Του Στέλιου Κούλογλου
Η σαρωτική νίκη(48%) του ΠΑΣΟΚ τέτοια μέρα, 40 χρόνια πριν, εξέφραζε τη διάθεση του ελληνικού λαού για κοινωνική δικαιοσύνη και εθνική ανεξαρτησία. Ενα από τα καυτά ζητήματα που είχε να αντιμετωπίσει η νέα κυβέρνηση, ήταν οι αμερικανικές βάσεις στην Ελλάδα, τις οποίες ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε υποσχεθεί ότι θα απομακρύνει.
Το σύνθημα «έξω οι βάσεις του θανάτου» κυριαρχούσε στις διαδηλώσεις. Με ευκαιρία τη συμφωνία της προηγούμενης εβδομάδας, παρουσιάστηκε το ακριβώς αντίθετο φαινόμενο: η επέκταση των αμερικανικών στρατιωτικών εγκαταστάσεων σε όλη την επικράτεια, χαιρετίστηκε από τη δεξιά και όχι μόνο, από το «κατεστημένο» που θα έλεγε και ο Ανδρέας Παπανδρέου, ως μεγάλη εθνική επιτυχία. Και δεν άνοιξε ρουθούνι.
Το 1981 και τα επόμενα χρόνια, το ΠΑΣΟΚ δεν αποχώρησε από την ΕΟΚ και το ΝΑΤΟ, όπως είχε επαγγελθεί, ούτε απομάκρυνε τις αμερικανικές βάσεις. Ο Α. Παπανδρέου είχε κάνει μια υποχρεωτική στροφή στον ρεαλισμό και ο συσχετισμός των δυνάμεων δεν επέτρεπε τόσο μεγάλες αλλαγές προσανατολισμού, ακόμη και αν ίδιος θα το ήθελε.
Για το θέμα των βάσεων ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ, οι οποίες το 1983 κατέληξαν σε πενταετή επέκταση της συμφωνίας με τη μερική ικανοποίηση ορισμένων ελληνικών αιτημάτων.Οι διαπραγματεύσεις ήταν θεαματικές, για την ικανοποίηση της κοινής γνώμης. Η σύγκρουση πήρε σημειολογικές διαστάσεις, να ένα μόνο παράδειγμα: η λέξη terminable στο αγγλικό κείμενο, η ελληνική πλευρά ζητούσε να μεταφραστεί ως «τερματίζεται» και όχι «μπορεί να τερματιστεί».
Με την ανακοίνωση της συμφωνίας, το καλοκαίρι του 1983, το ΠΑΣΟΚ ξεκίνησε μεγάλη προπαγανδιστική εκστρατεία, με κεντρικό σύνθημα «οι βάσεις φεύγουν ο αγώνας δικαιώνεται». Η κατάσταση ήταν ελαφρώς σουρεαλιστική καθώς οι βάσεις έμεναν, αλλά απαθανάτιζε σωστά την ιστορική εικόνα της εποχής: ο ελληνικός λαός ήθελε να απαλλαγεί από την κηδεμονία των ΗΠΑ, που είχαν υποστηρίξει ανοικτά τη δικτατορία και δεν είχαν εμποδίσει το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Παρά την εθνική ήττα στο κυπριακό, αισθανόταν αρκετά δυνατός για να ελέγχει ο ίδιος την πορεία του.
Μέρες αποικιοκρατίας
Με την πρόσφατη συμφωνία με τη Γαλλία και τις ΗΠΑ, ζούμε αντίθετα μέρες που θυμίζουν το 19ο αιώνα και το ανίσχυρο ελληνικό κράτος. «Τείχος στο casus belli η αμυντική συμφωνία με τις ΗΠΑ!», πανηγύριζε η εφημερίδα «Δημοκρατία». Oι ΗΠΑ αποκτούν στρατηγείο στην ακριτική Αλεξανδρούπολη »,(που βρίσκεται κοντά στην Τουρκία) χαιρόταν η Εστία. «Αμυντική συμφωνία με ΗΠΑ: Ψήφος εμπιστοσύνης προς την Ελλάδα και «ομπρέλα προστασίας» για την εδαφική της ακεραιότητα », πρόσθετε το Πρώτο Θέμα, εξηγώντας γιατί:
«παρέχει το δικαίωμα στις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις να εδράζονται σε περισσότερες στρατιωτικές εγκαταστάσεις στην ελληνική επικράτεια. Στο πλαίσιο αυτό, οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις θα αποκτήσουν πρόσβαση και στο πεδίο βολής του Λιτοχώρου. Θα μπορούν να μετασταθμεύσουν στην ταξιαρχία της αεροπορίας στρατού στο Στεφανοβίκειο της Μαγνησίας και έχουν δικαίωμα παραμονής σε στρατόπεδα στην Αλεξανδρούπολη».
Αν κάποιος έβγαζε την ιστορική φωτογραφία της στιγμής, θα αποτύπωνε μια αδύναμη χώρα που δεν πιστεύει στον εαυτό της και πανηγυρίζει επειδή βρήκε προστάτη.
Όπως και με τη Γαλλία, η συμφωνία με τις ΗΠΑ παρουσιάστηκε ως το μοναδικό όπλο που θα μας σώσει από τον τουρκικό επεκτατισμό. Τότε γιατί ξοδεύουμε τόσα δις σε νέα εξοπλιστικά προγράμματα; Κανένα φιλοκυβερνητικό μέσο ενημέρωσης δεν μπήκε στον κόπο να εξηγήσει ότι οι Γάλλοι πουλάνε πανάκριβα όπλα και οι ΗΠΑ βρήκαν τζάμπα αεροπλανοφόρο στη στεριά. Μόνο ένα σχόλιο στη παραπολιτική στήλη του « Βηματοδότη» στο Βήμα, αποκάλυπτε τις πραγματικές αμερικανικές προθέσεις:
«Το μήνυμα του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ κ. Μπλίνκεν προς το κ. Δένδια ήταν ξεκάθαρο : Με την αμυντική συμφωνία, είπε, θα αυξήσουμε την παρουσία μας στην ανατολική Μεσόγειο».
Αναρωτιέται κανείς αν όλοι αυτοί έχουν διαβάσει έστω και μια σελίδα ελληνικής ιστορίας, γεμάτης από υποσχέσεις προστασίας από τις μεγάλες δυνάμεις, που παράτησαν την Ελλάδα, όταν δεν τους εξυπηρετούσε πια. Αρκεί και μόνο μια ματιά, σε όσα οδήγησαν στη Μικρασιατική Καταστροφή, για να μάθει στο πώς οι Γάλλοι, αλλά και όλοι οι άλλοι, δεν κινήθηκαν παρά με βάση τα συμφέροντα τους. Γιατί άραγε θα σπεύσουν οι γαλλικές δυνάμεις, αν ο μη γένοιτο, ξεσπάσει ελληνοτουρκική σύρραξη; Οπως «έσπευσαν» το 1939 μαζί με τους Βρετανούς να σώσουν την Πολωνία με την οποία είχαν ισχυρότατο σύμφωνο επέμβασης, αν μια χώρα δεχόταν επίθεση;
Καταραμένη μεταπολίτευση
Αλλά για τους υπερασπιστές της, η συμφωνία με τις ΗΠΑ εξυπηρετεί και έναν άλλο στόχο: να τελειώνουν αυτό το φάντασμα της μεταπολίτευσης που εξακολουθεί να εμφανίζεται στο ύπνο τους και να τους φοβερίζει. Εκείνης της εποχής που οδήγησε στη νίκη του ΠΑΣΟΚ το 1981 και όσων προοδευτικών αλλαγών έγιναν στη συνέχεια, ιδίως τα πρώτα χρόνια.
Η εφημερίδα «Τα Νέα», είχε τότε σθεναρά υποστηρίξει την απομάκρυνση των βάσεων. Ο Γιάννης Καψής, ο αείμνηστος διευθυντής τους, είχε άλλωστε μετακομίσει στην κυβέρνηση και ήταν επικεφαλής των διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ. Προχθές μετά τη συμφωνία, η ίδια εφημερίδα την εκθείαζε στη δεύτερη σελίδα της:
« Τι νόημα έχει, στο κάτω-κάτω, να κοκορευόμαστε για «στρατηγική» συνεργασία με τους Αμερικανούς, όταν αυτή εξαρτάται από μια συμφωνία που τίθεται υπό συζήτηση (ανεπισήμως έστω) κάθε χρόνο. Μία πενταετής συμφωνία, όμως, και μάλιστα με δυνατότητα για επ’ αόριστον διάρκεια, είναι επιτέλους μια σοβαρή βάση για συνεργασία, η οποία εκ των πραγμάτων σημαίνει σύμπλευση ελληνικών και αμερικανικών συμφερόντων»!
Ο αρθρογράφος(Σ. Κασιμάτης) αναρωτιέται μάλιστα πως θα αντιδράσουν οι του ΣΥΡΙΖΑ, «που μόλις προσφάτως έλεγαν ότι μια επ’ αόριστον συμφωνία είναι κάτι ανήκουστο και ότι δεν έχει υπάρξει τίποτε παρόμοιο από τη Μεταπολίτευση και μετά. Η Μεταπολίτευση και ο κόσμος της, όμως, απέχουν έτη φωτός από τη σημερινή πραγματικότητα και τις ανάγκες της χώρας..
..Οι βάσεις ξανάρχονται, θα μπορούσαμε να πούμε απλουστευτικά, με την έννοια ότι η αμερικανική στρατιωτική παρουσία στην Ελλάδα ενισχύεται».
Σαράντα χρόνια μετά, ζήτω οι βάσεις του θανάτου!
ΑΠΟ ΤΟ TVXS