Του Σωκράτη Αργύρη
Παντού, στην πολιτική όπως και στην τέχνη, στην καθημερινή όπως και στη δημόσια ζωή, η εικόνα παίρνει τη θέση της πραγματικότητας, το αντίγραφο αντικαθιστά το πρωτότυπο, το ομοίωμα υποκαθιστά το υπόδειγμα. Αυτός ο θρίαμβος της φαινομενικότητας και της επανάληψης, που για τον παραδοσιακό στοχαστή μοιάζει με καταστροφή, περιλαμβάνει επίσης θετικές όψεις, οι οποίες μπορούν να αποτελέσουν το υπόβαθρο ενός νέου Διαφωτισμού: γι’ αυτό είναι ανάγκη να διατηρηθεί και να ενισχυθεί η σχέση μεταξύ τέχνης και κοινωνίας ενάντια στην περιστολή της γνώσης σε διακόσμηση και της εξουσίας σε καθαρό τακτικισμό.
Η εξαφάνιση της αλήθειας, της σημασίας και της αξίας, που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη κρίση, πρέπει να ιδωθεί χωρίς προκαταλήψεις στις ιστορικές, θρησκευτικές και φιλοσοφικές της διαστάσεις, για να εντοπιστούν οι βαθιές μετατροπές που επιφέρει στον καθορισμό και την υλοποίηση των πολιτικών στρατηγικών, στον προσανατολισμό της πνευματικότητας, στην οργάνωση της κοινωνίας και της τέχνης, στη χρήση των μαζικών μέσων. Η κοινωνικοποίηση του φανταστικού αναθέτει στην αισθητική νέα καθήκοντα: το πολιτιστικό εγχείρημα διαδέχεται την ιδεολογική πολιτική, η λογική της σαγήνης τη διαλεκτική ορθολογικότητα, η κοινωνική ολογραφία την ολοκληρωτική κοινωνία. Το σημαντικό είναι να μην αφήσουμε να μας τρομάξει το εύρος και η ριζικότητα των τεκταινόμενων μετασχηματισμών και -όπως ευχόταν ο Βάλτερ Μπένγιαμιν- μολονότι απαλλαγμένοι από αυταπάτες σχετικά με την εποχή, «να εκφραστούμε ανεπιφύλακτα υπέρ της».
Ο Pablo Picasso είχε δηλώσει ότι «κανένα κριτήριο δεν μπορεί να ισχύσει apriori στην περίπτωση της τέχνης, γιατί δεν πιστεύουμε πια σε αυστηρά καθορισμένα μέτρα. Από μια άποψη αυτό συνιστά απελευθέρωση, ταυτοχρόνως όμως είναι κι ένας απίστευτος περιορισμός, γιατί όταν αρχίζει να εκφράζεται η ατομικότητα του καλλιτέχνη, τότε αυτός χάνει στο επίπεδο της οργάνωσης ό,τι κερδίζει στο επίπεδο της ελευθερίας. Και όταν δεν είσαι πια σε θέση να υποτάξεις τον εαυτό σου, σε κάποια οργάνωση, τότε έχεις κατά βάση ένα σοβαρό μειονέκτημα.»