Κράτος, Πολιτική και Εκκλησία: Ποιος είναι ο εχθρός

Του Νίκου Λακόπουλου

ΝΙΚΟΣ ΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣΗ πρώτη κρίση -στη νεώτερη ιστορία- φάνηκε το 1982 όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου επιχείρησε να καθιερώσει τον πολιτικό γάμο. Η Αθήνα γέμισε παπάδες και μοναχούς που …συγκρούονταν με τα ΜΑΤ στο κέντρο της Αθήνας. Οι καλόγεροι, αν και δεν παντρεύονται θέλουν να έχουν λόγο για το πως θα παντρεύονται οι άλλοι.

Ήταν η εποχή που η Αγία Αθανασία επικοινωνούσε με την -ανορθόγραφη και αντικομμουνίστρια- Παναγία που έγραφε στα ελληνικά μηνύματα πάνω στο σώμα της “Αγίας”. Με μεγάλη επιτυχία. Μόνο που ούτε Ελληνίδα ήταν ποτέ η Παναγία, ούτε …δεξιά κι αντικομμουνίστρια, ούτε θησαύριζε όπως η “Αγία Αθανασία”.

Ίσως αυτή ήταν και η εποχή που πολλοί παρατήρησαν πως η Ελλάδα έχει μια θρησκεία ξένη. Οι ναοί της είναι κλειστοί και χρησιμεύουν ως μουσεία, ενώ πολλές χριστιανικές εκκλησίες έχουν χτιστεί με μάρμαρα αρχαίων ναών που κατέστρεψαν οι κάθε φύσεως χριστιανοί με μίσος για τους “ειδωλολάτρες” και τα ομορφότερα αγάλματα που γέννησε ποτέ ο ίσως όχι εντελώς μάταιος τούτος κόσμος.

Η ιστορία αυτή άρχισε όταν η Αφροδίτη πρέπει να ήταν ήδη 700 ετών. Ο Μέγας και Άγιος Κωνσταντίνος αφού σκότωσε το γιο του και πέταξε την γυναίκα του σε καυτό νερό -μαζί χιλιάδες ακόμα φόνους- επέβαλε ένα διάταγμα δήθεν ανεξιθρησκείας που επέτρεψε αργότερα στον Ιουστινιανό να καθιερώσει -με ποινές θανάτου για όσους υπάκουαν- ένα δικό του χριστιανισμό: ήταν Μονοφυσίτης.

Ο Μέγας Θεοδόσιος είχε ήδη απαγορεύσει ακόμα και το να κοιτάζει κάποιος ένα άγαλμα -πριν την Σφαγή του Ιπποδρόμου της Θεσσαλονίκης- με δεκαεφτά χιλιάδες θύματά της φρουράς του. Οι αρχαίοι ναοί γκρεμίστηκαν. Χιλιάδες «ειδωλολάτρες» αποκεφαλίστηκαν. Όσοι δεν στραγγαλίστηκαν ή δεν κάηκαν ζωντανοί φυλακίστηκαν ή εξορίστηκαν. Ο ναός της Αφροδίτης έγινε πορνείο κι ναός του Ήλιου στάβλος. %ce%b1%cf%81%cf%87%ce%b5%ce%af%ce%bf-%ce%bb%ce%ae%cf%88%ce%b7%cf%82

Ο Ιουστινιανός έκλεισε την Ακαδημία των Αθηνών κι απαγόρευσε τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η Ιατρική και τα Μαθηματικά απαγορεύτηκαν, ως έργα διαβόλου. Την φιλόσοφο Υπατία την γδάρανε με κοχύλια κι ύστερα έσπασαν τα κόκαλα και τα έκοψαν σε μικρά κομματάκια που έκαψαν ή τα πέταξαν στα σκυλιά.

Ένα άγαλμα του Λύσιππου- που ήταν εργάτης στα ορυχεία χαλκού κι αγαπημένος γλύπτης του Μεγάλου Αλεξάνδρου, γνώρισε ιδιαίτερη μανία. Έδειχνε έναν άνδρα, φαλακρό, με μια τούφα μαλλιά μόνο στο μέτωπο, να τρέχει με φτερωτά πόδια κουβαλώντας ένα ξυράφι. Ο Ποδείσιππος έκανε ένα επίγραμμα γι’ αυτό το χαμένο άγαλμα:

« Ποιος είσαι;». «Eίμαι ο Καιρός που δαμάζει τα πάντα». Γιατί πατάς με τις άκρες των δακτύλων;». «Γιατί πάντα τρέχω». «Γιατί έχεις φτερά στα πόδια σου;». «Γιατί σαν τον άνεμο πετάω και φεύγω και χάνομαι». «Και γιατί σ’ έφτιαξε ο Λύσιππος;». «Για σένα ξένε, για να μάθεις και να γίνεις σοφότερος».

Η νέα θρησκεία δεν ήθελε να γίνει -ήταν η μόνη σοφή. Μαζί με αυτό καταστράφηκαν τα πιο ωραία αγάλματα,  όπως η Αφροδίτη της Κνίδου, του Πραξιτέλη. Όμως, πολλούς αιώνες μετά, πολλοί εικαστικοί αναλυτές θα παρατηρήσουν πως σε πολλές βυζαντινές αγιογραφίες η Θεοτόκος Μαρία, η Παναγία έχει το ίδιο πρόσωπο με αυτό της Κρατίνης- της imagehandlerεταίρας που είχε ως μοντέλο ο Πραξιτέλης.

Πιθανόν η Άρτεμις νάγινε Παναγία, πολλές γιορτές- τελετές, το βάπτισμα, τα άμφια, ακόμα κι αυτή η Ανάσταση- ή η Σταύρωση του Άδωνι- προέρχονται από την Αρχαία Ελλάδα. Ο Μέγας Κωνσταντίνος τα ήξερε όλα αυτά όταν διάλεγε το Βυζάντιο για πρωτεύουσα και όχι την ευπόρθητη Τροία.

Η Ρώμη, η τότε πρωτεύουσα του κόσμου με ενάμισι εκατομμύριο πληθυσμό, είχε καταστρέψει την Καρχηδόνα, όπως οι Έλληνες είχαν καταστρέψει τη Λαμπερή Πόλη με τις τρακόσιες πόλεις- αποικίες σε όλη την Μεσόγειο. Την Τροία. Αυτή είναι η μοίρα των μεγάλων πόλεων. Η πολυάνθρωπη κι απόρθητη Τύρος, που προμήθευε ξύλα τον Δαβίδ και τον Σολομώντα καταστράφηκε από τους Ασσύριους. Ήταν η μητρόπολη των Φοινίκων που έγινε μισητή για την πολυτέλεια της.

Η θρυλική Βαβυλώνα, η Πύλη των Θεών, χτισμένη στις δυο όχθες του Ευφράτη, με 360 πύργους, καταστράφηκε. Ήταν η μεγαλύτερη πόλη που χτίστηκε από ανθρώπινο χέρι, αλλά έπεσε κι αυτή, όπως η σουμερική πρωτεύουσα Ούρ, η Πόλη του Θεού της Σελήνης -μια πόλη με πολύ τόσο χρυσάφι και ασήμι, πυροτεχνουργία και χρυσοχοΐα. Χάθηκε κι αυτή όπως και η Ηλιούπολη, η Μέμφις τα Σούσα. Ο νεαρός κοσμοκράτορας Αλέξανδρος τον 4ο αιώνα π. Χ. βαδίζει στα ερείπια αρχαίων πόλεων.

Η Ρώμη που θα κυριαρχήσει μετά την πτώση της Αθήνας είχε τελειώσει όταν Μέγας Κωνσταντίνος ήθελε μια νέα πρωτεύουσα. Μια νέα πρωτεύουσα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας- αφού η Ελλάδα είχε καταχτηθεί από τους Ρωμαίους. Κατά μια εκδοχή η Ελλάδα – οι πόλεις της-  είχε τελειώσει από τον Φίλιππο στην Μάχη της Χαιρώνειας- όταν ο Λύσιππος έφτιαξε αυτό το άγαλμα για να τιμήσει τους νεκρούς του Ιερού Λόχου.

Από την Ρώμη έρχεται και η οικογένεια των Φωκάδων όταν η απέραντη αυτοκρατορία εξελίσσεται σε ένα θεοκρατικό καθεστώς που έχει άπειρες εκκλησίες -φτιαγμένες με μάρμαρα αρχαίων ναών. Δεν θα βρούμε Έλληνες αυτοκράτορες στην απέραντη αυτοκρατορία. Θα βρούμε χριστιανούς που μάχονται μεταξύ τους- εικονολάτρες και εικονομάχοι- που εξοντώνουν άλλους- μόνο 100.000 νεκροί Παυλικιανοί σε μια μάχη που ισοπέδωσε την πρωτεύουσά τους.

Ο -Άγιος- Νικηφόρος Φωκάς εξοντώνει απίστους με τις ίδιες μεθόδους που χρησιμοποιούν οι τζιχαντιστές σε μια χριστιανική σαρία -ώσπου τον αποκεφάλισε ο Τσιμισκής- ένας -Αρμένης -που η ελληνική ιστορία δεν συγκράτησε το πραγματικό του όνομα, το Τζιμίγκ. Το καθεστώς  δεν ακρωτηρίαζε μόνο αγάλματα, αλλά και ζωντανούς ανθρώπους, ίσως επειδή η οι χριστιανοί πίστευαν ότι αν τιμωρούσαν το σώμα θα έσωζαν την ψυχή.

Σχεδόν κάθε μέρα, ξεπρόβαλλε ο τελάλης στους δρόμους της Βασιλεύουσας και ανακοίνωνε το έγκλημα και την τιμωρία.  Πίσω οι δικαστές, έφιπποι, κι ο δήμιος. Εκεί ανάμεσα ήταν ο κατάδικος. Γυμνός ή ημίγυμνος, πάνω σε ένα γαϊδαρο καθισμένος ανάποδα. Ο κόσμος τον πετροβολούσε, τον έβριζε, του πέταγε ακαθαρσίες.  Φυσικά υπήρχαν βασανιστήρια και τιμωρίες και σε άλλε εποχές, αλλά τα χριστιανικά καθεστώτα -στην Δύση και την Ανατολή-  ανέπτυξε τόσο πολύ  την επιστήμη των βασανιστηρίων.

Οι ποινές αν και αφορούσαν στο σώμα- μάτια, χέρια, πόδια, πρόσωπο, γεννητικά όργανα- είχαν στόχο τελικά το μυαλό. Ο πληθυσμός έπρεπε να βλέπει στον Ιππόδρομο και τους δρόμους το θύμα να βασανίζεται, να αποκεφαλίζεται ή να καίγεται στη φωτιά, μπροστά στην εικόνα του Χριστού ανάμεσα σε ομιλίες και παραστάσεις. Η διαπόμπευση, η περιαγωγή στους δρόμους, ήταν μια  συμπληρωματική ποινή. Ο κατάδικος έπρεπε να διαπομπευθεί. Κι αν ζούσε έπρεπε να είναι για πάντα στιγματισμένος. Να τον βλέπουν όλοι.

Ο δρουγγάριος Νικήτας έγδερνε ζωντανούς τους αιχμαλώτους και τους κρεμούσε με τροχαλία πάνω σε καζάνια με κοχλαστή πίσσα. Η Θεοδώρα, κατηγορούσε τους αντιπάλους της για παιδεραστία, τους έκοβε τα γεννητικά όργανα και τους διαπόμπευε γυμνούς στο δρόμο, πριν τον μαρτυρικό θάνατο.  Οι πιο πολλοί  κατάδικοι ήταν πολιτικοί αντίπαλοι, αθώοι και παιδιά, που ήταν υποψήφιοι διάδοχοι του θρόνου ή συγγενείς των “αντιπάλων”.   Πολλές φορές τα μέλη που λείπαν από τους κατάδικους είχαν εκτεθεί σε δημόσια θέα στις πλατείες και τους δρόμους.

Λίγο αργότερα όταν η Αναγέννηση πλησιάζει την Ευρώπη, αλλά στην Πόλη οι μαθητές του Ιωάννη του Ιταλού, που μελετούσαν Πρόκλο, Ιάμβλιχο κι Αριστοτέλη βρέθηκαν μπροστά στον ανακριτή. Ο φιλόσοφος κλείστηκε σε μοναστήρι ως τη νέα ανάκριση στην οποία βρέθηκε ένοχος για αρειανισμό και σαβελλιανισμό. Οι κατήγοροί του υποστήριζαν ότι δεν δεχόταν την τρισυπόστατη φύση του Θεού, αλλά ήταν κατηγορούμενος για αντικρουόμενα πράγματα, πότε ως ειδωλολάτρης και πότε ως εικονομάχος. Ώσπου η Άννα η Κομνηνή θα διασαφηνίσει πως η κατηγορία ήταν μία. Δίδασκε την Επανάσταση.resizer

Είχε πράγματι γράψει υπομνήματα για τον Αριστοτέλη- τα οποία χρησιμοποίησαν αργότερα ο Αλμπέρτος ο Μέγας και ο Θωμάς ο Ακινάτης, μέσα στην ίδια την παπική αυλή. Οι πιστοί έκαναν διαδήλωση εναντίον του κι επιχείρησαν να τον λιντσάρουν. Ο Ιωάννης έκανε ομολογία πίστεως και υποχρεώθηκε να «δώσει» ονόματα μαθητών του. Ο Νείλος, που πίστευε στη θέωση του Χριστού- και ο Ιωάννης ο Βλαχερνίτης καταδικάστηκαν σε αιώνιο ανάθεμα. Ο Ευστράτιος ο Νικαίας με την ποινή της απαγόρευσης να γράφει πραγματείες. Ο Σκοταδισμός προχωρούσε.

Τα έργα του Ιωάννη κάηκαν στη φωτιά. Ανάμεσα σε αυτά ήταν τα Επιτομή της Διαλεκτικής, Περί λογικής, Περί Ερμηνείας, Περί Πίστεως. Την Κυριακή της Ορθοδοξίας –το 1082- διαβάστηκε από τον άμβωνα της Αγιάς Σοφιάς ο αναθεματισμός κι ο Αλέξιος Κομνηνός, που είχε βράσει ζωντανό τον αρχηγό των Βογόμιλων- Θεόφιλων, τον έκλεισε ισόβια σε μοναστήρι.

Ανάθεμα στους Έλληνες και όσους τους διδάσκουν. Ανάθεμα σε όσους δεν πιστεύουν στα θαύματα και την Ανάσταση. Ανάθεμα σε όσους πιστεύουν στην αιωνιότητα της Ύλης, τη Διαλεκτική, τον Πλάτωνα και μελετούν τους Έλληνες!

Μαζί με τα έργα του Ιωάννη του Ιταλού θα καταστραφεί και το έργο του Λέοντα του Μαθηματικού με εξαίρεση κάποια σχόλια για τον Ευκλείδη. Η αυτοκρατορία δεν είχε γίνει ακόμα θεοκρατικό καθεστώς όταν ο Ισαάκιος Κομνηνός εξόριζε τον πατριάρχη, αλλά αναγκαζόταν να καρεί αυτός μοναχός εγκαταλείποντας το θρόνο. Το Βυζάντιο παρήκμαζε όσο προχωρούσε η θεοκρατία γιατί δεν μπόρεσε να λύσει τα πολιτικά του πρόβληματα και να αποφασίσει αυτό που θάλεγε χίλια χρόνια μετά ένας Έλληνας πρωθυπουργός- με τρεις τούρκικες λέξεις -Καρά- Αμάν- Αλής (!)- ως όνομα: “Ανήκομεν εις την Δύσιν”.

Τότε μια πρεσβεία από την Δύση έφερε στην Πόλη μια πρόταση γάμου. Ο 59χρονος Καρλομάγνος, ζητούσε ο ίδιος το χέρι της Ειρήνης της Αθηναίας -από την Πλάκα της Αθήνας μεν, αλλά όχι -κι αυτή Ελληνίδα. Αλλά το όραμα της ενωμένης ανατολικής και δυτικής αυτοκρατορίας δεν άρεσε στους Ορθόδοξους που θάπρεπε να υποταγούν στον Πάπα: “Τον Φράγκο μπορείς να τον έχεις φίλο, αλλά καλύτερα να μην τον έχεις γείτονα» έλεγαν στους δρόμους της Πόλης.

Η Ειρήνη ξαφνικά άρχισε ως Αθηναία να κατηγορείται ως «ειδωλολάτρισσα». Μια οργανωμένη συνωμοσία, το 802 μ. Χ., με επικεφαλής τον λογοθέτη Νικηφόρο, την ανέτρεψε κι έβαλε τέλος στο μεγαλύτερο συνοικέσιο όλων των εποχών. Η Αθηναία βρέθηκε εξόριστη στο Πριγκηποννήσι στην Λέσβο, όπου πέθανε ένα χρόνο μετά. Δεν είχε απαντήσει αν δέχεται την πρόταση του Καρλομάγνου ή όχι.aphrodite_head_kaufmann_louvre

Αυτή είναι η απόλυτη κυριαρχία της Εκκλησίας – η οποία απλωμένη σε πολλούς λαούς- δεν έχει ένα εθνικό όραμα -και βέβαια ένα ελληνικό όραμα. Ορίζεται ως αντιδυτική -που προτιμά όπως και πολλοί βυζαντινοί αυτοκράτορες την συμμαχία με τους εξ ανατολών εχθρούς από τον μεγαλύτερο εχθρό της, τον Πάπα.

Αυτή η στιγμή μαζί με το Μεγάλο Σχίσμα του 1095 έκριναν την τύχη της αυτοκρατορίας. Το 1438 στη Φεράρα της Ιταλίας η σύνοδος των Εκκλησιών της Ρώμης και της Κωνσταντινούπολης με στόχο την άρση του σχίσματος του 1054 αποφασίζει την ένωση των δύο Εκκλησιών αλλά η ανθενωτική μερίδα της Κωνσταντινούπολης ανατρέπει την αρχική απόφαση.

Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος το 1449 ζητά βοήθεια από τον πάπα Νικόλαο για να αντιμετωπίσει τον επερχόμενο τουρκικό κίνδυνο- αλλά η ηγεσία της Εκκλησίας προτιμούσε το τουρκικό φέσι από την παπική τιάρα -που άλλωστε ευθυνόταν για την Άλωση του 1204. Η νέα πτώση του 1453 φέρνει την απόλυτη κυριαρχία της Εκκλησίας -που αναλαμβάνει μόνη πλέον και πολιτικό ρόλο.Ουσιαστικά η απόλυτη κυριαρχία της Εκκλησίας ήρθε στην Τουρκοκρατία την οποία επικαλούνται πολλοί δεσποτάδες όταν ο Αντώνης Τρίτσης θέλει να βάλει χέρια στα προνόμια και την περιουσία -τους. Ή όταν- ακόμα σήμερα- εμφανίζουν χρυσόβουλα και τούρκικα φιρμάνια για να κατοχυρώσουν την εξουσία τους.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο Πατριάρχης αφορίζει τον Υψηλάντη και την Επανάσταση όπως είχε κάνει και με τον Ρήγα Φερραίο η Εκκλησία που εξέδωσε εναντίον του “Πατρική Διδασκαλία”. Φυσικά υπάρχει και ο “λαϊκός” κλήρος και κληρικοί επαναστάτες και μέλη της “Φιλικής Εταιρείας”, αλλά κι αυτοί που προτιμούν ένα μικρό κράτος στα όρια της Πελοποννήσου από την Μεγάλη Ελλάδα-που γεννιέται ως ιδέα πολύ μετά την Επανάσταση, αλλά δεν θα καταφέρει να βρει ποτέ που είναι τα σύνορα της.

Το νεοελληνικό κράτος με βασιλιά τον Όθωνα συγκρούεται με την Εκκλησία που έναν αιώνα μετά αναθεματίζει τον Βενιζέλο. Η Εκκλησία τώρα με τον Βασιλιά και τον Στρατό είναι οι θεσμοί που κρύβονται πίσω από την Δεξιά και το “Πατρίς – Θρησκεία -Οικογένεια” που είναι και η ιδεολογία που επικαλούνται δύο δικτατορίες. Μόνο που η Εκκλησία είναι πάνω από τον ελέω Θεού-και όχι Λαού- βασιλέα.

Τελικά ο Ανδρέας Παπανδρέου- αποδέχεται και τον θρησκευτικό γάμο- αποπέμπει τον Αντώνη Τρίτση με το “Έγραψες Ιστορία” και πάει να προσκυνήσει στην Παναγία Σουμελά. Ισοπαλία. Λίγα χρόνια μετά ο Κώστας Σημίτης θα βρει απέναντί του τον Αρχιεπίσκοπο και Χριστόδουλο που δεν διεκδικεί απλώς την περιουσία της εκκλησίας αλλά να αποφασίζει αυτός αν θα αναφέρεται και ποιο θρήσκευμα στις ταυτότητες. Τη μάχη αυτή, αν και ο Σημίτης δεν υποχώρησε, την κέρδισε η Εκκλησία.378598-e1464932424298-750x400

Λίγα χρόνια μετά η “αριστερή” κυβέρνηση υποδέχεται με τιμές Αρχηγού Κράτους το Άγιο Φως, περιφέρει τα λείψανα της Αγίας Βαρβάρας στις εκκλησίες -παρουσία υπουργών- και ο πρωθυπουργός “αποκεφαλίζει” τον υπουργό Παιδείας που βρίσκει “προβληματικό” ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος. Η Εκκλησία εδώ δεν απαιτεί απλώς να διδάσκονται τα χριστιανόπουλα τα δικά της Θρησκευτικά. Θέλει πάλι να αποφασίζει για τις ζωές -και τα τζαμιά των άλλων.

Κάπου εδώ κοιμάται στον Ποινικό Κώδικα ένα άρθρο που προβλέπει έως τρία χρόνια φυλάκιση σε αρχιεπίσκοπο που προκαλεί πολιτικά πάθη. Είναι το άρθρο 196 που τιμωρεί γενικά τους θρησκευτικούς λειτουργούς που κατά την άσκηση του έργου τους “διεγείρουν τους πολίτες σε εχθροπάθεια κατά της πολιτειακής εξουσίας ή εναντίον αλλήλων”. Κατάλοιπο μιας εποχής που η ελληνική Νομική Επιστήμη αντέγραφε γαλλο-γερμανικά συντάγματα και νόμους -όταν ο Βίσμαρκ αφαιρούσε τα θέματα παιδείας από την δικαιοδοσία της Εκκλησίας.

Στην Ελλάδα αυτή η θεσμική επανάσταση δεν έγινε ποτέ. Μοιάζει σαν παραμύθι ότι το 1798 οι Γιρονδίνοι στην Κέρκυρα και το Αργοστόλι μαζί με το Λίμπρο Ντόρο που καίνε, τα χρέη που διαγράφουν,  δημεύουν και την περιουσία της Εκκλησίας -που μετά την Τουρκοκρατία στην Ελλάδα είναι ο μεγαλύτερος ιδιοκτήτης γης -ακόμα!

Η γιρονδίνικη επανάσταση δεν έγινε ποτέ -στα πρότυπα της Γαλλικής Επανάστασης- στην Ελλάδα -όταν ένα επαναστατικό κίνημα στα Επτάνησα ήθελε να …απαγορεύσει τον χριστιανισμό και να επαναφέρει την αρχαία ελληνική θρησκεία. Ο πολιτικός ρόλος της Εκκλησίας συνυπάρχει με τον ιδεολογικό- αλλά ακόμα και τώρα οι Ιεράρχες δεν μιλάνε στο όνομα του Θεού αλλά στο όνομα της Εκκλησιαστικής Περιουσίας- που αν υπάρξει χωρισμός από το κράτος την θέλουν πίσω. ceb5cf81cebcceb7cf83-cf84cebfcf85-cf80cf81ceb1cebeceb9cf84ceb5cebbceb7

Δεν είναι ρόλος πνευματικός- είναι η φωνή του πλούσιου – μεγαλοιδιοκτήτη που ευεργετεί το φτωχό κράτος! Πιθανόν πιο προσβλητικός για την κυβέρνηση να είναι ο πατερναλιστικός -πατρικός- τόνος της Εκκλησίας. Σα να μη πέρασε μια μέρα από τότε -χίλια χρόνια πριν. Ο Κωνσταντίνος Μονομάχος είχε δεχθεί τους Δυτικούς- όταν ο Αρπ Ασλάν -ο Ανδρείος Λέων-είπε πως οι βυζαντινοί είναι γυναικούλες – και διέσχισε τον ποταμό Ευφράτη. Είναι αυτός που σε λίγο θα συλλάβει τον ίδιο τον αυτοκράτορα των Ρωμαίων -τον βυζαντινό Διογένη- και θα αλλάξει όλα τα γεωπολιτικά δεδομένα της περιοχής.

Την 24ην Ιουνίου 1054, γιορτή του Ιωάννη του Βαπτιστού, τρεις παπικοί ληγάτοι διέσχισαν την Αγιά Σοφιά κι άφησαν ένα πιτάκιον. Οι υποδιάκονοι όρμησαν στην Αγία Τράπεζα. Ήταν μια γραφή στα λατινικά που αφόριζε τον Κηρουλάριο, τον Πατριάρχη -που απάντησε με εξέγερση.

Ο αυτοκράτορας αναγκάστηκε να στείλει του μια ικετευτική επιστολή. Οι δυο μεταφραστές του αναθέματος -του Πάπα- παραδόθηκαν στους στον όχλο του πατριάρχη αφού πρώτα μαστιγώθηκαν. Ο Κηρουλάριος συγκάλεσε σύνοδο και έγινε οικουμενικός. Ο αυτοκράτορας ως εξουσία καταργήθηκε.

Ο Κηρουλάριος επέκτεινε την εξουσία του πέρα από τα όρια της αυτοκρατορίας. Η ρωσική και άλλες εκκλησίες αποσχίστηκαν από την παπική εξουσία.

Οριστικά πλέον ο πατριάρχης δεν είναι δίπλα στον αυτοκράτορα, αλλά πάνω από αυτόν. Δεν χαράζει τα σύνορα της Βασιλείας των Ουρανών, αλλά την εξωτερική- και εσωτερική- πολιτική της αυτοκρατορίας.  Την επόμενη χρονιά ο Τογρούλ κατέλαβε την Βαγδάτη. Μέσα σε λίγα χρόνια έφτασε στο σημερινό Αφγανιστάν ως την Αρμενία. Το τέλος του Βυζαντίου είχε αρχίσει.

Το ερώτημα είναι αν ο εχθρός -που θα ερχόταν πρώτος- θα ήταν από την Ανατολή ή από την Δύση. Σε κάθε περίπτωση όμως η Εκκλησία είχε την ίδια λύση. Μάζευε τον λαό -της- στην Εκκλησία και άρχιζε τις λιτανείες. Κι έτσι, μπήκε στην απόρθητη Πόλη ο εχθρός. Αν δεν ήταν ήδη μέσα από καιρό και δεν καθόταν στον πατριαρχικό θρόνο.