγονός ότι ένας αριθμός εργαζομένων περνά μια περίοδο ανεργίας ανάμεσα στη στιγμή που εγκαταλείπει ή χάνει μια θέση και στη στιγμή που ξαναρχίσει να εργάζεται σε μιαν άλλη. Την «ανεργία τριβής», δηλαδή την αδυναμία ή την άρνηση της αγοράς να απορροφήσει άμεσα ανέργους, την έχει ξεχάσει το μεγαλύτερο ποσοστό των ανέργων. Η χώρα χρειάζεται ένα νέο μείγμα δημοσιονομικών μέτρων.
2. Επιβράδυνση και στασιμότητα της ανάπτυξης. Το φαινόμενο είναι λιγότερο σαφές από το προηγούμενο. Για να κατανοήσουμε τη σημασία του φαινομένου, πρέπει να γνωρίζουμε ότι κάθε φορά που ανάπτυξη του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (ΑΕΠ) επιβραδύνεται, η ανεργία ανεβαίνει. Η χώρα χρειάζεται ένα νέο μείγμα οικονομικής-αναπτυξιακής πολιτικής.
3. Η εξάντληση της φοροδοτικής δυνατότητας των πολιτών. Η εξάντληση της φοροδοτικής δυνατότητας των πολιτών (ας μην απαριθμήσουμε περιπτώσεις) στερούν τη χώρα από έσοδα. Σύμφωνα με ανακοίνωση της ΔΗΜ.ΑΡ., «η εξάντληση της φοροδοτικής ικανότητας των πολιτών δεν θεραπεύεται με επιδιορθώσεις, αλλά με ένα νέο, δίκαιο φορολογικό σύστημα. που θα δώσει επιτέλους ανάσες στην κοινωνία και θα βγάλει την οικονομία από το τέλμα της ύφεσης». Όχι, παράλληλα, μειώσεις φόρων υπό αίρεση. Η χώρα χρειάζεται νέο, δίκαιο και σταθερό μείγμα φορολογικής πολιτικής.
4. Η περιπέτεια της παιδείας. Η περιπέτεια της παιδείας δεν είναι άμεσα τωρινή. Την τελευταία άξια λόγου εκπαιδευτική μεταρρύθμιση έχουμε να τη δούμε, κατά την ταπεινή μου εκτίμηση, από το … 1964 (από τη λεγόμενη «μεταρρύθμιση Παπανούτσου»). Ό,τι ακολούθησε, όσες αλλαγές του εκπαιδευτικού συστήματος ακολούθησαν, ήταν επί της ουσίας κατά κανόνα «στρατηγικές» των εκάστοτε υπουργών παιδείας, για «να μείνει» το όνομά τους. Σήμερα, που οφείλουμε να ενταχθούμε με όσο το δυνατόν καλύτερους όρους στη νέα οικονομία και κοινωνία της Γνώσης, η εκπαίδευση, με σαφή στήριξη και της κλασικής παιδείας, που την … έχουμε αφήσει απ’ έξω, αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς τομείς δημόσιας πολιτικής. Η χώρα χρειάζεται μείζον, ολοκληρωμένο και συναινετικό σχέδιο αλλαγών στο εκπαιδευτικό σύστημα.
5. Η περιπέτεια της υγείας. Τα Μνημόνια και η λιτότητα έβλαψαν σοβαρά την Δημόσια Υγεία στη χώρα μας, και εκ τούτου την παραγωγική βάση της οικονομίας μας. Στον όρο ας προσθέσουμε με έμφαση και την ψυχική υγεία, που κινδυνεύει να εξοβελιστεί από τις προτεραιότητές μας. Οι πολίτες δεν μπορούν πια να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα της υγείας τους, χωρίς ένταξη σ’ ένα πραγματικό δημόσιο σύστημα υγείας. Η χώρα χρειάζεται μείζον, ολοκληρωμένο και συναινετικό σχέδιο αλλαγών στο σύστημα υγείας.
6. Τουρισμός. Η αισιοδοξία της κυβέρνησης για την επίτευξη των οικονομικών στόχων στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στη διατήρηση της θετικής πορείας του τουριστικού τομέα. Τα νέα τουριστικά προϊόντα που αναπτύσσονται, όπως π.χ. ο αγροτουρισμός, η κρουαζιέρα, κ.ά. δεν πρέπει να αποτελέσουν μονόδρομο αλλά μέρος μιας συνολικής ανάπτυξης της χώρας. Η χώρα χρειάζεται τουρισμό ως μέρος της ευρύτερης προόδου της – και ο νοών νοείτω.
Τα παραπάνω χαρακτηριστικά (και δεν τα απαριθμήσαμε όλα, όπως εξυγίανση του Δημοσίου, εργασιακά και πολλά άλλα… ) που γεννούνται ή αναπαράγονται από την κρίση, είναι φανερό ότι την ξεπερνούν κατά πολύ. Αναγκαστικά οδηγούμαστε σε μια πολυπλοκότερη σύλληψη της σημερινής οικονομικής πραγματικότητας και κρίσης, και κάθε μονοσήμαντη και ευθύγραμμη πρόβλεψη στερείται σοβαρότητας. Η χώρα δεν διαθέτει κεντρικά ρυθμιστικά όργανα ευρύτερης συναίνεσης, ούτε αναπτύσσεται πραγματικός δημόσιος διάλογος. Οι συντεχνιακές νοοτροπίες ζουν και βασιλεύουν, η ομοψυχία και η συλλογικότητα δοκιμάζονται, ενώ τα δικαιώματα του πολίτη ματώνουν. Η κρίση μεταβάλλεται, δεν είναι πια μόνο οικονομική, έχει πάρει και εθνικά χαρακτηριστικά.
Ένα τέτοιο story, που κάθε άλλο παρά success είναι, εν τέλει, δεν μπορεί να χαρακτηρίζεται από αποσπασματικότητα σ’ όλους τους τομείς της πολιτικής, χωρίς καταρτισμένες και συνετά δομημένες προτεραιότητες, χωρίς καθαρά σημάδια για το τι είδους πρόοδο και ανάπτυξη επιζητούμε και σε τι γεωγραφικό χώρο τις θέλουμε. Αυτή η έλλειψη αποτυπώνεται στις μέχρι τώρα πρωτοβουλίες της Κυβέρνησης.
Το λιγότερο που θα μπορούσε να συμπεράνει κανείς όταν προσγειώνεται στην πραγματικότητα είναι ότι η Κυβέρνηση δεν ήταν ώριμη, έως ανίκανη για βαθιές ουσιαστικές αλλαγές και για προγράμματα ταχείας ανάπτυξης. Αντίθετα, παρέμεινε έντονα λαϊκιστική, επιπόλαιη, αντιευρωπαϊκή με όλες τις δυσάρεστες επιπτώσεις στην ελληνική κοινωνία.
Εάν αυτή η Κυβέρνηση της Αριστεράς δεν αποτινάξει από πάνω της τα λέπια των έξι μηνών τραγικής και καταστροφικής σαπουνόπερας, εάν δεν αλλάξει την Βουλή και το ενεργό ακόμα πολιτικό προσωπικό που λειτούργησε και λειτουργεί ενάντια σε έναν ολόκληρο λαό ,εάν δεν γνωρίσει την Ευρώπη που βεβαίως δεν είναι ο τόπος των αγγέλων ,εάν δεν αντιληφθεί, ότι μετά την ψήφιση του τραγικού, χωρίς εναλλακτική, Νομοσχεδίου- 3ου Μνημονίου, δεν μπορεί να βασίζεται ούτε στους ΑΝΕΛ, ούτε στην αντιπολίτευση για να κυβερνά αλλά πρέπει να δημιουργήσει Κυβέρνηση Εμπιστοσύνης ώστε να μπορέσει να προχωρήσει σε συνεπείς μεταρρυθμίσεις, ο κίνδυνος του Grexit δεν απομακρύνεται!
Κι αν αυτή η Κυβέρνηση ή η όποια Κυβέρνηση φάει τα μούτρα της είναι άξια της τύχης της! Όμως δεν της επιτρέπεται να συμπαρασύρει κι έναν ολόκληρο λαό στον γκρεμό!
Διότι εμείς δεν διακινδυνεύουμε να χάσουμε μια γενιά από την πολιτική αμετροέπεια, από την ανεργία, αφού ήδη χάσαμε μια, αλλά θα χάσουμε και τις επόμενες και θα χαθούμε μαζί τους!
* Η Ισμήνη Μώρου είναι μέλος της Κ.Ε της ΔΗΜ.ΑΡ.
