Του Στέλιου Πάλλα
Έχει η Ελλάδα υφαλοκρηπίδα; Ναι, έχει. Έχει η Τουρκία υφαλοκρηπίδα; Ναι, έχει. Κι αυτό γιατί, εν αντιθέσει με την ΑΟΖ, η υφαλοκρηπίδα υφίσταται ως φυσικό δικαίωμα, ανεξαρτήτως της βούλησης του παράκτιου κράτους να την αποκτήσει. Τα κυριαρχικά δικαιώματα στην υφαλοκρηπίδα είναι ipso facto και ab initio.
Όμως,
στην περίπτωση μας έχουμε δύο χώρες με overlapping claims, και οι δύο χώρες δλδ θεωρούν ότι μια disputed area ανήκει στην υφαλοκρηπίδα τους. Συνεπώς είναι απαραίτητη μια συμφωνία οριοθέτησης ανάμεσα στις δύο χώρες.
Υφίστανται υποχρεώσεις στις δύο χώρες μέχρι να λυθεί η διαφορά τους βάσει του διεθνούς δικαίου; Ναι, υφίστανται. Συγκεκριμένα 8 υποχρεώσεις. Και ΠΡΟΣΟΧΗ αυτές οι υποχρεώσεις ΔΕΝ αφορούν την οριοθέτηση, δλδ τον τρόπο οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας. ΑΛΛΑ την συμπεριφορά των κρατών πριν την οριοθέτηση.
Πρώτη υποχρέωση, που είναι και γενική αρχή του διεθνούς δικαίου, είναι ότι τα κράτη πρέπει να λειτουργούν και ενεργούν καλή τη πίστει στην διαφιλονικούμενη περιοχή. Το bona fides κατοχυρώνεται και στο άρθρο 300 της UNCLOS. Το καλή ή κακή τη πίστει κρίνεται βάσει περικειμένου και πραγματικών περιστατικών, δλδ in context. Και είναι σημαντικό, γιατί μια ενέργεια/πράξη mala fides θα οδηγήσει σε διεθνή ευθύνη του κράτους, εάν η διαφιλονικούμενη περιοχή τελικά ανήκει στο άλλο κράτος. Επίσης στην πρώτη υποχρέωση ανήκει και το plausible of claim. Δλδ η αξίωση της χώρας πρέπει να είναι ευλογοφανής. Με το plausibility ασχολήθηκε εκτενώς το Δικαστήριο στην Dispute Concerning Delimitation of the Maritime Boundary between Ghana and Côte d’Ivoire in the Atlantic Ocean (Ghana/Côte d’Ivoire), Case No. 23.
Δεύτερη υποχρέωση, η οποία ομως δεν μας αφορά, είναι ο απόλυτος σεβασμός των προσωρινών μέτρων που μπορεί να εκδόσει ένα δικαστήριο μέχρι την απόφαση επί της ουσίας.
Τρίτη υποχρέωση. Τα κράτη θα πρέπει καλή τη πίστει να διαπραγματευτούν προς μια τελική συμφωνία οριοθέτησης. Αυτό που αναφέρει δλδ το άρθρο 83 παρα. 1 της UNCLOS και έχει αποκτήσει ισχύ διεθνούς εθιμικού κανόνα σύμφωνα με το ICJ βλ Maritime Delimitation and Territorial Questions between Qatar and Bahrain (Qatar v. Bahrain), Judgement, 2001 I.C.J. Rep. 40, at 91, para. 167 (Mar. 16); Nicaragua v. Colombia, para. 139; Maritime Dispute (Peru v. Chile), Judgement, 2014 I.C.J. Rep. 3, at 65, para. 179 (Jan. 27). ΔΕΝ είναι απαραίτητο οι διαπραγματεύσεις να είναι επιτυχείς, να καταλήξουν δλδ σε συμφωνία, αλλά πρέπει να είναι ουσιώδεις και με νόημα.
Τετάρτη υποχρέωση, που όμως δεν αφορά την περίπτωση μας· αναμένοντας την τελική συμφωνία, τα μέρη πρέπει να προσπαθήσουν/επιδιώξουν να καταλήξουν σε πρακτικές διευθετήσεις προσωρινού χαρακτήρα (άρθρο 83 παρ. 3 της UNCLOS). Δεν είναι απαραίτητο να καταλήξουν σε μια τέτοια προσωρινή συμφωνία κοινής διαχείρισης της αμφισβητούμενης περιοχής, που δεν αλλοιώνει βεβαίως τα κυριαρχικά τους δικαιώματα, αρκεί να προσπαθήσουν.
Πέμπτη υποχρέωση, που πάλι δεν αφορά την περίπτωση μας καθώς δεν έχει γίνει ακόμη η επανέναρξη των διερευνητικών επαφών, πολλώ δε μάλλον οι κατ ουσίαν διαπραγματευσεις· αναμένοντας μια τελική συμφωνία τα κράτη δεν πρέπει να προβαίνουν σε πράξεις και ενέργειες που έχουν σκοπό να θέσουν σε κίνδυνο την εν αναμονή τελική συμφωνία. Αυτήν την υποχρέωση την έχουμε δει σε πολλές αποφάσεις πχ Guyana v. Suriname.
Έκτη υποχρέωση. Ένα κράτος οφείλει να απαντά σε παράνομες ενέργειες του άλλου κράτους με επιτρεπόμενα (νόμιμα) αντίμετρα (Permissible Counter-measures), δλδ αυτά που τηρούν την αρχή της αναλογικότητας και δεν παραβιάζουν jus cogens.
Έβδομη υποχρέωση η οποία μας αφορά παρά πολύ και είναι η απαγόρευση απειλής ή χρήσης βίας και η θεμελιώδης απαγόρευση της επέμβασης στις εσωτερικές και εξωτερικές υποθέσεις των Κρατών. Το Άρθρο 2 (4) Χάρτη του ΟΗΕ ενσωματώνει έναν από τους πλέον θεμελιώδεις κανόνες του διεθνούς δικαίου: την απαγόρευση απειλής ή χρήσης βίας μεταξύ των κρατών. Ακόμη και το άρθρο 301 της UNCLOS ορίζει ότι “in exercising their rights and performing their duties under this Convention, States Parties shall refrain from any threat or use of force against the territorial integrity or political independence of any State, or in any other manner inconsistent with the principles of international law embodied in the Charter of the United Nations.” Η Τουρκία παραβιάζει με απόλυτα κατάφωρο τρόπο αυτήν την υποχρέωση.
Και τέλος η όγδοη υποχρέωση που προέρχεται από τους κανόνες της διεθνούς ευθύνης. Ένα τρίτο κράτος οφείλει να μη βοηθά εν γνώσει του, δλδ εσκεμμένα, το κράτος που παρανομεί όσον αφορά την αμφισβητούμενη περιοχή και την υφαλοκρηπίδα.
ΑΠΟ ΤΟ FACEBOOK