Baiden, φονιάδες, και κύκλοι που κλείνουν

Του Διογένη Λόππα

Δεν ξέρω αν προσωπικά θα είχα το capacity να χαρακτηρίσω τον πρόεδρο μιας πυρηνικής υπερδύναμης ”φονιά”, ακόμα και αν είχα όλα τα δεδομένα στη διάθεσή μου, ξέρω όμως ότι ο πρόσφατα εκλεγείς Αμερικανός πρόεδρος απέδειξε ότι είναι ο ίδιος ένας αδίστακτος ”killer” στη διεθνή διπλωματική παράνοια της αυγής της χιλιετίας: Το μαχαίρι που πέταξε στον πολύ κ. Putin ήταν ποτισμένο με δηλητήριο, βύθισε το Κρεμλίνο (και όχι μόνο) σε παρατεταμένη αμηχανία και (το κυριότερο) το πέταξε όχι πισώπλατα, αλλά κατάμουτρα.

Καμπάνες

Αν ο αγαπημένος Ernest Hemingway έγραφε σήμερα τα βιβλία και τις ανταποκρίσεις του, θα γνωρίζαμε με σιγουριά ότι οι καμπάνες κουδουνίζουν επίμονα για σωρό ανά τον κόσμο ηγετών που πιστεύουν ότι ο αυταρχισμός και η κατάπτωση των ανθρωπιστικών αξιών έχουν θέση στο σύγχρονο γίγνεσθαι. Για όσους δεν το πρόσεξαν, η αρχή έγινε μερικές ημέρες νωρίτερα, όταν στο Λευκό Οίκο άνοιξε ξαφνικά ο σκονισμένος φάκελλος με το όνομα MBS, ο οποίος αναφέρεται σε ένα ακόμα μπουμπούκι της ”Αυταρχικής Διεθνούς”, που ακούει στον τίτλο του διαδόχου του Σαουδαραβικού θρόνου. Μπορεί για την ώρα να μην επεβλήθησαν βαριές κυρώσεις, όμως έγινε απολύτως σαφές ότι εν λόγω κύριος αποτελεί πλέον έναν κλασσικό ηγέτη – παρία με μηδενικές προσβάσεις στην Αμερικανική ηγεσία.

Είναι γεγονός ότι οι τωρινοί ένοικοι του Λευκού Οίκου εννοούν μέχρι κεραίας ότι ηγούνται του ελεύθερου κόσμου και ότι η μη συμμόρφωση με βασικές δυτικές αξίες δεν θα περνάει πια απαρατήρητη στη βάση μιας αδιόρατης διπλωματικής αβρότητας ή επειδή η στρατηγική βαρύτητα μιας χώρας απαιτεί ειδική μεταχείριση. Το παρήγορο βέβαια είναι ότι οι Αμερικανοί δείχνουν τη δυσαρέσκειά τους απέναντι στα πρόσωπα και όχι απέναντι στις χώρες και αυτό έχει βαρύνουσα σημασία γιατί αντιλαμβάνεται ο καθένας ότι μπορεί μεν οι επιθετικές ενέργειες να μην αποτελούν την πρώτη επιλογή, όμως είναι απολύτως βέβαιο ότι διάφορες μορφές διαδηλώσεων και κοινωνικής αναταραχής αναμένεται να πλήξουν καθεστώτα τα οποία αφελώς πιστεύουν ότι βρίσκονται εκτός εμβέλειας, για διάφορους λόγους.

Αρκεί κανείς να δει τι γίνεται στη Μιανμάρ, όπου στην ουσία ξεκίνησε ένας proxy war ανάμεσα σε Κίνα και ΗΠΑ: Οι Κινέζοι, ως γνήσιοι εκφραστές και φυσικοί ηγέτες της ”Αυταρχικής Διεθνούς”, υποστηρίζουν με νύχια και με δόντια μια στρατιωτική χούντα και κάθε μέρα που περνάει προβαίνουν σε ολοένα και πιο αποτρόπαιες ενέργειες, με συνεχείς δολοφονίες αμάχων. Την ίδια ώρα οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους έχουν ενεργοποιήσει ένα δόγμα ήπιας ισχύος, στο οποίο συμμετέχουν οι ίδιοι οι πολίτες της Μιανμάρ, υποστηριζόμενοι διακριτικά (με δηλώσεις, κυρώσεις, NGO, πολιτική υποστήριξη και προφανώς χρηματοδότηση) από τον ελεύθερο κόσμο.

Το νέο δόγμα συνεπώς δεν απαντάει στις προκλήσεις με αεροπλανοφόρα και έξυπνες βόμβες: Ενεργοποιεί τα αντανακλαστικά των ίδιων των κοινωνιών των οποίων η ελευθερία απειλείται, καθώς συμπεραίνει ότι υπό το καθεστώς των νέων τεχνολογιών ακόμα και οι πιο απομακρυσμένες, καθυστερημένες ή συντηρητικές κοινωνίες έχουν πια τη βούληση να χειραφετηθούν από κάθε λογής δυνάστες και αυτό το γεγονός από μόνο του αποτελεί ένα όπλο μαζικής καταστροφής για αυτόν που έχει τη δυνατότητα να το μανιπουλάρει. Και, αν μη τι άλλο, ο δυτικός κόσμος σήμερα είναι ο αδιαμφισβήτητος ιδιοκτήτης του συστήματος.

Οι άμυνες των απανταχού αυταρχικών καθεστώτων είναι σχεδόν αναιμικές. Βασίζονται σε τρεις βασικούς άξονες, πρώτον στη βία (και στο μονοπώλιο που υποτίθεται κατέχει ένα κράτος σε αυτήν), δεύτερον στον απόλυτο έλεγχο της πληροφορίας και στη συνακόλουθη διασπορά προπαγάνδας και τρίτον στα συντηρητικά ένστικτα μεγάλης μερίδας της κοινωνίας, που σε περιπτώσεις αναταραχών συσπειρώνονται γύρω από την εξουσία, προσπαθώντας να περιορίσουν τις φοβίες τους αναζητώντας ασφάλεια.

Δυστυχώς για τα καθεστώτα, οι συνθήκες έχουν αλλάξει και οι ίδιοι μοιάζουν με ένα Μαμούθ που προσπαθεί να κρυφτεί σε ένα δέντρο ή με έναν Αθηναίο σαλαμινομάχο που ξαφνικά ξύπνησε στο κέντρο επιχειρήσεων μιας φρεγάτας Belharra: Η βία εξαγριώνει περισσότερο τους πολίτες και προκαλεί αναταραχή σε πολλαπλά επίπεδα (οικονομικό, πολιτικό, διπλωματικό), η πληροφορία το 2021 είναι αδύνατον να ελεγχθεί τη στιγμή που ο κάθε ασήμαντος κάτοικος μιας συνοικίας είναι πολεμικός ανταποκριτής και 007 όλα σε ένα, μόνο και μόνο επειδή έχει στην κατοχή του ένα smartphone με κάμερα, ήχο και email, ενώ το φοβικό κομμάτι της κοινωνίας στις περιπτώσεις αυτές είναι χρήσιμο μόνο για δημοσκοπήσεις και μετρήσεις, τις οποίες έτσι και αλλιώς τόσο οι εξεγερμένοι όσο και ο διεθνής παράγοντας, έχουν γραμμένες κανονικά.

Ο Σουλτάνος, οι Κούρδοι και η Κύπρος

Ένας πολύ δυνατός υποψήφιος για τις μέρες που έρχονται είναι ο πολυχρονεμένος μας Σουλτάνος. Καθώς ο Αμερικανός πρόεδρος αρνείται να σηκώσει το τηλέφωνο και οι στοχευμένες διαρροές αναφέρονται σε κυρώσεις που μελετώνται και σε παραδειγματική καταδίκη της επίσημης τράπεζας του καθεστώτος, με πέναλτι και στις δύο περιπτώσεις που θα στείλουν την εθνική οικονομία στον αγύριστο (ή ακόμα χειρότερα, στο ΔΝΤ), η κατάσταση μυρίζει μπαρούτι. Και ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος φροντίζει να κάνει τα πράγματα χειρότερα, ως γνήσιος ανατολίτης που δεν μπορεί με τίποτα να καταλάβει ποια είναι η πραγματική του θέση στο σύστημα και φαντασιώνεται τον εαυτό του ως τον χαλίφη όλων των πιστών και το μέτριας ισχύος κράτος του ως μια νέα αυτοκρατορία που θα σαρώσει στο πέρασμά της το παγκόσμιο σύστημα ισχύος.

Μόνο αυτή την εβδομάδα κατάφερε να κερδίσει πολλά ευρωπαϊκά πρωτοσέλιδα με δύο άφρονες κινήσεις: Πρώτα κίνησε τις διαδικασίες για την απαγόρευση του κουρδικού κόμματος, δηλαδή για τον αποκλεισμό από την πολιτική ζωή της χώρας του ενός τετάρτου του πληθυσμού της και αμέσως μετά απέσυρε την Τουρκία από τη σύμβαση του συμβουλίου της Ευρώπης για την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών, η οποία κατά τραγική ειρωνεία φέρει και το όνομα της Κωνσταντινούπολης (Istanbul Convention). Έτσι, η σύμβαση της Κωνσταντινούπολης ισχύει σε όλο τον κόσμο, εκτός από την Κωνσταντινούπολη. Η βασική δικαιολογία του καθεστώτος ήταν ότι ”η σύμβαση αντίκειται στις παραδοσιακές ισλαμικές αξίες” (!!!). Με όλο το σεβασμό, θεωρώ ότι εθελουσίως τοποθέτησε το κεφάλι του κάτω από το μαχαίρι του χασάπη, παραμονές του Πάσχα.  Η σπουδή δε του καθεστώτος να απαλλαγεί από την αντιπολίτευση ξυπνάει αντανακλαστικά ακόμα και σε δυνάμεις που έχουν κάθε λόγο να είναι ανεκτικές, όπως η Γερμανία.  Μπορεί λοιπόν η στόχευση να είναι η επικράτηση στις εκλογές ή ακόμα και ο διωγμός του κουρδκικού στοιχείου, αλλά, όπως συνήθως συμβαίνει στις περιπτώσεις αυτές, η τελική έκβαση μπορεί να είναι μια παγκόσμια αφύπνιση για την επιτέλους δημιουργία του πρώτου επίσημα αναγνωρισμένου κουρδικού κράτους.  Αν οι Κούρδοι δεν απολαμβάνουν τα στοιχειώδη δικαιώματα που ένα κράτος είναι υποχρεωμένο να παρέχει, τότε η μοναδική λύση για τον ελεύθερο κόσμο πρέπει να είναι παραχώρηση ενός δικού τους κράτους.

Η Κύπρος στη νέα πραγματικότητα

Η διεθνής διπλωματία είναι παράξενο τρένο. Και είναι μια υπόθεση με σταθερές αξίες και παραδοσιακές συμμαχίες ή απλά συμπάθειες που δεν αλλάζουν από τη μια μέρα στην άλλη. Όμως τελικά αλλάζουν, όπως όλα τα υπόλοιπα. Τα πάντα ρει, θα πει ο Ηράκλειτος και δεν έχει διαψευσθεί από τότε. Στη δεκαετία του 1970 το Ιράν ως κρατική συνέχεια της Αγγλικής Εντολής ήταν ο στενότερος σύμμαχος των Αμερικανών στη μέση Ανατολή. Σήμερα είναι το κόκκινο πανί της εξωτερικής τους πολιτικής. Την ίδια εποχή το Ισραήλ υπήρξε η αιτία για δεκάδες πολεμικά επεισόδια και πολέμους, τα Αραβικά καθεστώτα αρνούνταν την οντότητά του και η Τουρκία ήταν ο στενότερος εταίρος και σύμμαχός του. Σήμερα οι Ισραηλινοί κάνουν μπίζνες με τους Άραβες, ανοίγουν πρεσβείες εκατέρωθεν και συσπειρώνονται ακόμα και στρατιωτικά για να αντιμετωπίσουν από κοινού το Ιράν και ίσως την Τουρκία, με την οποία οι σχέσεις είναι απολύτως εχθρικές.  Για όλες αυτές τις δραματικές μεταβολές χρειάστηκαν λιγότερο από τέσσερις δεκαετίες, ενώ η σταρτιωτική κατοχή της Κύπρου διανύει ήδη το 47ο έτος.  

Όταν φθάσαμε πολύ κοντά στη λύση, με το σχέδιο Ανάν, η Τουρκία προχωρούσε ολοταχώς προς τον εκδημοκρατισμό και τη δύση και η Ελλάδα έβλεπε μια ευκαιρία να περιορίσει την δημοσιονομική αιμορραγία των εξοπλιστικών και να κάνει σχέδια για μια ανοιχτή αγορά 70 εκατομμυρίων καταναλωτών ακριβώς δίπλα της. Προσωπικά και κάτω υπό αυτές τις συνθήκες ήμουν θετικός προς το σχέδιο Ανάν, με την προϋπόθεση ότι η Τουρκία θα γινόταν σύντομα μέλος της Ε.Ε. Με τις σημερινές συνθήκες είμαι απολύτως αρνητικός. Γιατί την ώρα που ο κλοιός σφίγγει γύρω από όλους τους bullies του πλανήτη, την ώρα που ο ανθρωπισμός στην Τουρκία καταρρέει και την ώρα που η διεθνής αντίληψη για το Κυπριακό βαίνει πλησιέστερα στο αρχικό στάδιο της εισβολής (παράνομη εισβολή και κατοχή, ενιαίο κράτος, ευρωπαϊκό κεκτημένο, όχι στρατεύματα και εγγυήσεις), θα ήταν άτοπο να προσφέρουμε γεωπολιτικά δώρα σε ένα καταρρέον καθεστώς, χωρίς μάλιστα κανένα όφελος για εμάς, όταν η υπόλοιπη ανθελληνική ατζέντα του Αιγαίου και της ανατολικής Μεσογείου ξεδιπλώνεται κανονικά.

Κύκλοι που κλείνουν λοιπόν. Καλή η πραγματικότητα, όπως την αντιλαμβάνονται οι γνωστοί εκ του εκσυγχρονισμού προερχόμενοι απολογητές του καθεστώτος Ερντογάν, αλλά διαφορετική η καινούρια πραγματικότητα. Καιρός να προσαρμοστούμε σε αυτήν. Η γη δεν είναι επίπεδη, γιατί να είναι το Κυπριακό;