Toυ Νίκου Παρασκευόπουλου
O ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ και πρώην υπουργός Νίκος Παρασκευόπουλος γράφει στο NEWS 24/7 για τις πυρκαγιές που καίνε την Ελλάδα ξεχωρίζοντας δύο βασικές στοχεύσεις: την καταστολής και την πρόληψη.
Για την ανθρωπότητα το θέμα δεν είναι να μην «πέσει», θεομηνίες και κρίσεις εμφανίζονται, αλλά όταν «πέφτει» να μπορεί να ξανασηκώνεται. Στο «πέσιμο» νάμαστε κιόλας! Η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή αναγνωρίζεται, η γη υπερθερμαίνεται και τα ακραία φαινόμενα όπως καύσωνες, πυρκαγιές και πλημμύρες εκδηλώνονται ως και στον Αμαζόνιο, στην Αλάσκα, στη Σιβηρία και στη Γερμανία. Θα μπορέσει άραγε η γη να «ξανασηκωθεί»;
O θεωρητικός φυσικός Stephen Hawking (1942-2018) στο τελευταίο βιβλίο του «Σύντομες απαντήσεις σε μεγάλα ερωτήματα» είχε προλάβει να πει τη γνώμη του: «Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι πως η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας μπορεί να καταστεί αυτοσυντηρούμενη -αν αυτό δεν έχει συμβεί ήδη». Εννοούσε ότι ο αυτοματισμός, η «κανονικότητα», δεν θ’ αφήνουν πια τη φύση να συνέλθει. Θα χρειάζεται μια ριζική αλλαγή. Για τη δυνατότητά της τελευταίας διαβάζουμε πάλι τα λόγια του Hawking: «Την τεχνολογία την έχουμε, το μόνο που χρειάζεται είναι πολιτική βούληση».
Αυτό που καίει τώρα είναι οι πυρκαγιές. Καθώς όλοι ψάχνουν όντως την πολιτική βούληση, μπορούμε να ξεχωρίσουμε τις δυο βασικές στοχεύσεις, τόσο με την έννοια της στρατηγικής όσο και με τη στενά πολιτική: Καταστολή και πρόληψη. Η κατάσβεση εξαρτάται κυρίως από την πρόληψη, δηλαδή την (προ)ύπαρξη υποδομών, εξοπλισμού, εκπαιδευμένου προσωπικού.
Η καταστολή είναι αναγκαία, αλλά για χίλιους δυο λόγους αναποτελεσματική: Επειδή ο εμπρησμός είναι μηχανικά εύκολος κι ο επόμενος δράστης ελπίζει πως θα ξεφύγει, επειδή ο εμπρηστής και να βρεθεί και να τιμωρηθεί όπως πρέπει αυστηρά το δάσος θα ‘χει καεί, επειδή η πυρομανία, η απροσεξία και το τυχαίο δεν εξαφανίζονται με απειλές ποινών, για όλα αυτά το ποινικό οπλοστάσιο είναι μια συνθήκη αναγκαία αλλά όχι αρκετή ώστε να μην έχουμε πυρκαγιές. Για τον εμπρησμό άλλωστε ήδη ισχύουν κακουργηματικές ποινές, ενώ εξαγγέλλονται κάποιες οριακές μεταρρυθμίσεις, ακατάληπτες από τους επίδοξους εμπρηστές οργανωμένους ή μη. Η κυβερνητική ρητορεία για την αποτελεσματική ποινική πολιτική, «καμένη» εκ των πραγμάτων, κινείται μεταξύ λαϊκισμού και ανεκδότου.
Η πολιτική της πρόληψης ναι, αυτή μπορεί να είναι αποτελεσματική. Όσο άνετη και ανέξοδη όμως είναι η ρητορεία της καταστολής, τόσο δύσκολη μάχη κοινωνικά και πολιτικά αποτελεί η πρόληψη. Η Ευρώπη το καταλαβαίνει από οικονομικές αντιστάσεις και μειοψηφίες των συντηρητικών κομμάτων.
Η ελληνική κυβέρνηση δεν τολμά ή συνήθως δεν θέλει να συγκρουστεί χάρη της πρόληψης. Σπείροντας ανεμογεννήτριες δεν έχει ως προτεραιότητα τη διατήρηση των δασών, δεν προώθησε τους δασικούς χάρτες, παραμέλησε δασολόγους και δασικές υπηρεσίες, προσπάθησε (ευτυχώς μάταια) να μεταρρυθμίσει τη συνταγματική διάταξη (άρθρο 24) – ανάχωμα για τις καταπατήσεις των δασών, δεν προσέλαβε πυροσβέστες, δεν δημιούργησε επαρκή στόλο αεροσκαφών και πυροσβεστικών οχημάτων, δεν αύξησε τα σχετικά κονδύλια, δεν παρουσίασε ένα σοβαρό σχέδιο συντονισμού επιχειρήσεων, κλπ. Ας μην ξεχνούμε ότι η πυρόσβεση αποτελεί πεδίο του δημόσιου συμφέροντος, ενώ στην περίπτωσή της ο νεοφιλελευθερισμός χωρίς δυνατότητες εισπράξεων από «πελάτες» ακυρώνεται. Πόσες ιδιωτικές επιχειρήσεις πυρόσβεσης γνωρίζετε;
Η κυβέρνηση Κ. Μητσοτάκη ούτε καν τώρα κάνει αυτοκριτική. Γιατί το «κάναμε ό,τι ήταν ανθρωπίνως δυνατόν αλλά σε πολλές περιπτώσεις αυτό δεν φάνηκε αρκετό στην άνιση μάχη με την φύση» δεν αποτελεί αυτοκριτική αλλά μελοδραματικό αυτοξέπλυμα. Όπως και η εμμονική αναζήτηση αποδιοπομπαίων τράγων.
Ο Α. Τσίπρας παρουσίασε ήδη ένα αξιόλογο και διαλλακτικό πρόγραμμα αντιμετώπισης. Ο Σύριζα βέβαια χρειάζεται επίσης την αυτοκριτική με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον. Δεν αναφέρομαι τόσο σε λάθη στο Μάτι, όπου οι συνθήκες ήταν ακραίες, εντός ωρών αιφνιδιαστικές, και το πολιτικό κόστος πληρώθηκε στις εκλογές. Εστιάζω και πάλι στην πρόληψη. Η τότε κυβέρνηση προσέλαβε μεν πυροσβέστες και έσωσε πχ το πράσινο σε κάποιους αστικούς χώρους, αλλά αλλού (Ελληνικό, Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης) προτιμά την ανάπτυξη από το πράσινο. Το πρόταγμα «πράσινη ανάπτυξη» θα πρέπει πλέον αλλάζοντας έμφαση και σειρά λέξεων να γίνει «ανάπτυξη πρασίνου»: Η επιβίωση της γης εξαρτάται περισσότερο από την διάσωση του πρασίνου και λιγότερο από αυξητικούς ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης.
Στον πολυδιαβασμένο Αστερίξ, το καράβι των πειρατών βυθίζεται και ο ναύτης στην κορυφή του καταρτιού συνεχίζει να μιλά. Η Ελλάδα καίγεται και ο Πρωθυπουργός της συνεχίζει τις ασκήσεις επικοινωνίας. Στην εποχή των φεϊκ νιούς ο εφιάλτης της εξουσίας είναι το τρακάρισμα στην κοινωνική και φυσική πραγματικότητα.
*Ο Νίκος Παρασκευόπουλος είναι ομ. καθηγητής ΑΠΘ
Aπό το News247