Του Νίκου Καραχάλιου
ΤΟ ΝΕΟ ΔΙΛΗΜΜΑ: BIDENOMICS ή SHAUBLENOMICS;
Η αμερικανογεννημένη κρίση του 2008 χάθηκε και δεν αξιολογήθηκε ως «μάθημα» από τους Ευρωπαίους. Μπορεί να δίδαξαν “the hard way” οι σκληροί της Ένωσης τον φτωχότερο Νότο πως δεν μπορεί να ξοδεύει περισσότερα από όσα εισπράττει και να τιμώρησαν υπέρ του δέοντος την Ελλάδα, όμως οι ίδιοι δεν προετοιμάστηκαν διά παν ενδεχόμενο, και έτσι η Πανδημία τους χτύπησε όλους μαζί πολύ-πολύ σκληρά.
Η Αγγλία, χώρα μοντέλο μέχρι σήμερα στο Crisis Management, έγινε η ίδια εξαγωγέας κρίσεως (Crisis Exporter), αφού ταυτόχρονα με τον Covid-19 ολοκλήρωνε και τις διαδικασίες του Brexit, διπλό το βάρος, διπλή η κρίση, διπλό το χτύπημα.
Ο Στέφαν Τσβάϊχ, σε μια πικρή αποτύπωση της εξορίας, στον «Κόσμο του Χθες», (“The World of Yesterday”),επισήμανε πόσο δύσκολο είναι για τους περισσότερους ανθρώπους να αξιολογήσουν ρεαλιστικά, να εκτιμήσουν ουσιαστικά και να εκμεταλλευτούν μελλοντικά, τόσα κατακλυσμικά γεγονότα. Η επιστροφή στην κανονικότητα, στη «ζωή όπως ήταν πριν», είναι κάτι σχεδόν αδύνατο.
Δεν έγινε κάτι τέτοιο ούτε μετά τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους του 20ου αιώνα και δεν θα γίνει νομοτελειακά ούτε και τώρα, όσο και να το επιθυμούμε, όσο και να το προσπαθούμε.
Ο κόσμος μας δεν θα είναι ποτέ πια ο ίδιος. Η διαφορετικότητα όμως και οι επικείμενες αλλαγές δεν θα μας οδηγήσουν όλους σε χειρότερες μέρες.
Η δυστοπία θα επικρατήσει ως σενάριο μόνο αν συνεχίσουμε να σκεπτόμαστε και να αντιδρούμε ή και να αδρανούμε, όπως κάναμε μέχρι σήμερα.
Η κρίση του 2008-2009 οδήγησε μεν σε συστημικές μεταρρυθμίσεις, αλλά οι περισσότερες προσπάθησαν να κλείσουν «τρύπες», κυρίως στο χρηματοοικονομικό και δημοσιονομικό με το οποίο λειτουργούσαν είτε οι ΗΠΑ, είτε η ΕΕ. Την ώρα που ο υπόλοιπος αναπτυγμένος κόσμος άλλαζε με ταχύτατους ρυθμούς, έχοντας τον κατευθυνόμενο και χρηματοδοτούμενο κρατικό καπιταλισμό της Κίνας ως ατμομηχανή, μια σειρά από χώρες δορυφόρους στην Ασία, την Αφρική και τη Μέση Ανατολή άρχισαν να πέφτουν ως dominoes στην επιθετική αγκαλιά του Κόκκινου Δράκου.
Στην Ευρώπη, κόντρα στο ρεύμα, γίναμε πιο εσωστρεφείς και πιο σφιχτοχέρηδες, ακολουθώντας το ΔΟΓΜΑ ΣΟΪΜΠΛΕ, της αυστηρής δημοσιονομικής εξυγίανσης, που βοηθούσε μόνο τη Γερμανία, την Ολλανδία και μερικές άλλες ήδη ενσωματωμένες χώρες του Βορρά (Αυστρία, Δανία), οι οποίες όμως ήταν μετρημένες στα δάκτυλα του ενός χεριού.
Δεν είχαμε δηλαδή «αλλαγή παραδείγματος», αλλαγή μοντέλου σκέψης, ούτε στην οικονομία, ούτε στη διακυβέρνηση, ούτε στην Ευρώπη, ούτε καν στη μνημονιακή Ελλάδα, που παρακολουθούσε τις επιβαλλόμενες εξελίξεις ασθμαίνοντας. Η Αθήνα ψήφιζε στα τυφλά τους εφαρμοστικούς νόμους των δανειστών, αλλά ποτέ δε τους οικειοποιήθηκε, δεν τους αποδέχθηκε, γι’ αυτό και σχεδόν ποτέ δεν τους εφάρμοσε…
Ίσως για καλό τελικά, καθώς ο «μεγάλος θεός της Ελλάδας» ετοιμάζεται να μας βοηθήσει για άλλη μια φορά.
Πώς;
Το δημοσιονομικό time out του 2020-21, σε συνδυασμό με την επενδυτική ανάσα του Ταμείου Ανάπτυξης δημιουργεί ελπίδες, είτε για restart, είτε για reset, είτε για rebound.
Ποιά ακριβώς θα είναι η μορφή της επανόδου και ποιο το μείγμα της Εθνικής οικονομικής πολιτικής, θα εξαρτηθεί εν πολλοίς από την κυβερνητική γραμμή. Δυστυχώς ο Κυριάκος Μητσοτάκης έφτιαξε το Σχέδιο Ελλάδα 2-0 σε δοκιμαστικό σωλήνα του Μαξίμου, υπό την εποπτεία του «παρουσιαστή» Άλεξ Πατέλη, χωρίς να καλέσει καν τους αρμόδιους Υπουργούς (π.χ. τον κ. Χρήστο Σταϊκούρα) πόσο δε μάλλον τα κόμματα της Αντιπολίτευσης ή κοινωνικούς φορείς. Προχωράμε λοιπόν με ένα νεφελώδες σχέδιο, χωρίς καν να ξέρουμε τις λεπτομέρειές του, εκεί δηλαδή που συνήθως κρύβεται ο διάβολος!…
Όπως και με τα Μνημόνια, το “politics mix” είναι δική μας επιλογή. Οι Ευρωπαίοι τότε έβαζαν τα λεφτά, τους όρους και τα όρια. Τις πολιτικές, τις εφευρίσκαμε εμείς, άσχετα αν για όλα τα δυσάρεστα μέτρα ρίχναμε την ευθύνη στους «κακούς ξένους».
Τώρα λοιπόν ο Έλληνες θα βρεθούν εκ νέου μπροστά σε μια νέα πρόκληση: θέλουν α) κέρδη για τους λίγους (διαπλεκόμενους χρηματοδότες) του -υπό δημιουργία- «καθεστώτος Μητσοτάκη» με Shaublenomics, β) και άλλα χαμένα χρόνια με αδράνεια αλά «ΣΥΡΙΖΑ», γ) ή Ανάπτυξη για τους πολλούς με οδηγό τα Bidenomics;
Αυτή τη φορά βρισκόμαστε σε ένα τρίστρατο: υπάρχουν 3 επιλογές μπροστά μας, όχι 2. Δεν είναι από τη μια ο σκληρός χωρίς φραγμούς καπιταλισμός των αγορών και από την άλλη ο άνευ κινήτρων σοσιαλισμός της κεντρικά κατευθυνόμενης οικονομίας. Υπάρχει το ΠΡΑΣΙΝΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ.
Νίκος Καραχάλιος- FORUM2020.GR