Η παγκοσμιοποίηση με το βλέμμα του Προκόπη Παυλόπουλου

Του Πέτρου Μηλιαράκη

Προσφάτως ο τ.Πρόεδρος της Δημοκρατίας (ΠτΔ) και Επίτιμος Καθηγητής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Προκόπης Παυλόπουλος, στο πλαίσιο του 5ουForum των Δελφών με θέμα: «Η προϊούσα σχετικοποίηση της ρυθμιστικής δύναμης του Κανόνα Δικαίου στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Χρηματοπιστωτικού Δικαίου και οι επιπτώσεις της στην πορεία της Χρηματοπιστωτικής Ολοκλήρωσης», ανέπτυξε ένα εξόχως ενδιαφέρον ζήτημα, τον πυρήνα του οποίου επιδιώκει να παρουσιάσει, στοιχειωδώς βεβαίως, η παρούσα στήλη.

  • ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΕΝΙΑΙΑ ΑΓΟΡΑ

Κατά τον Προκόπη Παυλόπουλο, θεμελιώδης προϋπόθεση για την Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση και, ιδίως, για την ολοκλήρωση της δομής της Ευρωζώνης είναι η τελική διαμόρφωση μιας πραγματικής «Ενιαίας Αγοράς», υπό το φως των κανονιστικών δεδομένων του άρθρου 26 παρ. 2 της Συνθήκης Λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ). Ο συγκεκριμένος δε κανόνας του πρωτογενούς αυτού ενωσιακού δικαίου, ορίζει ότι:

«Η εσωτερική αγορά περιλαμβάνει χώρο χωρίς εσωτερικό σύνορα, μέσα στον οποίο εξασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, των προσώπων, των υπηρεσιών και των κεφαλαίων σύμφωνα με τις διατάξεις των Συνθηκών».

Τούτου δοθέντος, όπως επισημαίνει ο τ.ΠτΔ, με τον προαναφερόμενο κανόνα η Ενιαία Αγορά προϋποθέτει, απαραιτήτως, την εν γένει οικονομική ολοκλήρωση με τη συνδυαστική επιδίωξη: α) της μικρο-οικονομικής αλλά και β) της μακρο-οικονομικής ολοκλήρωσης.

Η ολοκλήρωση όμως αυτή και ο συγκεκριμένος στόχος, της Ενιαίας Αγοράς, προϋποθέτουν παραλλήλως και ταυτοχρόνως τη διαμόρφωση του κατάλληλου και επαρκώς διαμορφωμένου ενιαίου χρηματοπιστωτικού χώρου, ο οποίος θα πρέπει να είναι ικανός να ρυθμίζει τουλάχιστον τις βασικές παραμέτρους λειτουργίας του οικείου Τραπεζικού Συστήματος. Και τούτο διότι, η αναγκαία χρηματοπιστωτική ολοκλήρωση μπορεί να επιτευχθεί μόνο με βάση τη διαμόρφωση απαραίτητων κανόνων δικαίου, με ειδικότερη αναφορά στο «τραπεζικό της σκέλος».

Ασφαλώς η παγκοσμιοποιημένη οικονομία, η πραγματική Ενιαία Αγορά, πέραν των κανόνων του πρωτογενούς δικαίου, ρυθμίζεται και με κανόνες του παράγωγου δικαίου, εξ αιτίας της ραγδαίας μεταβολής των δεδομένων του κοινωνικοοικονομικού γίγνεσθαι. Αυτή όμως η ραγδαία μεταβολή των δεδομένων του κοινωνικοοικονομικού γίγνεσθαι, όπως επισημαίνει ο τ.ΠτΔ, επιδρά αρνητικά πάνω στην όλη θεσμική υπόσταση του Κανόνα Δικαίου και έτσι (δυστυχώς), ενισχύονται τα στοιχεία που αφορούν στην εγγενή σχετικότητα. Συγκεκριμένα, ο τ.ΠτΔ υποστηρίζει ότι «η σχετικότητα αυτή οφείλεται στην ιδιομορφία της διαδικασίας γέννησης και εφαρμογής του Κανόνα Δικαίου η οποία τον διαφοροποιεί από το «νόμο» στο πεδίο των θετικών επιστημών.»

Κοντολογίς, άλλος είναι ο «νόμος» της φυσικής, π.χ. ο νόμος της βαρύτητας, και άλλος για παράδειγμα είναι ο «νόμος» ως κανόνας δικαίου ανθρώπινου δημιουργήματος.

«Οι εν γένει οικονομικές σχέσεις αφορούν παγκοσμιοποίηση με άκρως «επιθετικά» στοιχεία»

Φυσικά, η βαθυστόχαστη εισήγηση του Προκόπη Παυλόπουλου, αφορά πρωτίστως τους νομικούς. Ωστόσο για τους μη νομικούς, χρήσιμα είναι τα εξής:

  • Η ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ

Ο τ.ΠτΔ Προκόπης Παυλόπουλος με την κρίσιμη προαναφερόμενη πρόσφατη τοποθέτησή του στο 5ο Forum των Δελφών επισημείωσε ότι η μορφή που έχει λάβει η εν γένει παγκοσμιοποίηση των οικονομικών σχέσεων και συναλλαγών: α) αφορά παγκοσμιοποίηση με άκρως «επιθετικά» στοιχεία. Και τούτο διότι η σύγχρονη παγκοσμιοποίηση διαθέτει τα μέσα να εξελίσσεται, αποκλειστικώς στην εξυπηρέτηση των σκοπιμοτήτων των Αγορών, με εμφανή μάλιστα αντίθεση ως προς τις ανάγκες των επιμέρους Εθνικών Οικονομιών και β) αφορά παγκοσμιοποίηση που δρα παντελώς ανεξέλεγκτα. Και τούτο διότι δεν υπακούει πλέον σε συγκεκριμένους ορθολογικούς οικονομικούς και νομικούς κανόνες. Άλλωστε οι κανόνες αυτοί είτε δεν υφίστανται, είτε -ακόμη χειρότερα- οι ισχύοντες κανόνες ακόμη και ελλιπείς, παραβιάζονται ανοιχτά και συστηματικά από τους παράγοντες των αγορών, μ’ «αιχμή του δόρατος» τους παράγοντες του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Όπως δε επισημαίνει ο τ.ΠτΔ οι σύγχρονες χρηματοπιστωτικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται μέσα στον ορυμαγδό της οικονομικής παγκοσμιοποίησης, αντιτίθενται ευθέως στις παραδοσιακές αρχές της συναλλακτικής και της τραπεζικής πίστης και υπηρετούν το βωμό του εύκολου κέρδους, με αποτέλεσμα αυτές οι μέθοδοι να ωθούν σε ταχείας εξέλιξης διαλυτικές τάσεις το παραδοσιακό οικονομικό -και, επέκεινα, κοινωνικό- σύστημα.

Η μακρά τοποθέτηση του τ.ΠτΔ είναι δεκτική πολλών παρόμοιων κειμένων όπως το παρόν. Το παρόν, όμως, κείμενο επισημαίνει κυρίως τα προαναφερόμενα, τα οποία δεν αφορούν μόνο στους νομικούς, αλλά και κάθε σκεπτόμενο πολίτη.

  • ΩΣ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΑ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Γιατί άραγε γίνεται η παρούσα αναφορά και πάλι στο λόγο του Προκόπη Παυλόπουλου; Γιατί ο τ.ΠτΔ με τη σκέψη του και τις ενέργειές του παράγει πολιτική, σε μια εποχή που αντί της πολιτικής προέχει η «επικοινωνία», όπου δηλαδή προτάσσεται η «εικόνα» της «ουσίας». Έτσι, ο αποδέκτης μετατρέπεται από πολίτη σε «καταναλωτή» του «πολιτικού προϊόντος»…

Οι προαναφερόμενες σκέψεις του Προκόπη Παυλόπουλου είναι χρήσιμες για αναστοχασμό.

 * Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC-EU).