ΜΜΕ και δημοκρατία

Τα ΜΜΕ αποτελούν έναν από τους πυλώνες της δημοκρατίας. Η πληροφορία, η είδηση που προέρχονται από έγκυρες πηγές ή διασταύρωση στοιχείων, ο σχολιασμός και η ανάλυση γεγονότων για τα πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά τεκταινόμενα, συμβάλλουν στην ενημέρωση των πολιτών, οι οποίοι διαθέτουν τα «εργαλεία» να διαμορφώσουν θέση-άποψη. Να επιλέξουν δια μέσου της ψήφου τους πολιτική και πολιτικούς, οικονομικά μοντέλα, κ.α, που εκτιμούν ότι εξυπηρετούν τα συμφέροντα τους, ή να τα απορρίψουν αν κρίνουν ότι είναι επιζήμια προς αυτά.

Η εικόνα που επικρατεί τα τελευταία χρόνια και δη από την έναρξη της οικονομικής κρίσης στην Ευρώπη και όχι μόνο, στη λειτουργία των ΜΜΕ, απέχει παρασάγγας από τον καίριο-καθοριστικό ρόλο που παίζουν τα ΜΜΕ στη στήριξη και προώθηση της δημοκρατίας.

Η ιδιοκτησία της πλειοψηφίας των ΜΜΕ διεθνώς σε ολιγάρχες που διαπλέκονται με παράγοντες της πολιτικής και της οικονομίας και από κοινού κινούν τα νήματα στον  νεοφιλελευθερισμό που κυριαρχεί ως οικονομικό και πολιτικό μοντέλο, έχει αποφλοιώσει τη δημοσιογραφία από τις αρχές της, καταφέροντας καίριο πλήγμα στους κανόνες δημοσιογραφικής δεοντολογίας.

Ρεπορτάζ με σεβασμό στην είδηση, διασταύρωση πληροφοριών μέσω έγκυρων πηγών, ανάλυση των γεγονότων που συνθέτουν την πραγματικότητα με το βλέμμα στραμμένο στα συμφέροντα των πολιτών και όχι των ελιτ και των κάθε είδους μονοπωλίων τους, αποτελούν παρελθόν. Οι ψευδείς- κατασκευασμένες ειδήσεις, διαδραματίζουν προεξάρχοντα ρόλο στο πεδίο της ενημέρωσης με επιδίωξη την επικράτηση θολού τοπίου που προκαλεί σύγχυση στους πολίτες για τα τεκταινόμενα.

Στην Ελλάδα η ανάληψη κυβερνητικής ευθύνης από τον ΣΥΡΙΖΑ με το παλαιό πολιτικό σύστημα στη θέση της αντιπολίτευσης λειτούργησε ως καταλύτης για την πλήρη αποσάθρωση της πλειοψηφίας των ΜΜΕ.

Το παλαιό πολιτικό σύστημα ακόμα δεν μπορεί να χωνέψει, πόσο μάλλον να αποδεχτεί, ότι έχασε τα κλειδιά της εξουσίας από ένα μέχρι πρότινος περιθωριακό κόμμα που κινούνταν στον πολιτικό χώρο της Αριστεράς.

Η νέα κυβερνητική εξουσία που συμπληρώνει τέσσερα χρόνια ζωής δεν εμφιλοχώρησε σε αντιλήψεις και πρακτικές του παλαιού πολιτικού συστήματος που εξέθρεψαν το τέρας της διαπλοκής και της διαφθοράς επί σειρά ετών στη χώρα.

Δεν πρόκρινε τη δοκιμασμένη τακτική προηγούμενων κυβερνήσεων, όπου με οικονομικά ανταλλάγματα και διευκολύνσεις παντός είδος στους ιδιοκτήτες ΜΜΕ παρεχόταν από τα Μέσα Ενημέρωσης τους, στήριξη στο κυβερνητικό έργο.

Οι διάφορες μπίζνες με το Δημόσιο, επικερδή επιχειρηματικά σχέδια και βλέψεις ιδιοκτητών ΜΜΕ που χρειάζονταν τη διαμεσολάβηση της κεντρικής πολιτικής εξουσίας για να πραγματωθούν κόπηκαν μαχαίρι.

Μπροστά σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, μιντιάρχες εκπρόσωποι της παλιάς και νέας ολιγαρχίας στα ΜΜΕ, αφού έχασαν τα προνόμια που τους καθιστούσαν συνομιλητές με την κυβέρνηση οργάνωσαν από τα ΜΜΕ τους τον ανένδοτο αγώνα κατά της κυβέρνησης.

Όταν πρώτιστο μέλημα των ΜΜΕ είναι η εξυπηρέτηση πολιτικών-οικονομικών συμφερόντων και όχι η έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση, τότε η δημοσιογραφία πετιέται στον κάλαθο των αχρήστων.

Στην περίπτωση αυτή, θύματα εκτός από την ίδια τη δημοκρατία, είναι και οι δημοσιογράφοι.

Όσοι αντιστάθηκαν στην παραβίαση των αρχών άσκησης του επαγγέλματος τους, είδαν την πόρτα της εισόδου στη μακρά λίστα των μακροχρόνια άνεργων του κλάδου.

Δεν είναι λίγοι αυτοί που υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν το επάγγελμα.

Η δημοσιογραφία όταν στερείται εργάτες της αποφασισμένους να υπερασπιστούν τη σωστή- ακηδεμόνευτη λειτουργία του, είναι σαν να χάνει κομμάτια της ίδιας της ψυχής της.

Στο ήδη διαμορφωμένο πλαίσιο  των ΜΜΕ, βέβαια, υπάρχουν δημοσιογράφοι που από θέση, ή εργασιακή ανασφάλεια τάσσονται με τα συμφέροντα των ολιγαρχών των ΜΜΕ. Την πρώτη κατηγορία και δη τους περισσότερο προβεβλημένους από τα μίντια, είναι αυτούς που δείχνει η κοινωνία με το δάχτυλο, όταν χαρακτηρίζει αναξιόπιστα τα Μέσα Ενημέρωσης και τα κατηγορεί για τον εναγκαλισμό τους με τα ισχυρά οικονομικά συμφέροντα.

Το παλαιό πολιτικό σύστημα ακόμα δεν μπορεί να χωνέψει, πόσο μάλλον να αποδεχτεί, ότι έχασε τα κλειδιά της εξουσίας από ένα μέχρι πρότινος περιθωριακό κόμμα που κινούνταν στον πολιτικό χώρο της Αριστεράς.

Η κυβέρνηση με νομοσχέδιο επεδίωξε και σωστά έπραξε να βάλει τάξη το τηλεοπτικό τοπίο και το χώρο του διαδικτύου. Οι ιδιοκτήτες τηλεοπτικών Μέσων Ενημέρωσης είναι υποχρεωμένοι βάση νόμου να καταβάλουν στο κράτος, το οικονομικό τίμημα των συχνοτήτων που χρησιμοποιούν για να εκπέμπουν, να παρέχουν τηλεοπτικό πρόγραμμα που να πληροί τις προϋποθέσεις που ορίζει η πολιτεία, να απασχολούν τετρακόσιους εργαζομένους, ανά ένα τηλεοπτικό κανάλι. Οι ιδιοκτήτες σάιτ για να μπορούν να παίρνουν μέρος στην κρατική διαφήμιση πρέπει να δηλώνουν τους εργαζόμενους που απασχολούν και να τηρούν τις υποχρεώσεις που οφείλει να τηρεί ο κάθε επαγγελματίας που διατηρεί μία επιχείρηση.

Ωστόσο, τα μέτρα αυτά, δεν επαρκούν για να εκλείψουν τα κακώς κείμενα του παρελθόντος στο τοπίο της ενημέρωσης.

Η δημιουργία νέου πλαισίου για τη λειτουργία των ΜΜΕ γίνεται περισσότερο από κάθε άλλη φορά επιτακτική ανάγκη για να μην υπάρξει περαιτέρω διολίσθηση σε πρακτικές μονοπώλησης της ενημέρωσης, που καταργούν το δημοκρατικό δικαίωμα της κοινωνίας για σφαιρική και ποιοτική πληροφόρηση σε θέματα που αφορούν τη ζωή της.

Η υπερσυγκέντρωση ΜΜΕ, τηλεοπτικών καναλιών, ραδιοφωνικών σταθμών, εφημερίδων, σάιτ, στα χέρια ενός ιδιοκτήτη, ή  ολίγων που διαπιστώνουμε στις μέρες μας, αφήνει περιθώρια δράσης της διαπλοκής και της διαφθοράς. Αφού η ευρωπαϊκή νομοθεσία επιτρέπει την επικράτηση της υπερσυσσώρευσης ΜΜΕ σε λίγους, εξ αντικειμένου επιχειρηματίες, υπάρχει και άλλος δρόμος που μπορεί να βάλει φραγμό στην ανελέητη προπαγάνδα, τα fake news και συνολικά στις μεθοδεύσεις που ανασύρονται από προηγούμενες μαύρες εποχές για τη δημοκρατία και τον τόπο. Η ανάληψη της ευθύνης της ενημέρωσης από τους ίδιους τους εργάτες της, δημοσιογράφους και εργαζόμενους διαφόρων ειδικοτήτων στο φάσμα των ΜΜΕ με την παροχή κινήτρων και τις κατάλληλες προϋποθέσεις θα αποτελούσε βασικό πυλώνα επανασύστασης της  αυθεντικής δημοσιογραφίας.

Τα συνεταιριστικά-αυτοδιαχειριστικά ΜΜΕ με μέλη τους, τους γνώστες της ενημέρωσης μπορούν να συνδεθούν με την κοινωνία, καθώς αποτελούν μέρος της. Βιώνουν τις αντιθέσεις της, ζουν τα προβλήματα της και μπορούν να προσφέρουν αξιοπιστία, η οποία νομοτελειακά θα επικροτηθεί από τους πολίτες και θα τα καταστήσει βιώσιμα.

Μέτρα στήριξης του Τύπου προς ωφέλεια των εργαζομένων σε αυτά που έχουν εξαγγελθεί, αλλά μένουν φυλαγμένα στα συρτάρια συναρμόδιων υπουργείων, πρέπει άμεσα να ισχύσουν για να μην υπάρξουν περαιτέρω λουκέτα.

Η συνεργασία της κυβέρνησης με το σωματείο των δημοσιογράφων κρίνεται απαραίτητη όχι μόνο για το σχεδιασμό της επόμενης ημέρας σε έναν κλάδο που πλήττεται από αυξημένη ανεργία, κακοπληρωμένη εργασία σε συνθήκες γαλέρας, αλλά και για την πιστή εφαρμογή των κανόνων δημοσιογραφικής δεοντολογίας που παραβιάζονται κατάφορα στις μέρες μας.

Μία αριστερή κυβέρνηση έχει χρέος να καταστρώσει σχέδιο για την προστασία της ενημέρωσης των πολιτών, καθώς αποτελεί ένα από τα πλέον ζωτικά ζητήματα της δημοκρατίας. Έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος, ας μη χαθεί περισσότερος προς ζημία της δημοκρατίας.

* δημοσιογράφος

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ