Του Νίκου Λακόπουλου
Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις -με μια σταθερή διαφορά υπέρ της Νέας Δημοκρατίας- καταγράφουν μια υποχώρηση της επιρροής του ΣΥΡΙΖΑ από το 35% στο οχυρό του 17% που είναι-περίπου- η βάση από την οποία εξόρμησε για να πάρει το 2015 αρχικά 27% και τελικά 35% σε δυο εκλογικές αναμετρήσεις με μικρή διαφορά. Από τον Γενάρη του 2015 ως τον Σεπτέμβρη ο ΣΥΡΙΖΑ –αν και διατήρησε το ποσοστό του έχασε περίπου 350.000 ψήφους, δηλαδή περισσότερο από το 15% της δύναμης του.
Η Λαϊκή Ενότητα –με 3,86%- ο πραγματικός του αντίπαλος δεν πήρε ούτε τους μισούς από αυτούς τους ψήφους. Και η Νέα Δημοκρατία δεν κατάφερε να επωφεληθεί αφού έχασε και η ίδια άλλους τόσους ψήφους. Το τελευταίο εκλογικό αποτέλεσμα διαμόρφωσε η αύξηση της αποχής σε εντυπωσιακό ποσοστό που δεν είχε προηγούμενο. Μόνο το 56% συμμετέχει στις εκλογές, ενώ από το 2004 η απώλεια ψηφοφόρων πλησιάζει τα δύο εκατομμύρια. Ένα ποσοστό όσων συμμετέχουν στις εκλογές –περίπου 140.000 ψήφοι- ψηφίζουν λευκό ή άκυρο και ένα ποσοστό 6% όσων ψηφίζουν μικρά κόμματα δεν εκπροσωπούνται στη Βουλή.
Περίπου ένας στους πέντε ψηφοφόρους αποφασίζουν κυριολεκτικά μπροστά στην κάλπη, ενώ ένα ποσοστό 55% δεν είναι απόλυτα ταυτισμένο με το κόμμα που ψήφισε. Την εικόνα συμπληρώνουν τα χαμηλά ποσοστά δημοτικότητας των πολιτικών αρχηγών –με τον Κανένα να …προηγείται. Αν εκλεγεί ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα ικανοποιεί μόνο ένα στους τρεις ψηφοφόρους, ενώ σήμερα κυβερνά ένας πρωθυπουργός που είναι αγαπητός μόνο στον έναν από τους πέντε ψηφοφόρους.
Φαίνεται πως τα λεφτά που έδωσε στους συνταξιούχους η κυβέρνηση δεν του απέδωσε κάτι ή του έδωσε μόνο 1% στις δημοσκοπήσεις. Το ίδιο και η σύμπραξη Φώφης Γεννηματά- Γιώργου Παπανδρέου. Προσέδωσε 1% στην απήχηση της Δημοκρατικής Συμπαράταξης, χωρίς να μετρηθεί ακόμα η κίνηση Διαμαντοπούλου-Ραγκούση που με την πιθανή συνεργασία του Ποταμιού θα αφαιρέσει ψήφους σε μια κρίσιμη αναμέτρηση- ο θάνατος σου η ζωή μου- που μπορεί να μειώσουν τα ποσοστά του ΠΑΣΟΚ, να το αφήσουν εκτός Βουλής ή να αφήσουν και τα δυο στρατόπεδα- σε μια πιθανή πόλωση- εκτός Βουλής.
Με δεδομένο το ότι η Νέα Δημοκρατία είναι πρώτο κόμμα- και ωφελείται με 50 έδρες- στην πράξη περίπου 35- το ερώτημα είναι αν δεν θα έχει αυτοδυναμία με ποσοστό να πλησιάζει το 40%- ανάλογα με το πόσα κόμματα θα μπουν στη Βουλή- με ποιους και αν θα μπορεί να σχηματίσει κυβέρνηση και πόσο θα αντέξει αυτή. Ως δεύτερο κόμμα ο ΣΥΡΙΖΑ θα έχει αρκετές δυνάμεις για να πάει πιθανόν και σε απανωτές εκλογές που θα γίνουν με απλή αναλογική.
Τα σενάρια –που τροφοδότησαν και δηλώσεις υπουργών- θέλουν να ξαναψηφίζει η Βουλή στην ίδια περίοδο νέο εκλογικό νόμο για απλή αναλογική και σ΄αυτές τις εκλογές- αν θέλει το ΠΑΣΟΚ, είπε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος! Στην πράξη το δόλωμα πρέπει να το τσιμπήσουν κι άλλα κόμματα, όπως η Χρυσή Αυγή για να συμπληρωθούν 200 ψήφοι στη Βουλή.
Το ΠΑΣΟΚ απέρριψε –προς το παρόν- την πρόταση, αν και η απλή αναλογική ήταν πάγιο αίτημά του από το …1981. Αν και όταν εφαρμοστεί- ίσως και με μείωση του ορίου του 3% για να μπει ένα κόμμα στη Βουλή- θα έχουμε εντυπωσιακές αλλαγές στο πολιτικό σύστημα. Πολλά μικρά –και νέα- κόμματα σε ένα μωσαϊκό που θα ευνοεί τον ΣΥΡΙΖΑ ακόμα κι αν είναι δεύτερο κόμμα και θα αποκλείουν εσαεί τη Νέα Δημοκρατία από την δυνατότητα να σχηματίσει μόνη της κυβέρνηση ακόμα κι αν πάρει 47-48%!
Οι τελευταίες συζητήσεις για κατάργηση του 3% ή μείωσή του στο 2% αφορούν στην επιβίωση κομμάτων όπως οι ΑΝΕΛ που κινδυνεύουν να μείνουν εκτός Βουλής ή την δημιουργία νέων χρήσιμων κομμάτων για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Αν οι δυο μονομάχοι παίζουν το αν θα είναι στην κυβέρνηση ή την αντιπολίτευση τα δυο-τρία –ίσως και περισσότερα- στελέχη των κομμάτων αυτών θα είναι ήδη υπουργοί.
Όπως και νάχει με οποιοδήποτε εκλογικό σύστημα άνοιξε ο δρόμος για πολυκομματικές κυβερνήσεις, σχηματισμούς μετώπων και δορυφορικών κομμάτων- όπου το τρίτο ή το τέταρτο κόμμα, ακόμα και το πέμπτο- αν δεν είναι το ΚΚΕ και η Χρυσή Αυγή θα είναι πιο πολύτιμο ως εταίρος όπως είναι το κόμμα του Καμμένου. Αν και αποδοκιμάστηκε από το 96% των ψηφοφόρων είναι ο πωλών τοις μετρητοίς συνέταιρος, ο εγγυητής που απειλεί πως θα ρίξει την κυβέρνηση- αν το ζητήσει ο …Αρχιεπίσκοπος –που προβάλλει ως πολιτικός υπερθεσμός!
Το να είναι τελικά η Εκκλησία που καθορίζει π.χ. την πολιτική για τον παιδεία ή τον αρμόδιο υπουργό- από τη εποχή του Τρίτση, ως τον Φίλη- δεν είναι ένα θρησκευτικό ζήτημα, αλλά ένα πολιτικό πρόβλημα. Ο Βίσμαρκ έλυσε αυτό το πρόβλημα για την Γερμανία πριν από εκατόν πενήντα χρόνια. Στην Ελλάδα -με τους πενήντα υπουργούς, όταν η Ελβετία με το σύνταγμα του Καποδίστρια έχει …εφτά- θεωρείται λογικό να αποφασίζει ο εκάστοτε υπουργός τι θα διδαχθεί στα σχολεία και να συμβουλεύεται την Εκκλησία.
Αυτό είναι δείγμα πολιτικής υπανάπτυξης, όπως και το γεγονός ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει ισοδυναμία ψήφου, όπως δείχνουν όλα αυτά, υπάρχουν πολλά πρακτικά προβλήματα – που απορρέουν …εκ του Συντάγματος.Είτε γίνουν εκλογές τώρα είτε το 2018 ή το 2019 η επόμενη κυβέρνηση –όποια κι αν είναι θα βρεθεί μπροστά σε ένα πρόβλημα- αντί για τη χαρά να εκλέγεται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Το πρόβλημα της εκλογής του. Η όποια κι αν είναι τότε αξιωματική αντιπολίτευση θα μπορεί και πάλι να ρίξει την κυβέρνηση!
Όλα αυτά δεν δημιουργούν μόνο την ανάγκη για πάγιο εκλογικό σύστημα που να κατοχυρώνει την ισοδύναμη ψήφο και την αντιπροσώπευση στη Βουλή όλων των Ελλήνων –μηδέ εξαιρουμένων κομμάτων με άλλη θρησκευτική συνείδηση ή ιδεολογία. Δημιουργούν την ανάγκη για μια συνταγματική αναθεώρηση που θα αποτρέπει την χρήση του Συντάγματος ως …εκλογικού νόμου. Ή θα μετατρέπει την δικαστική σε εκτελεστική εξουσία εν είδει υπουργού- όπως έδειξε η πρόσφατη κρίση για το Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο.
Η συζήτηση αυτή όταν αρχίζει αφορά την κουτοπόνηρη διασφάλιση της εκλογής ή επανεκλογής ενός κόμματος. Η συνταγματική αναθεώρηση απαιτεί τη συναίνεση των μεγαλύτερων κομμάτων. Η λύση βρίσκεται πέρα από το κομματικό σύστημα- υπεύθυνο για την θεσμική καθυστέρηση στην Ελλάδα.
Η πολιτική εκπροσώπηση μπορεί να γίνει και με άλλους θεσμούς, να είναι καθολική και αυθεντική και να μην οδηγεί σε κλοπές ψήφων και εδρών ή νόθευση της λαϊκής βούλησης. Αλλά αυτή η συζήτηση δεν μπορεί να γίνει με απο-ιδεολογοποιημένα κόμματα που αντιμετωπίζουν τους πολίτες ως πελάτες και διεκδικούν την ψήφο τους με μικρόψυχα επιδόματα των 300 ευρώ στους συνταξιούχους.
Θα μπορούσε να ζητήσει την ψήφος τους -η αριστεροδεξιά κυβέρνηση- με ένα ζευγάρι …άρβυλα, όπως έκαναν οι πολιτευτές την εποχή του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και το περιγράφει στους “Χαλασοχώρηδες”. Τόσα καβούρια έχει η τσέπη τους! Μιλάνε για Σύνταγμα και σκέφτονται τον εκλογικό νόμο. Μιλάνε για απλή αναλογική αλλά δεν εννοούνε την μεγαλόψυχη -και άδολη- αναλογική, αλλά ένα μικρόψυχο και πονηρό σύστημα για να κάνει κυβέρνηση το δεύτερο κόμμα. Όπως άλλοτε που έβγαινε πρώτο το Κέντρο κι έκανε κυβέρνηση η Δεξιά. Όπως στα κομματικά συστήματα εκλογών που μια μειοψηφία μπορεί να ελέγχει τα κόμμα.
Η Δημοκρατία δεν μπορεί να είναι μικρόψυχη. Από τον Επιτάφιο του Περικλή βγαίνει μεγαλοψυχία, γενναιοδωρία και μια πολιτική ανωτερότητα που δεν υπάρχει στο σύστημα που στοχεύει όχι να εμπλουτίσει την Βουλή, αλλά να την φτωχύνει- μειώνοντας τον αντίπαλο. Αλλά όλα αυτά αφορούν μια άλλη χώρα με θεσμούς, με σεβασμό στον πολίτη, κατοχυρωμένα δικαιώματα –και υποχρεώσεις, κόμματα αρχών και ιδεών –κι όχι συρφετούς με στόχο την εξουσία.
Μια άλλη Αριστερά που δεν θάναι στερημένη από την χαρά της ελευθερίας και της δημοκρατίας. Με άλλη ηθική και αισθητική- που δεν θα μισεί τους πλούσιους, αλλά την φτώχεια, όπως έλεγε ο Όλαφ Πάλμε. Δεν είναι απαραίτητο η οικονομική κρίση κι η φτώχεια να παράγουν μίσος και στέρηση. Αντίθετα το να είσαι Αριστερός σημαίνει μεγαλοπρέπεια, ανοιχτή καρδιά και γενναιοδωρία.
