Του Διογένη Λόππα
Παρακολούθησα ζωντανά και με καλή διάθεση το μακροσκελές διάγγελμα του προέδρου Putin, γιατί δεν ήθελα να πέσω θύμα ρωσσοφοβίας από το γνωστό κατεστημένο του διεθνούς μιντιακού συστήματος, που αρέσκεται σε υπερβολές και διαστρεβλώσεις όταν πρόκειται για μη αρεστά καθεστώτα, αλλά πλημμυρίζει ανθρωπισμό όταν ο βιασμός του διεθνούς δικαίου διαπράττεται από δυτικά υποδείγματα δημοκρατίας.
Παρόλο που επιστράτευσα όλη την καλή μου θέληση προσπαθώντας να καταπιέσω τις προσωπικές μου προκαταλήψεις απέναντι στον ισχυρό άνδρα του Κρεμλίνου, ομολογώ ότι δεν μπόρεσα να διακρίνω κάποιον λογικό ειρμό στο παραλήρημά του. Πιο πολύ έμοιαζε με έναν παρανοϊκό τύραννο που ταξίδεψε στο παρόν από τα σκοτεινά χρόνια, παρά με ηγέτη σοβαρού έθνους του σήμερα. Και είναι κρίμα, γιατί η Ρωσία έχει κάποια ψήγματα δικαίου στο Ουκρανικό.
Ποια είναι αυτά;
- Πράγματι, η νόμιμη κυβέρνηση της χώρας ανατράπηκε έξωθεν με ένα κανονικότατο πραξικόπημα οργανωμένο από τη δύση
- Πράγματι, κάποιοι εμφανώς ηλίθιοι (και πιθανότατα διεφθαρμένοι, όπως ισχυρίζεται η ρωσική διπλωματία) κυβερνώντες αδυνατούν να συγχρονιστούν με την πραγματικότητα και με το status quo και ενεργούν ως πιόνια της δύσης, έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να ανάψουν το φιτίλι στην μπαρουταποθήκη, αγνοώντας τις συμφωνίες του Μινσκ και οραματιζόμενοι κάποιες φανταστικές στρατιές του ΝΑΤΟ που απωθούν τις ρωσικές δυνάμεις στα περίχωρα της Μόσχας.
- Πράγματι, οι εκλογικές αναμετρήσεις από το 2014 και μετά στερούνται νομιμότητας, αφού από αυτές απείχαν οι συμπαγείς πληθυσμοί των ανατολικών επαρχιών, συνεπώς η κυβέρνηση της χώρας δεν δεσμεύει το έθνος, χωρίς πρώτα να διαβουλευθεί με τις αποσχισθείσες επαρχίες της
- Πράγματι, η σχεδόν ναζιστική κουλτούρα που διέπει τους κυβερνώντες έχει οδηγήσει σε εξοβελισμό της ρωσικής γλώσσας, σε διακρίσεις εις βάρος των μειονοτήτων, ακόμα και σε βίαιη διάλυση των υφιστάμενων δομών της ορθόδοξης εκκλησίας (ιδιαίτερα σημαντικό κομμάτι μιλώντας για Ρώσους)
- Πράγματι, η δύση ”δεν δικαιούται δια να ομιλεί” με κακόφημο παρελθόν βίαιης αλλαγής συνόρων κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου και παρά την αντίθετη γνώμη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (Κύπρος, Κόσοβο)
Από εκεί και πέρα όμως, κανένας δεν κατάλαβε προς τι τα μαθήματα (υστερικά εθνικιστικής) ιστορίας ή οι εμμονές για ωμή παρεμβατικότητα εναντίον κυρίαρχου κράτους. Ή προς τι η στρατιωτική περικύκλωση και οι κάθε λογής απειλές από την ενδεχόμενη χρήση πυρηνικών, έως τις τιμές του φυσικού αερίου. Κανένας δεν πρόκειται ποτέ να πάρει στα σοβαρά έναν ηγέτη που πέφτοντας σε επίπεδο Erdogan, αναπολεί αυτοκρατορικά μεγαλεία και πιστεύει στα σοβαρά ότι για κάποιον άγνωστο λόγο η χώρα του, όσο ισχυρή και αν είναι, δικαιούται lebensraum λες και η βελόνα της ιστορίας κόλλησε στους σφαγείς του Αδόλφου.
Ή οι μαξιμαλιστικές απαιτήσεις για το ποιος θα μπει ή δεν θα μπει στο ΝΑΤΟ ή όπου αλλού θέλει. Αν κάθε χώρα όφειλε να ρωτήσει τη Ρωσία, την Κίνα ή τον Erdogan για το που θα ενταχθεί και με ποιόν θα εμπορεύεται, αυτό θα ήταν το τέλος του κόσμου ή έστω μια βίαιη επαναφορά στη σκοτεινή περίοδο των αυτοκρατοριών. Αυτό επιθυμεί η Ρωσία; Και με βάση ποια λογική θα πρέπει να ορίζει η Μόσχα τους τρόπους με τους οποίους οι χώρες της Ευρώπης θα αμύνονται ή τους αντιπάλους που θα επιλέγουν, είτε ως εμπορικούς ανταγωνιστές, είτε ως πιθανούς εχθρούς;
Γιατί αν η Ρωσία είχε τέτοιου είδους αιτιάσεις, πρώτον όφειλε να ανασχέσει τη διάλυση της ΕΣΣΔ και αν δεν τα κατάφερνε, όπως και έγινε, όφειλε να πάρει συγκεκριμένα μέτρα τότε, το μακρινό 1991, όπως για παράδειγμα την άρνηση επανένωσης της Γερμανίας ή την υπογραφή διμερών συνθηκών με τις αναδυόμενες δημοκρατίες για την ουδετερότητά τους και τη μη ένταξή τους στο ΝΑΤΟ. Αυτό θα ήταν εφικτό. Αλλά το να έρχεσαι με τριάντα χρόνια καθυστέρηση και να οδύρεσαι γιατί κάποιοι κακοί δικτάτορες έβλαψαν την πατρίδα σου, μόνο σοβαρότητα δε δείχνει.
Δηλαδή, με τη λογική των Ρώσων, μπορεί μια μέρα να ξυπνήσει στραβά ο καγκελάριος Scholz και να στείλει τα Leopard έξω από το Στρασβούργο διεκδικώντας την Αλσατία, ενώ τα Eurofighter θα βομβαρδίζουν τη δυτική Πρωσία στην Πολωνία. Οι Αυστριακοί θα βάλουν τους Τυρολέζους να κηρύξουν την ανεξαρτησία τους από την Ιταλία και οι Άγγλοι θα στείλουν το στόλο τους στην Κύπρο για να διώξουν τους Τούρκους και τους Έλληνες μαζί. Και γιατί όχι οι Τούρκοι να στρατοπεδεύσουν έξω από τη Θεσσαλονίκη και να απαιτούν τον αφοπλισμό της Ελλάδας.
Τώρα, ακριβώς επειδή αυτά δεν είναι σοβαρά πράγματα και επειδή η επιχειρηματολογία του κ. Putin εκτός από αφελής είναι και ιδιαίτερα αδύναμη, όλη αυτή η φασαρία στην Ουκρανία μοιάζει περισσότερο με μια φάρσα ή με μια κακοστημένη παρτίδα πόκας, όπου οι παίκτες αλληλομπλοφάρουν συνεχώς, προσπαθώντας να μετρήσουν το πραγματικός μέγεθος και τις πραγματικές προθέσεις των αντιπάλων τους. Μάλλον, με την κίνηση της αναγνώρισης της ανεξαρτησίας των κρατιδίων, οι Ρώσοι προσπαθούν να μοχλεύσουν τη στάσιμη διπλωματία και να αποκτήσουν ένα asset, το οποίο θα επιστρέψουν πίσω, όταν λάβουν αυτό που θέλουν.
Αυτό που όμως είναι αλήθεια παράδοξο είναι ότι αδυνατούμε αλήθεια να καταλάβουμε όλοι (ακόμα και οι ίδιοι οι Ρώσοι) τι πραγματικά θέλουν. Γιατί από όλο τον κατάλογο των αιτημάτων τους, τίποτα δε μοιάζει συμβατό με τον 21ο αιώνα. Θα μπορούσαμε ίσως να συζητήσουμε για το νομικό καθεστώς της Κριμαίας και του Ντονμπάς (εννοώντας κάποιου είδους αυτονομία ή αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη), για τα δικαιώματα των μειονοτήτων, ακόμα και για Ανανοποίηση (εκ περιτροπής προεδρία) ή Λιβανοποίηση (καταμερισμός εξουσιών). Αλλά τα 4 αιτήματα που έθεσαν οι Ρώσοι είναι το απαύγασμα του μαξιμαλισμού και, όσο και αν η Ρωσία υπερέχει στο πεδίο της ισχύος, δεν θα ήταν ποτέ δυνατόν να γίνουν δεκτά ακόμα και αν εκλέγονταν πρόεδρος των ΗΠΑ ο Quisling.
Διεθνής αναγνώριση της Κριμαίας
Το αίτημα έχει ελάχιστες πιθανότητες επιτυχίας, αν και είναι το πιο εύπεπτο από όλα, δεδομένης της de facto κατάστασης επί του πεδίου. Θα απαιτούσε τερατώδη ανταλλάγματα από τη Ρωσία και σίγουρα τη (δύσκολη) συναίνεση μιας μελλοντικής, λιγότερο εθνικιστικής, ουκρανικής κυβέρνησης ή μια συνολική διευθέτηση που θα ακολουθούσε μια βίαιη κατάληψη του Κιέβου, ως απότοκος μιας συνθήκης ειρήνης.
Ουκρανία εκτός ΝΑΤΟ (διά παντός)
Ως κυρίαρχη χώρα, η Ουκρανία έχει κάθε δικαίωμα να επιλέξει τις συμμαχίες της. Κανένας δεν μπορεί να εκχωρήσει τη δυνατότητα αυτή στη Ρωσία. Το αίτημα δεν έχει καμία τύχη, ωστόσο μπορεί πρακτικά η Ρωσία να μπλοκάρει δια παντός την ένταξη της Ουκρανίας με τη χρήση ενός VETO από π.χ. τη Βουλγαρία ή (αργότερα) την Ε.Ε., αν αυτή στεγνώσει ενεργειακά. Αλλά νομική χρήση όρου μη ένταξης, η Ρωσία δεν μπορεί επ’ ουδενί να πετύχει.
Αναγνώριση των ανατολικών κρατιδίων
Εδώ η Ρωσία ζητάει από την Ουκρανία να αυτοχειριαστεί. Είναι σαν να ζητάει κάποιος από την Κύπρο να αναγνωρίσει κράτος με το όνομα Βόρεια Κύπρος ή από την Κίνα να αναγνωρίσει την Ταϊβάν. Καμία τύχη, καμία λογική, καμία αίσθηση διπλωματίας. Η Ρωσία θα μπορούσε να διαπραγματευθεί, ίσως, ένα καθεστώς αυτονομίας. Δεδομένου ότι οι κάτοικοι εκεί επιθυμούν την ένωση με τη Ρωσία, έχουν διενεργήσει δημοψήφισμα και αυτοπροσδιορίζονται Ρώσοι, υπάρχουν αρκετά νομικά επιχειρήματα για μια ευεργετική διευθέτηση. Αλλά αναγνώριση, όχι. Άλλωστε, όπως μας έδειξε και το απολύτως αποτυχημένο παράδειγμα του Κοσόβου, μια κουτσή αναγνώριση δε φέρνει ούτε την άνοιξη, ούτε περισσότερο την ευημερία, παρά μόνο διαφθορά, αειθαλείς διενέξεις και ανυπέρβλητες νομικές δυσκολίες διεθνούς ένταξης.
Απόσυρση δυτικών όπλων και προσωπικού
Αν και εκ πρώτης όψεως το αίτημα αυτό δείχνει λογικό, εντούτοις στρέφεται ενάντια στα κυριαρχικά δικαιώματα της Ουκρανίας και χαρακτηρίζεται επίσης μαξιμαλιστικό, δεδομένου ότι απευθύνεται στην υπερδύναμη (ΗΠΑ). Προφανώς, οι Ουκρανοί είναι εκείνοι που θα επιλέξουν τον τρόπο της εθνικής τους άμυνας και ποιους από τους συμμάχους τους θα δέχονται στο έδαφός τους, ακριβώς όπως οι Ρώσοι βρέθηκαν στη Συρία, παρά τις διεθνείς αντιδράσεις, με το επιχείρημα δηλαδή ότι προσκλήθηκαν από το νόμιμο συριακό καθεστώς. Θεωρητικώς θα μπορούσε να υπάρξει μια διευθέτηση με το ΝΑΤΟ για τη δημιουργία μιας μεγάλης ουδέτερης ζώνης, αλλά αυτό είναι πρακτικά αδύνατο, καθώς θα αντιδράσουν έντονα οι χώρες της Βαλτικής, οι οποίες είναι εξαιρετικά ευάλωτες στη ρωσική επιθετικότητα.
Τελικά, από όλον αυτόν τον παραλογισμό της εβδομάδας αυτής, οι μόνοι κερδισμένοι από τον ρωσικό αιφνιδιασμό φαίνεται να είναι οι Αμερικανοί, οι οποίοι τελικά κατάφεραν έπειτα από ανυπέρβλητες και πολυετείς πιέσεις (ήδη από τις πρώτες μέρες του κ. Trump) να ματαιώσουν τη λειτουργία του Nord Stream και με τον τρόπο αυτό να αναβάλουν επ’ αόριστον τη χειραφέτηση της Ευρώπης. Και οι (μόνιμα) χαμένοι είμαστε εμείς στην Ευρώπη και ιδιαίτερα ο πολύπαθος νότος, που βλέπουμε να βγαίνουμε βαρύτατα πληγωμένοι από την πανδημία μόνο και μόνο για να μπούμε για μια ακόμα φορά στο τούνελ της οικονομικής κρίσης, το φάντασμα της οποίας ήδη μας χαιρετάει στο βάθος, υποβασταζόμενο από την ενεργειακή κρίση και την επανεμφάνιση του πληθωρισμού.
