Του Γιάννη Μπράχου·
Η κυβέρνηση υποτάσσει την αντικειμενική οικονομική πραγματικότητα σε επικοινωνιακές σκοπιμότητες και στο ενδεχόμενο πρόωρης διεξαγωγής εκλογών τον Σεπτέμβριο. Έως τότε όλα θα πηγαίνουν καλά… Η επίτευξη του επικοινωνιακού στόχου θα υπονομεύσει το μέλλον της ελληνικής οικονομίας, με ενδεχόμενο η χώρα να υποχρεωθεί εκ νέου σε αυστηρότερο μνημόνιο.
Το βασικό κυβερνητικό σενάριο προβλέπει ότι η Ελλάδα λόγω της έγκαιρης αντιμετώπισης της υγειονομικής κρίσης, της ύπαρξης ρευστότητας 17-20 δισεκ. και της συμμετοχής στο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ, είναι σε προνομιακή θέση σε σύγκριση με τις υπόλοιπες περιφερειακές χώρες της ΕΕ.
Είναι όμως έτσι; Πράγματι η κυβέρνηση Τσίπρα άφησε απόθεμα 37 δισεκ. ρευστότητα. Από αυτό το ποσό τα 15.7 δισεκ. είναι δάνεια δεσμευμένα στον ESM για την αποπληρωμή τόκων. Από το υπόλοιπο ποσό πρέπει να υπολογίσουμε ανάλωση από την παρούσα κυβέρνηση για τρέχουσες ανάγκες και λόγω υστέρησης εσόδων ποσού 4 δισεκ. περίπου.
Με περίπου 5 δισεκ. δαπάνες το μήνα και περιορισμένα έσοδα λόγω της υγειονομικής κρίσης τα κονδύλια θα έχουν ουσιαστικά χρησιμοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό για κατανάλωση έως τον Σεπτέμβριο. Στην πραγματικότητα το κράτος δεν δίνει έμφαση σε κρατικές και ιδιωτικές επενδύσεις με πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα στην οικονομία, αλλά στην κατανάλωση για πολιτικούς λόγους.
Όπως θα δείξουμε αυτή η κυβερνητική «αισιοδοξία» είναι επικίνδυνη για τους κάτωθι λόγους:
Πρώτον: Η πρόσφατη απόφαση της ΕΚΤ ουσιαστικά ενισχύει την ρευστότητα στον τραπεζικό τομέα και θα διευκολύνει το τραπεζικό σύστημα, αλλά το ελληνικό τραπεζικό σύστημα σύμφωνα με την τελευταία Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχει έκθεση σε 45% κόκκινα δάνεια, τα οποία εντός τριμήνου θα εκτοξευτούν. Είναι λάθος κατά συνέπεια ότι η χώρα είναι σε καλύτερο επίπεδο σε σχέση με τις λοιπές περιφερειακές χώρες του Νότου.
Δεύτερον: Η απόφαση του Eurogroup προβλέπει την κάλυψη των υγειονομικών δαπανών από δάνειο του ESM χωρίς αυξημένη επιτήρηση, αλλά η όποια προσφυγή σε δανεισμό πέραν αυτού του ποσού και σε ποσοστό έως 2% του ΑΕΠ, υπάγεται σε «ελαφρύ» μνημόνιο, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα. Άρα η χρήση του περιθωρίου αύξησης των δαπανών εξαντλώντας το περιθώριο του 2% ΑΕΠ είναι πολιτικά προβληματική επιλογή.
Τρίτον: Έστω η κυβέρνηση εξαντλεί την προσφυγή σε δανεισμό έως το τέλος του έτους είτε απευθυνόμενη στις αγορές, είτε στον ESM. Εφόσον το 2020 θα έχουμε με συντηρητικούς υπολογισμούς μείωση κατά 10% στο ΑΕΠ της χώρας και εφόσον αυξηθεί το δημόσιο χρέος θα έχουμε επιδείνωση στη βιωσιμότητα του χρέους. Συγκεκριμένα το ΑΕΠ το 2019 ήταν 194 δισεκ. και το δημόσιο χρέος 356 δισεκ. Το 2020 τα αντίστοιχα μεγέθη θα μεταβληθούν με αύξηση του δημοσίου χρέους κατά 4 δισεκ. και μείωση του ΑΕΠ κατά 19.4 δισεκ. Υπενθυμίζεται ότι ανάλογα με τον επενδυτικό οίκο αξιολόγησης παραμένουμε από δύο έως τέσσερις βαθμίδες κάτω της επενδυτικής βαθμίδας. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι η αναλογία χρέους προς ΑΕΠ από 183.5% το 2019 θα αυξηθεί σε 206% το 2020.
Τέταρτον: Στη διάρκεια των μνημονίων παρά τις προσπάθειες πάταξης της φοροδιαφυγής, η ελληνική πραγματική οικονομία παρουσίαζε ανθεκτικότητα λόγω της ύπαρξης της παράλληλης οικονομίας, που υπολογίζεται σήμερα σε 20% από το 35% του παρελθόντος. Ο τομέας των υπηρεσιών ήταν ο κύριος τομέας της παράλληλης οικονομίας τα τελευταία χρόνια. Η υγειονομική κρίση θα έχει ως αποτέλεσμα να περιορισθεί σημαντικά ο κύκλος εργασιών αυτής της οικονομίας. Αυτό θα έχει αντίκτυπο τόσο στην επίσημη οικονομία όσο και στην πραγματικότητα των πολιτών.
Πέμπτον: Σύμφωνα με τις αποφάσεις του Eurogroup για το ελληνικό χρέος σύμφωνα με το βασικό οικονομικό σενάριο, οι ετήσιες δανειακές ανάγκες (GFN-Gross Financial Needs) θα παραμείνουν στο 15% του ΑΕΠ στην περίoδο μετά το πρόγραμμα προσαρμογής της ελληνικής οικονομίας. Με βάση αυτό το σενάριο η σχέση ΑΕΠ θα μειωνόταν το 2060 κατά 30 ποσοστιαίες μονάδες. Στην απόφαση του Eurogroup της 22/6/2018, επαναλαμβάνεται η συμφωνία του Μαΐου του 2016 για την ενεργοποίηση του μηχανισμού έκτακτης ανάγκης για το χρέος (contingency mechanism on debt) με απόφαση του Eurogroup, ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι των δανειακών αναγκών. Αυτό πρακτικά σημαίνει νέο μνημόνιο πέραν των προβλεπόμενων από το ESM.
Αυτός ίσως είναι ο κύριος
οικονομικός λόγος για πρόωρες εκλογές τον Σεπτέμβριο (αν φτάσουν τα χρήματα έως
τότε) και η απουσία συναίνεσης από την κυβέρνηση στην προσπάθεια αναστροφής της
οικονομικής πορείας της χώρας.
· Οικονομολόγος (Msc, PhD Econ)-πρώην Γενικός Γραμματέας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων Υπουργείου Εξωτερικών.
Σημειώνεται οι σκέψεις του άρθρου είναι αυστηρά προσωπικές.