Του Γ. Λακόπουλου
Στις 23 Ιουνίου 1996, παραμονές συνεδρίου του ΠΑΣΟΚ που θα αποφάσιζε για τη διάδοχή του, έφυγε από τη ζωή ο Ανδρέας Παπανδρέου.
Στα 32 χρόνια ενεργού πολιτικής δράσης που επακολουθήσαν από το 1964 που μπήκε στην πολιτική ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν κεντρικό πρόσωπο των εξελίξεων. Επέβαλε την παρουσία του με πρωτοβουλίες, ρήξεις, ανατροπές , αλλαγές. Και με την προσωπικό βίο του που είχε πάντα τις αντινομίες και τις μεταπτώσεις του.
Γοήτευε με τον πολιτικό λόγο του και την αναλυτική σκέψη του. Ήταν διορατικός στους πολιτικούς χειρισμούς του, χαρισματικός, ευγενής, αξιοπρεπής, οραματιστής και πίστευε σ’ αυτά που έλεγε κάθε φορά.
Αγαπούσε τη ζωή και ήξερε ότι για να είναι κάθε στιγμή “κυρίαρχος του παιχνιδιού” πρέπει να αντλεί τη δύναμη του από το λαό. Με τη δύναμη του χαρακτήρα του συγκλόνισε τη δημοκρατική παράταξη, τη συνένωσε στο ΠΑΣΟΚ και πορεύτηκαν μαζί στους δέκα μεγάλους σταθμούς της πορείας του.
1.Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Στις εκλογές της 16ης Φεβρουαρίου εξελέγη θριαμβευτικά και ο Γεώργιος Παπανδρέου τον τοποθέτησε υπουργό Προεδρίας και αργότερα αναπληρωτή υπουργό Συντονισμού. Σύντομα αναγορεύτηκε σε θυελλώδη άτυπο, αρχηγό της τότε κεντροαριστεράς, που ασφυκτιούσε στο παλαιοκομματικό πλαίσιο της Ένωσης Κέντρου.
2. Ο ΑΣΠΙΔΑ
Η πρώτη μεγάλη πολιτική περιπέτεια του Α. Παπανδρέου υπήρξε η διαβήτη “υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ”. Μια ομάδα χαμηλόβαθμων, αλλά φιλόδοξων, αξιωματικών συνέπτυξε την ομώνυμη οργάνωση, ως αντίδραση στο “κατεστημένο” που επέβαλε στο στράτευμα η παραστρατιωτική οργάνωση ΙΔΕΑ. Εκμεταλλευόμενη τη σχέση ενός μέλους της με τον Α. Παπανδρέου, ο οργάνωση ήλθε σε επαφή μαζί του για να ακολουθήσει πολιτική έκρηξη. Ο γιος του τότε Πρωθυπουργού κατηγορήθηκε ότι συνωμοτεί, οι αξιωματικοί κάθισαν στο εδώλιο και ο επίλογος δεν εγράφη ποτέ, λόγω της δικτατορίας που επήλθε εν τω μεταξύ.
3.Η ΑΠΟΣΤΑΣΙΑ
Το πολιτικό γεγονός που επέβαλε τον Α. Παπανδρέου ως εκπρόσωπο του πιο ριζοσπαστικού τμήματος της δημοκρατικής παράταξης ήταν η Αποστασία. Απέκοψε από την Ένωση Κέντρου εκείνους που αποτελούσαν τροχοπέδη υιοθέτησης της πολιτικής του και διαμόρφωσε συνθήκες που ευνόησαν ιδιαιτέρως τον πολιτικό λόγο του, που συμπυκνώθηκε στο σύνθημα “Η Ελλάδα στους Έλληνες”. Η πρόσκληση αγωνιστικής αντιπαράθεσης με το “κατεστημένο”, ενίσχυσε την επιρροή του στο χώρο της νεολαίας, που πρωτοστατούσε στις καθημερινές κινητοποιήσεις εκείνη την περίοδο
4. Η ΧΟΥΝΤΑ
Η δικτατορία ανέκοψε την πορεία του Α. Παπανδρέου, αλλα διαμόρφωσε τους όρους που ανέδειξαν το μύθο του. Η διεθνής κινητοποίηση για την απελευθέρωση του και η αντιδικτατορική του δραστηριότητα του προσέδωσαν ένα νέο αγωνιστικό φωτοστέφανο. Η ίδρυση του ΠΑΚ το 1968 ήταν το πρόπλασμα ενός μελλοντικού πολιτικού φορέα. Ήλθε σε επαφή με τα επαναστατικά ρέματα της εποχής, υιοθέτησε τον μαρξισμό και διαμόρφωσε πολιτικά χαρακτηριστικά τον ακολούθησαν για πολλά χρόνια.
5. Η ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ
Η καθυστερημένη άφιξη του, η απουσία του από την κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας και η ίδρυση του ΠΑΣΟΚ στις 3 Σεπτεμβρίου 1974, έμελλε να αλλάξουν τη φορά των πραγμάτων. Έβαλε εξ αρχής την προσωπική σφραγίδα του στο νέο κόμμα , με συνέπεια να εισέλθει σε μια περίοδο τριγμών, αλλά στο τέλος επεβλήθη ως ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης του. Οι εκλογές του 1977 επιβεβαίωσαν την κυριαρχία του και τον έβαλαν στην τροχιά της εξουσίας.
6. Η ΝΙΚΗ
Στις εκλογές του 1981 με 48% και 172 βουλευτές αναδείχθηκε πανίσχυρος πρωθυπουργός, απέναντι στη Ν.Δ. – της οποίας ο ιδρυτής βρισκόταν ήδη στο ανώτατο αξίωμα- και την Αριστερά που είχε αιμορραγήσει προς το ΠΑΣΟΚ. Με την κεκτημένη ταχύτητα εκείνης της νίκης προέβη σε σημαντικές τομές, που μετέβαλαν το κοινωνικό κλίμα και το πολιτικό σκηνικό στο εσωτερικό- και αναπροσανατόλισαν την εξωτερική πολιτική της χώρας.
7. ΤΟ ΧΕΡΦΙΛΝΤ
Όταν εισήλθε στο χειρουργείο του νοσοκομείο Χέρφιλντ, για να υποβληθεί σε εγχείρηση καρδιάς, άφηνε πίσω του ανοικτά θέματα που – εφόσον κέρδιζε τη μάχη της ζωής- θα έπρεπε να αντιμετωπίσει σε πολύ δύσκολες συνθήκες. Το πανελλήνιο είχε στραμμένη την προσοχή του στο “σκάνδαλο Κοσκωτά” που συγκλόνιζε τη χώρα και στην ιδιωτική ζωή του που έφερε στο προσκήνιο τη Δήμητρα Λιάνη. Στις εκλογές του 1989 και του 1990 πλήρωσε το κόστος και στις 8 Απριλίου 1990 ο Κ. Μητσοτάκης τον νίκησε για τρίτη φορά και ανεδείχθη Πρωθυπουργός.
8. ΤΟ ΕΙΔΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
Η παραπομπή στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο κλόνισε τον Ανδρέα Παπανδρέου, αλλά όσοι πίστευαν ότι θα τον δουν στο εδώλιο απογοητεύτηκαν. Επέμενε εξ αρχής ότι η δίκη ήταν σκευωρία και έχοντας κλείσει εν τω μεταξύ, με τον τρίτο γάμο του, το θέμα της ιδιωτικής του ζωής έπαιξε όπως ήξερε, το ρόλο του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Η απόφαση του Δικαστηρίου τον Ιανουάριο του 1992 και οι συμπληρωματικές εκλογές στη Β’ Αθήνας τον Απρίλιο, τον έβαλαν εκ νέου στην τροχιά της εξουσίας και ανέκοψαν-έστω προσωρινά- την εσωκομματική αμφισβήτηση.
9. Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ
Τον Οκτώβριο του 1993 ο πολιτικός ηγέτης που μόλις τέσσερα χρόνια νωρίτερα παραπέμφθηκε για οικονομικά σκάνδαλα, ήταν και πάλι ο θριαμβευτής των εκλογών. Με 46,88% εξέλεξε 170 βουλευτές και σχημάτισε ισχυρή κυβέρνηση. Ήταν όμως σαφές ότι, στο εσωτερικού του κόμματος άρχισε να κλιμακώνεται η αμφισβήτηση, εν όψει της μεταπαπανδρεική εποχής που άρχισε όσο ο ίδιος ήταν εν ζωή .Η σύσταση της “ομάδας των τεσσάρων” κατέδειξε την αδυναμία του να θέτει πλέον υπό έλεγχο τις αμφισβητήσεις.
10. ΤΟ ΤΕΛΟΣ
Στις 20 Νοεμβρίου 1995 ο Α. Παπανδρέου εισήλθε στο “Ωνάσειο”. Με την εσωτερική δύναμη που τον διέκρινε, πάλεψε επί 57 σε πρωτοφανές κλίμα πιέσεων, μέχρι να βγει από την ενεργό πολιτικό,. Στις 15 Ιανουαρίου 1996, ακριβώς 35 χρόνια από την ημέρα που η πτήση της Λουφτχάνσα τον έφερε στο αεροδρόμιο του Ελληνικού, έβαλε την υπογραφή του στο κείμενο της παραίτησής του από Πρωθυπουργός. Ύστερα από 123 μέρες νοσηλείας θα βγει ζωντανός από το Ωνάσειο, αλλά ο καταπονημένος οργανισμός του δεν θα αντέξει περισσότερο από τρεις μήνες. Στις 23 Ιουνίου 1996 άφησε την τελευταία πνοή του. Η πιο συγκλονιστική συγκέντρωση του, ήταν αυτή που δεν είδε ποτέ: το τριήμερο λαϊκό προσκύνημα στην κηδεία του.
Σημείωση: Βασικά στοιχεία αυτού του κειμένου είχαν δημοσιευθεί στα βιβλία “Το μυθιστόρημα του ΠΑΣΟΚ” και “Του μιλάμε τα κύματα”-(εκδόσεις Καστανιώτη).
