Του Νίκου Λακόπουλου
Οι σημερινές κάλπες για τον ΣΥΡΙΖΑ με την υποψηφιότητα του Αλέξη Τσίπρα χωρίς αντίπαλο μεταφέρει στην “βάση” του κόμματος τις αποφάσεις για την ταυτότητα του κόμματος. Η απευθείας εκλογή ενός σώματος που για τα κομματικά δεδομένα ήταν πάντα “πάνω” από τον Πρόεδρο -που πολύ συχνά στο παρελθόν έφευγε απ΄ο το κόμμα, ενώ η “Κεντρική Επιτροπή” έμενε- είναι μια τομή για ένα σύγχρονο αριστερό κόμμα.
Το ριζοσπαστικό που πλεονάζει στον τίτλο του ΣΥΡΙΖΑ εξυπακούεται: δεν μπορεί να είναι ένα ακόμα αριστερό, αν δεν είναι ριζοσπαστικό.
Η ουσία της αλλαγής αφορά την δομή του κόμματος και την σχέση της ηγεσίας όχι μόνο με την οργανωμένη “βάση”, αλλά με τους ψηφοφόρους του -δηλαδή την κοινωνία.
Με το παραδοσιακό μοντέλο για τα κόμματα της Αριστεράς ο τεμαχισμός της εκλογής οργάνων -και γραμματέα από ένα κλειστό σώμα- σε πολλές φάσεις επέτρεπε σε μια οργανωμένη φράξια ακόμα κι αν είναι μειοψηφία να είναι πλειοψηφία στα ανώτερα όργανα -αν δεν είχε τον απόλυτο έλεγχο της πανίσχυρης Κεντρικής Επιτροπής.
Κόμματα χωρίς ελευθερία και δημοκρατία
Πολύ συχνά ο “γενικός γραμματέας” μπορούσε να είναι ένα πρόσωπο που έβγαινε από τα παρασκήνια από μια αόρατη δύναμη -που μπορούσε να είναι παντελώς άγνωστο στην πλειοψηφία των μελών.
Θεωρητικά σε ένα κόμμα -με δομή στρατιωτικής οργάνωσης και εκκλησίας στρατό -που μπορούσε να είναι και παράνομο- αυτή η οργάνωση με βάση τον “δημοκρατικό συγκεντρωτισμό” εξασφάλιζε το κόμμα από “εχθρούς” που θα μπορούσαν να διεισδύσουν στις γραμμ΄ές του.
Πρακτικά δημιουργούσε μια ιεραρχική δομή όπου οι ανώτερες δομές επέβαλλαν στις κατώτερες -κι όχι το αντίστροφο”-μια “γραμμή” με απαιτήσεις υπακοής στους διαφωνούντες που το ιερατείο διέγραφε -αν δεν τους καταδίκαζε σε θάνατο.
Το αποτέλεσμα ήταν η αποπομπ΄ή πολλών γραμματέων του κόμματος και αποφάσεις της Κεντρικής Επιτροπής που ήταν “ιερές” ώσπου να έλθει μια άλλη Κεντρική Επιτροπ΄ή να καταδικάσει ως “λάθη”.
Για τον ΣΥΡΙΖΑ, που εμφανίστηκε ως κόμμα της ανανεωτικής αριστερά με δομή παλαιολιθικής αριστεράς, μετά την ήττα στις τευλευταίες εκλογές ανέλαβε να κάνει απολογισμό -και αυτοκριτική- η ίδια ομάδα που έκανε τα λάθη που είτε δεν είδε, είτε απέδωσε στην πάντα ανώριμη “βάση”.
Ο Αλέξης Τσίπρας αν και δημιουργός του 35% -στο μεγαλύτερο μέρος του- έπρεπε να είναι ηγέτης -αλλά όχι “αρχηγός”, να λογοδοτεί σε ένα όργανο που εξέφραζε τε΄λικά μια μειοψηφία και να επικοινωνεί με την βάση μέσω της διαμεσολάβησης ενός “οργάνου” που ουσιαστικά αυτοεκλεγόταν.
Εσείς ψηφίζετε, εμείς αποφασίζουμε
Στο γενικότερη εικόνα το μοντέλο αυτό οργάνωσης της σχέσης εκλογικής “βάσης” -ηγεσίας και κόμματος -κράτους ο “λαός” ψηφίζει, αλλά η κομματική ηγεσία αποφασίζει -αφού η “βάση” χρειάζεται “διαφώτιση” και “καθοδήγηση”.
Προφανώς το άνοιγμα της “βάσης” στην κοινωνία αλλοιώνει το κόμμα και απειλεί το κομματικό ιερατείο που εκλέγεται από ένα μικρότερο σώμα που εκλέγει ένα ακόμα μικρότερο σώμα και μια μικρ΄΄η κεντρική επιτροπή που εύκολα ελέγχει μια κεντρική φράξια αρκεί να είναι πιο ισχυρή από άλλες.
Μετά την θριαμβευτική πορεία του Αλέξη Τσίπρα από το 4% στο 35% εμφανίστηκαν κομματικοί παράγοντες και βουλευτές που με ελάχιστους ψήφους μπορούσαν να εκλεγούν χωρίς να έχουν την αντίστοιχη λαϊκή υποστήριξη.
Το μεγά΄λο λάθος πριν τις εκλογές του 2019 -όταν ο ΣΥΡΙΖΑ διεκδικούσε την επανεκλογή του Αλέξη Τσίπρα- ήταν πως στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές αντί να χτίσει ευρύτερες συμμαχίες για μια αυτόνομη τοπική αυτοδιοίκηση επέλεξε -η ηγετική ομάδα- να προτάξει το κόμμα απέναντι στην κοινωνία.
Για την ακρίβεια να βάλει το κόμμα πάνω από την κοινωνία -τον γνωστό “μαζικό χώρο”- την ηγετική ομάδα πάνω από τη βάση που δεν ξέρει και το εκ΄λογικό σώμα σε ένα δίλημμα εκβιασμό: αυτοί είναι οι υποψήφιοι, ψηφίστε τους για να μην έρθει -κι έτσι ήρθε- ο Μητσοτάκης.
Είναι η αναντιστοιχία κόμματος-εκλογικής βάσης -με face control στις τοπικές οργανώσεις- για να μείνει το φρο΄ύριο απόρθητο υπέρ μιας ιδεολογικής καθαρότητας που ήταν τελικά κομματική καθαρότητα όπου οι νεόφερτοι θα έπρεπε να μείνουν απέξω ή να περάσουν από ένα καθαρτήριο με τον εμφανή κίνδυνο να… μολύνουν το κόμμα.
Οι σκελετοί στην ντουλάπα της ιδεολογικής “ανωτερότητας”
Οι σημερινές εκλογές δεν έχουν σημασία για την εκλογή του Αλέξη Τσίπρα ως προέδρου που πλέον θα έχει μια απευθείας σχέση με τον “λα΄΄ο” χωρίς διαμεσολάβηση.
Έχουν σημασία για το αν θα πέσουν τα κομματικά τείχη για να μπουν νέα πρόσωπα, νέα στελέχη και φυσικά νέες ιδέες σε ένα κλειστό κόμμα που η ηγεσία του αποτελεί μια κλειστή λέσχη στο όνομα μιας κενής τελικά ιδεολογικής καθαρότητας. Με “αριστερόμετρα”, αυτόκλητους εγγυητές της ιδεολογικής καθαρότητας και τελικά ιδιοκτήτες μιας “Αριστεράς” που αυτοαξιολογείται και βρίσκει στον εαυτό της μια ηθική “ανωτερότητα” εκεί που άλλοι βλέπουν καθυστέρηση, φαρισαϊσμό και υποκρισία.
Αλλά τι είναι σήμερα “Αριστερά” που με την παλιά σημασία του όρου ταυτίζεται με την …α-δεξιότητα, την ανικανότητα ή το να φοράς κάτι ανάποδα;
“Το πρόβλημα του νέου ορισμού της Αριστεράς είναι το πρόβλημα ενός νέου ορισμού της ελευθερίας” γράφει ο Φεντερίκο Στάμε στο συλλογικό έργο ‘Η έννοια της Αριστεράς”.
Η παλιά “ορθόδοξη” Αριστερά -με πολλά στοιχεία εκκλησίας- δεν απαντά στα σημερινά ζητήματα με μια φυγή στο παρελθόν και την ηθικολογία μιας “ανωτερότητας” που κατοχυρώνει δικαιώματα ιδιοκτησίας σε μια κομματική ελίτ -που δεν είναι τελικά ούτε αριστερή, ούτε ριζοσπαστική.
Είναι μάλλον μια συντηρητική δύναμη που ταυτίζεται με τον κρατισμό, χρειάζεται ένα κόμμα με ιεραρχία στρατιωτικού τύπου για να υπάρχει. Πρόκειται για ιδεολογική συντεχνία που μαζί με την αγορά φοβάται την ελευθερία και την δημοκρατία.
Από αυτή την πλευρά οι εκλογές στον ΣΥΡΙΖΑ- Προοδευτική Συμμαχία, η μαζική συμμετοχή των ψηφοφόρων που θα γίνουν μέλη δεν θα κρίνουν μόνο τις άλλες εκλογές, αλλά το αν θα υπάρξει ένα ανοιχτό ριζοσπαστικό κόμμα -πάνω από όλα σύγχρονο κι “αριστερό” όχι γιατί θα το λέει, αλλά γιατί θα είναι.
Μοιάζει με ένα δωμάτιο ανήλιαγο, σκοτεινό που κάποιος ανοίγει λίγο τα παράθυρα. Θα πρέπει να βγάλει και τους σκελετούς, τις νυχτερίδες και τις αράχνες από μέσα -χωρίς να χρειάζεται να προσθέσει κι άλλες λέξεις στον τίτλο.
Η νέα αριστερά αν δεν είναι φιλελεύθερη αριστερά δεν μπορεί παρά να πάρει μια θέση στα ντουλάπια της Ιστορίας ως μια δύναμη όχι του περασμένου, αλλά του προπερασμένου αιώνα που θα παίζει στα Προπύλαια την ίδια κασέτα για την τσιμινιέρα που πάγωσε -αλλά στο μεταξύ έχουν κυκλοφορήσει και νέα τραγούδια.