Του Μέλιου Ανδρικόπουλου
‘Οι παροιμίες έχουν τη δοκιμασμένη σοφία του λαού, που ο χρόνος έχει καταξιώσει και έχει αναδείξει ,γι’ αυτό και με το πέρασμα του χρόνου παραμένουν διαχρονικά επίκαιρες και αναλλοίωτες. Ας δούμε όμως ,τι σημαίνει ”κακό χωριό”….Σήμερα τα περισσότερα χωριά της χώρας ,αποτελούνται από λίγους κατοίκους. Αποτελούνται από ανθρώπους ,που καθημερινά έρχονται σε επαφή , με μια περιορισμένη μερίδα ανθρώπων, τους συγχωριανούς τους.
Αποτέλεσμα αυτής της τακτικής είναι δημιουργούνται αντιλήψεις και να καθορίζονται νοοτροπίες σύμφωνα με την συχνή ανταλλαγή απόψεων με τους ίδιους πάντα συνομιλητές. Ο χώρος διαμόρφωσης αυτών των αντιλήψεων είναι -πάντα- η πλατεία και τα καφενεία των χωριών. Σύντομα, για όλα τα θέματα που τους απασχολούν διαμορφώνεται μια κοινή αντίληψη ,μοιράζονται όλοι τις ίδιες ιδέες και σκέψεις και διαμορφώνεται αυτό που λέμε ”κοινή νοοτροπία”.
Η διαμονή στο χωριό είναι δύσκολη. Δύσκολη για τους χωρικούς αλλά και για όσους επιλέξουν να μετακομίσουν εκεί από τα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας. Όσοι από τα μεγάλα αστικά κέντρα αποφασίσουν να μείνουν σε κάποιο χωριό ,έχουν μόνο δύο επιλογές: Ή να μην έχουν καμία επαφή-επικοινωνία με τους κατοίκους του χωριού, απόφαση εξαιρετικά δύσκολη, που ωστόσο θα τους προφυλάξει από μια σειρά προβλημάτων… Ή να ”ενταχθούν” απόλυτα στην τοπική κοινωνία, που σημαίνει ότι θα ”ασπασθούν΄΄ και την νοοτροπία των χωρικών που στην πορεία θα αποδειχθεί η ”βαριά καταδίκη τους ” με αποτέλεσμα σύντομα να ξανά επιστρέψουν στο αστικά κέντρα που έμεναν …
Οι χωρικοί θα προσπαθήσουν να τους ”εντάξουν” στον δικό τους μικρόκοσμο, να δεχθούν την δική τους νοοτροπία. Θα θελήσουν να συμμετάσχουν σε συζητήσεις με ΜΟΝΟ αντικείμενο την ενασχόληση με τη ζωή των άλλων κατοίκων, με λεπτομέρειες που θα τους ξενίσουν και θα τους ξαφνιάσουν. Αν ενδώσουν, στην πορεία θα τους αποδεχθούν, θα τους θεωρήσουν ”δικούς τους ανθρώπους” ώσπου στο τέλος θα γίνουν ”ένα” μ΄ αυτούς και στην πορεία δεν θα αναγνωρίζουν τον εαυτό τους γιατί θα τον έχουν προδώσει….
Οι χωρικοί αισθάνονται παντοδύναμοι στα όρια του χωριού τους. Παραπέρα και παραέξω αισθάνονται όπως τα ψάρια στη στεριά: Δεν νιώθουν άνετα πουθενά, δεν μπορούν να επιβιώσουν, για αυτό και σπάνια εγκαταλείπουν το χωριό τους και πάντα για σύντομο χρονικό διάστημα. Γνωρίζουν την αδυναμία τους. Τα μόνα όπλα που διαθέτουν εναντίον άλλων ανθρώπων, είναι η συκοφαντία ( ”η συκοφαντία είναι η δύναμη των δειλών” έχει πει η Στάελ..) οι ανακρίβειες τα ψεύδη, η διαστρέβλωση γεγονότων, ”πασπαλισμένα” με τη συνήθως νοσηρή και κακοπροαίρετη φαντασία τους. Στόχος τους πάντα είναι να υποτιμήσουν, να υποβαθμίσουν, να εξυβρίσουν, να μειώσουν ,να λοιδορήσουν και τέλος να ισοπεδώσουν αυτόν η αυτούς που αισθάνονται ότι δεν είναι σαν και αυτούς…
” Ένα φίδι κάποτε κυνηγούσε μία πυγολαμπίδα να την φάει. Κάποια στιγμή, γυρίζει η πυγολαμπίδα και λέει στο φίδι: ”Γιατί θέλεις να με φας; Ανήκω στη διατροφική σου αλυσίδα;” ” Όχι”, απάντησε το φίδι. ”Σου έχω κάνει κάποιο κακό;” Το ξαναρώτησε η πυγολαμπίδα. ‘΄ Όχι”, απάντησε ξανά το φίδι. ”Τότε γιατί θέλεις να με φας;” το ξαναρώτησε η πυγολαμπίδα. ”Γιατί λάμπεις!!” της απάντησε το φίδι…Όσο πιο πολύ ξεχωριστός είναι κάποιος, τόσο πιο πολύ τον φθονούν!! Όσο αισθάνονται ότι βρίσκεται κάποιος σε ένα ”άλλο επίπεδο”, τόσο ”αρρωσταίνουν” και καταφεύγουν σε ύπουλες συμπεριφορές, σε φθονερές εκτιμήσεις, σε συκοφαντίες, που φυσικά δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα!!
Φυσικά δεν έχουν όλοι το ίδιο προσωπικό επίπεδο συμπεριφοράς. Δυστυχώς όμως, οι περισσότεροι-αν όχι όλοι- είναι φορείς της ίδιας νοοτροπίας που καθιστά άχρηστη την όποια -προσωπικού επιπέδου-διαφοροποίηση.Έχει αποδειχθεί πως οι χωριάτες δεν αλλάζουν, δεν διαφοροποιούνται, δεν εξελίσσονται. Παραμένουν οι ίδιοι από γενιά σε γενιά. Η συγκατοίκηση πολλών με τους γονείς τους μέχρι μια μεγάλη ηλικία, είναι ένας σοβαρός ανασταλτικός παράγοντας που δεν επιτρέπει την αυτονόμηση, την προσωπική και επαγγελματική τους εξέλιξη.
Οι άνθρωποι των χωριών είναι βαθύτατα συντηρητικοί σε όλα τα θέματα. Μισούν αφάνταστα τις οποιεσδήποτε καινοτομίες. Απεχθάνονται και τις ελάχιστες αλλαγές. Νιώθουν μεγάλη εχθρότητα για κάθε τι ”ξένο”, και εξ ορισμού το θεωρούν κακό και αυτόματα το απορρίπτουν.Οι χωρικοί πορεύονται στη ζωή με τον ”αυτόματο πιλότο”. Δεν χρειάζεται να σκέφτονται πολύ. Δεν έχουν προσωπική σκέψη. Αλλά αν έχουν, είναι ακόμη χειρότερα: ”Μακριά από άδικο και από χωριάτη με άποψη”, λέει μια παροιμία. Ο μεγάλος δυνάστης τους είναι η ίδια η μικρή κοινωνία που ζουν. Πάνω από τα κεφάλια τους επικρέμεται η αόρατη αλλά τρομερή απειλή :”Τι θα πει ό κόσμος;”Έτσι ζουν μια ζωή υποταγμένη μέσα σε αλλεπάλληλους συμβιβασμούς, με ανείπωτη ψευτοηθική και μια σειρά -δήθεν- αρχών που υπαγορεύει ένας υποκριτικός τρόπος ζωής… Πολλοί τη νύχτα και στα σκοτάδια, ζουν μία άλλη ζωή που ο καθωσπρεπισμός της ημέρας δεν τους επιτρέπει να εμφανίσουν…Ζωή βουτηγμένη στην ψευτιά και στην υποκρισία…
Στα χωριά δεν μπορεί να ανθίσει ούτε η πραγματική φιλία. Γνωρίζουν πως αν εμπιστευτούν σε κάποιον κάποια δικά τους ”μυστικά”, την άλλη μέρα θα το ξέρουν οι πάντες στις ρούγες και στους μαχαλάδες…Ακόμη και ο εκκλησιασμός για τους περισσότερους, αποτελεί μία θρησκευτική και κοινωνική εκδήλωση , με απουσία οποιασδήποτε πνευματικότητας. Άδειοι μπαίνουν στην εκκλησία, άδειοι φεύγουν. Δεν επηρεάζει τη ζωή τους, δεν αλλάζει τις σκέψεις τους, δεν τους κάνει καλύτερους ανθρώπους.
Οι ιερείς μόνοι και έρημοι στις μικρές κοινότητες, με πολλή δουλειά από γάμους, βαφτίσια και κηδείες, δεν προλαβαίνουν ν ασχοληθούν ουσιαστικά και σοβαρά με το μικρό ποίμνιο. Το αφήνουν στο Χέρι και στο Θέλημα του Θεού…Οι τοπικοί πολιτικοί, πολιτευτές, δήμαρχοι κ.λ.π, καθόλου δεν τους προβληματίζει η άνοδος του επιπέδου των ψηφοφόρων τους.Καθόλου δεν τους απασχολεί η αλλαγή της νοοτροπίας τους.Δεν τους ενδιαφέρει να τους κατευθύνουν προς άλλες πιο πνευματικές σφαίρες. Έτσι οι κάτοικοι των χωριών, με τον ”βαρύ” ψυχισμό τους και τα άπειρα απωθημένα τους, θα συνεχίσουν να πορεύονται μόνοι τους σε αδιέξοδους ”λασπωμένους” δρόμους που δε οδηγούν πουθενά…Θα είναι οι διαρκείς ”αιμοδότες” των τοπικών δικαστηρίων προκειμένου να βρουν το δίκιο τους για τις γράνες(χαντάκια),τις κλάρες(κλαδιά δέντρων),και τις κατσίκες που τρώνε τα χορτάρι του γείτονα..
‘Ένα έγκλημα τεραστίων διαστάσεων των κυβερνήσεων, ήταν η κατάργηση των Καποδιστριακών Δήμων.Ίσως να μην είχαν γίνει με το σωστό τρόπο, ήταν όμως η μοναδική ελπίδα για τη δημιουργία ευρύτερων κοινωνιών, για πλησίασμα και και ανταλλαγής απόψεων περισσότερων κατοίκων από διαφορετικά χωριά.Σήμερα, οι κάτοικοι των χωριών οδηγήθηκαν ξανά στην εσωστρέφεια, στην καχυποψία, στην ξενοφοβία.Το μέλλον των χωριών φαντάζει δυσοίωνο ελάχιστα ελπιδοφόρο με ανθρώπους ”δύσκολους ” να περιφέρονται άσκοπα στις ράχες και τα λαγκάδια των χωριών τους, χωρίς καμία ουσιαστική βοήθεια και καθοδήγηση από πουθενά.
Δυστυχώς κανένα πρόγραμμα , κανενός κόμματος δεν περιλαμβάνει την πορεία της ζωής των ανθρώπων της υπαίθρου, των ανθρώπων των χωριών. Τα χωριά φαίνονται στους χάρτες αλλά οι χωρικοί είναι αόρατοι για την κεντρική εξουσία και τις κυβερνήσεις διαχρονικά. Αποτελούν μόνο αριθμούς που ”στοιβάζονται ” στους επαρχιακούς καταλόγους ψηφοφόρων.Όσο λιγότερα γνωρίζουν, όσο λιγότερο μορφωμένοι είναι, τόσο καλύτερα είναι για τους τοπικούς πολιτευτές διότι έτσι γίνεται και πιο εύκολη η ”δουλειά ”τους….