Tαυτότητες, ιδέες και αυτοεικόνες

ΒΛΑΣΗΣ ΚΑΝΙΑΡΗΣ

Του Νικόλα Σεβαστάκη

Στην πολιτική, έχει κάποια σημασία και το πως θέλει κάποιος (πολιτικός χώρος ή ενταγμένος πολίτης) να τον προσλαμβάνουν οι άλλοι. Με ποιες παραστάσεις χτίζει τη διαφορά του, με ποια υλικά της Ιστορίας διαλέγεται και τι περιφρονεί ή δεν το θεωρεί σημαντικό επειδή το έκαναν άλλοι, άλλες πολιτικές δυνάμεις και παραδόσεις. Νομίζω ότι σε επίπεδο στελεχών, επιτελικών και διανοουμένων, στον ΣΥΡΙΖΑ, στον κυβερνητικό και όχι σε κάποιο από τα τμήματα που αποχώρησαν, δεν υπάρχει κανείς ή σχεδόν κανείς που θα ήθελε να τον θεωρούν σοσιαλδημοκράτη. Το πολύ μέχρι κάποιον άλλον όρο, ας πούμε αριστερός σοσιαλιστής.
Ούτε αυτοπροσδιορίζονται ούτε κυρίως θα ήθελαν να τους εντάσσουν σε μια παράδοση που στην Ελλάδα θεωρείται πάντα εκτός Αριστεράς. Όταν γράφουν συχνά κάτι περί Αριστεράς ή ο ενικός ”η Αριστερά”, εννοείται πάντα η κομμουνιστογενής Αριστερά.


Το ίδιο επίσης συμβαίνει με τους προσδιορισμούς προοδευτικός, προοδευτικές κυβερνήσεις, προοδευτική διανόηση. Είτε περιγράφουν μορφές του παλιού κομμουνιστικού κινήματος, είτε κάποιες μεμονωμένες προσωπικότητες που στον εικοστό αιώνα συντάχτηκαν σε εκλογικούς συνδυασμούς και μέτωπα της εν ευρεία έννοια κομμουνιστικής Αριστεράς.


Με άλλα λόγια, στις αναπαραστάσεις του συγκεκριμένου χώρου αυτό που θα ονομάζαμε σοσιαλδημοκρατία είναι είτε αδιάφορα, είτε αρνητικά χρωματισμένη. Ακόμα και αν για κάποιους λόγους στριμώγματος αντιπάλων λέει κάποιος ”αυτός ήταν καλός σοσιαλδημοκράτης” ή ”είμαστε και φιλελεύθεροι” [ με τον πολιτικό φιλελευθερισμό], τούτο δεν συνδέεται με κάποια επεξεργασία και πολύ περισσότερο δεν δηλώνεται ποτέ ως αναπροσανατολισμός και πραγματική κατεύθυνση. Είναι ένας τρόπος χτισίματος πολιτικής πολεμικής ανάμεσα στους άλλους.


Το βασικό είναι όμως πως δεν μπορεί κανείς – το έχω κάνει κι εγώ αυτό το λάθος – να προσθέσει μια ταυτότητα σε κάποιον που δεν το θέλει και που, κατά βάθος, το θεωρεί προσβολή. Άλλωστε, για να είμαστε δίκαιοι, και η κλασική ανανεωτική Αριστερά στην Ελλάδα είχε συνδεθεί με έναν διμέτωπο: ούτε ορθόδοξος κομμουνισμός, ούτε σοσιαλδημοκρατία. Και αυτό ανεξάρτητα αν μετά την ΕΑΡ και στη δεκαετία του ΄90 πολλοί από την παλιά ανανεωτική Αριστερά συμφιλιώθηκαν πλήρως με την “πραγματική τους φύση” (στην ουσία, φιλελεύθεροι σοσιαλδημοκράτες).


Δεν λέω ότι οι ιδέες και οι αυτο-εικόνες είναι το παν στην πολιτική, ούτε υποτιμώ τις πρακτικές επιλογές και το τι πραγματικά πράττει κάποιος ανεξαρτήτως του τι πιστεύει ή λέει ότι πράττει. Όμως σε χώρους με αυξημένο ρόλο της μεσαίας διανόησης, των εκπαιδευτικών και της δημοσιοϋπαλληλίας, σε χώρους με ιδεολογικές και μυθικές αναφορές, έχει σημασία το πως νιώθει κάποιος. Αν νιώθει πως οι σοσιαλδημοκράτες, οι φιλελεύθεροι ή ακόμα και οι συντηρητικοί (όχι οι παντελώς άγνωστοι διεθνώς ως πολιτική ιδεολογία ‘καραμανλικοί’) είναι εκπρόσωποι ενός ξοφλημένου κόσμου- αυτό αντανακλά σε όλη του την πολιτική ύπαρξη. Η διανοητική περιφρόνηση δεν μπορεί ποτέ να συμβιβαστεί με την πολιτική αναγνώριση και νομίζω πως υπάρχει πάντα διανοητική και ηθική περιφρόνηση για όλες τις εκδοχές ”κεντρώας” σκέψης και πράξης.

ΑΠΟ ΤΟ F/B