Toυ Μανώλη Ροζάκη
[απορία < αρχαία ελληνική ἀπορία < ἄπορος < ἀ- στερητικό + πόρος (πέρασμα), η κατάσταση κατά την οποία κάποιος δεν μπορεί να δώσει απάντηση σε κάποιο ερώτημα που τον απασχολεί, η έλλειψη οικονομικών πόρων, φτώχεια]
Χωρίς πυξίδα, λοιπόν. Μέσα στην περιφρόνηση & την ευτέλεια.
Αυτή είναι η απορία.
Η φτώχεια πού φέρνει το αδιέξοδο και ο εγκλωβισμός πού συντείνει στον μαρασμό. Η οικονομική, πνευματική, ηθική και πολιτική έκπτωση που λειτουργούν, τελικά, σαν «παρωπίδες για έναν ασφαλή προσανατολισμό». (Κονδύλης)
Στο χείλος τού γκρεμού.
Γιατί και εμείς το επιτρέπουμε, επειδή εκείνοι μπορούν να το επιβάλλουν.
Είναι όμως βέβαιο ότι «από ηθική & πολιτική άποψη οι πολικές θέσεις μέσα στην ευτέλεια & την περιφρόνηση δεν είναι συμμετρικές” όπως μάς λέει ο Καστοριάδης. Και συνεχίζει λέγοντας επίσης ότι «προφανώς, ευτελής είναι αυτός πού περιστέλλει τούς άλλους στην ευτέλεια ή απλώς ανέχεται να βυθιστούν στην ευτέλεια. Πρώτος αξιοκαταφρόνητος είναι ο καταφρονών».
Με την συγκάλυψη τής Τραγωδίας και το μπάζωμα ευθυνών & συνειδήσεων.
Έτσι λοιπόν και αυτό το καθεστώς «εφαρμόζει, προκαλεί και επάγει την ευτέλεια … μιαν ευτέλεια εφάμιλλη τού πώς βιώνει τον εαυτό του» (Καστοριάδης). Εν προκειμένω, την περιφρόνηση στους θεσμούς, τον άνθρωπο και την αλήθεια. Δημιουργώντας ένα τεχνητό αδιέξοδο, το οποίο εμποδίζει την ανάδειξη μίας βιώσιμης εναλλακτικής.
Αυτή είναι η μεγάλη απορία.
Καθώς «όχι μόνον είναι παράλογη η ταύτιση τής άρνησης κάθε ‘αυθεντίας/κυριαρχίας’ με την άρνηση κάθε δεσμού, [αλλά] στην πραγματικότητα συμβαίνει το εκ διαμέτρου αντίθετο, [δηλαδή] γνήσιοι δεσμοί μπορούν να εγκαθιδρυθούν μόνον όπου και όταν συντρίβονται οι αλυσίδες τής ‘αυθεντίας/κυριαρχίας’» (Καστοριάδης).
Αναζητώντας λοιπόν την εφευρετικότητα πού θα γκρεμίσει τα στερεότυπα και την αξιοπρέπεια πού θα εκμηδενίσει την ευτέλεια. Καλλιεργώντας τον αυτοσεβασμό και την καλοπροαίρετη κριτική, στη θέση τού μίσους και τής περιφρόνησης.
Αυτή είναι η μεγάλη απορία.
Μόνον οι (γνήσιοι) δεσμοί μπορούν να σπάσουν τα δεσμά.
Για να είμαστε, βέβαια, ρεαλιστές, είναι απόλυτα κατανοητό, το γεγονός τής αμηχανίας απέναντι στην αλλαγή. Κάθετι καινούργιο φέρνει μπροστά, την αγωνία πού συναντά το άγνωστο, ενώσω η τάση συντήρησης – ακόμη και ενός αυταρχικού καθεστώτος – παραμένει ισχυρή & βολική, λόγω συνήθειας.
Εκεί βρίσκεται και το λεγόμενο σημείο καμπής. Εκεί πού η δυνατότητα μετατρέπεται σε ενέργεια και ανθρώπινη δημιουργικότητα, καταρρίπτοντας τον πεσιμισμό, την απάθεια και τη μοιρολατρία.
Όταν όμως επικρατούν η καθυστέρηση και η αποχή, τότε η συνοχή τίθεται υπό διακινδύνευση. Δίχως την αναγκαία κοινωνική λειτουργικότητα & την προσδοκώμενη συλλογική ευημερία, ακόμη και ο φόβος τού «ιδιώτη», δεν θα μπορεί πλέον να ισορροπήσει την απελπισία τού περιθωρίου.
Και αυτή είναι η πιο μεγάλη απορία.
Γιατί όπως μας λέει ο ποιητής «παντοπόρος· ἄπορος ἐπ᾽ οὐδὲν ἔρχεται τὸ μέλλον» (Σοφοκλής).