Του Απόστολου Αποστόλου
Παραφράζοντας τον Νίτσε όταν μιλούσε για τους νέους φιλοσόφους θα μπορούσαμε να πούμε τα ίδια για τους νέους πολιτικούς. Βλέπουμε ν’ ανεβαίνει στον πολιτικό ορίζοντα μια νέα φυλή πολιτικών που θα μπορούσε κάποιος βιαστικά και ριψοκίνδυνα έξω από αναλύσεις και επιστημονικές εκτιμήσεις να τους βαφτίσει πρόχειρα ως ξεπνοϊσμένους πολιτικούς ή ως πολιτικοί αλαζονικής αγκύλωσης. Απ’ όσα όμως μπορούμε να μαντέψουμε και από όσα μας επιτρέπουν οι ίδιοι να μαντέψουμε για εκείνους – γιατί είναι στη φύση τους να θέλουν να παραμείνουν αινίγματα – θα μπορούσαν αυτοί οι νέοι πολιτικοί να επονομαστούν με μεγαλύτερη ακρίβεια, αλλά και με επιστημονική πολιτική τεκμηρίωση ως οι «μπουρλέσκ» Μεσσίες της πολιτικής.
Αυτό το είδος των πολιτικών βλέπουμε να κατακτά όλο τον πλανήτη ως η νέα αλήθεια ενάντια στην αλήθεια. Ποια όμως είναι η δομή τους; Κατά βάση αυτό το μοντέλο του πολιτικού αποτελεί ένα νευρωσικό άτομο με έντονους μελοδραματισμούς (για παράδειγμα θα χρησιμοποιήσουν σ’ ένα ακροατήριο που τους παρακολουθεί εκφράσεις όπως «ραγίζει η καρδιά μου για εσάς», το ακούσαμε και στην Ελλάδα από το δεύτερο ανερχόμενο «Αυτοκράτορα» ο οποίος εκτιμά ότι το 2030 θα είναι στο Palatium της εξουσίας), τονίζοντας πάντα μόνο τα συναισθηματικά στοιχεία υποβαθμίζοντας όμως τα σημαντικά. Οι «μπουρλέσκ» Μεσσίες της πολιτικής βρίσκουν καταφυγή στον ψευδορεαλισμό και κινούνται μεταξύ λοιδορίας, σαρκασμού, αδιάγνωστης ειρωνείας, ή κατασκευάζουν μετριοπαθείς φυσιογνωμίες ώστε να γαλβανίσουν ακόμη και τις πιο υποψιασμένες μάζες. Πρόκειται για πολιτικούς οι οποίοι είναι πεπεισμένοι για όλα όσα υπερασπίζονται με μουτζαχεντινική πίστη (ζουν στην πλάνη της δικής τους αλήθειας) και απαιτούν να ασπαστούν οι πολλοί την απολυτότητα της άποψης τους. Και πάντα θωρακίζονται πίσω από τις θεατρικές τους διαπραγματεύσεις γιατί αυτό σπούδασαν με ζήλο και φανατισμό.
Διακρίνονται για τις προληπτικές φοβίες τους, για τους υπερτονισμούς των σκοπών τους, δρουν παρορμητικά ή ψυχαναγκαστικά. Διαθέτουν ψευδαισθησιακή επάρκεια, ενώ επιδιώκουν να περάσουν έντονες ψυχολογικές ανάγκες στους άλλους ώστε εκείνοι να θεωρηθούν ως προφήτες ή ως μάντεις της απόλυτης αλήθειας. Έτσι και αλλιώς τους λείπει παντελώς η παραβολή και το μέτρο της σύγκρισης. Κάποιες φορές μάλιστα μέσα από το «μπουρλέσκ» προσωπείο τους, εμφανίζουν κάποιο ταπεινό ύφος αποσυνδέοντας με θεατρικό τρόπο την καλοσυνάτη εικόνα τους από το περιεχόμενό των προθέσεων τους.
Το ισχυρό ακροατήριο των παραπάνω πολιτικών είναι οι νέοι και αυτό γιατί με τους νέους καταφέρνουν να δημιουργήσουν ένα συναίσθημα αντανακλαστικής διαύγειας και αντανακλαστικής συμμετοχής. Επίσης οι «μπουρλέσκ» πολιτικοί παίζουν με τη μελαγχολική αθυμία και την υπαρξιακή κούραση των πολιτών που έχουν θυσιάσει πολλά ιδανικά και έχουν συρθεί σε αυτομαστιγώσεις. Συγκινούν όλους εκείνους που διεγείρονται από τα συναισθήματα και έχουν κλειδώσει στο μυαλό τους τα ατομοκεντρικά τους βιώματα. Οι «μπουρλέσκ» Μεσσίες της πολιτικής φτιάχνουν εικόνες ξέροντας ότι ο σύγχρονος κόσμος δεν κατοικεί επάνω στον κόσμο αλλά στην εικόνα του κόσμου. Επιπλέον γνωρίζουν ότι ο πολίτης έχει αποικιοποιηθεί στη φαντασία του και έχει ανακατατάξει την κατανόηση του και τον υπαρκτό πραγματικό του ορίζοντα. Που σημαίνει ότι ο πολίτης είναι τόσο ευάλωτος στις φαντασιώδεις παραστάσεις του και στις ψυχολογικές του προβολές που εύκολα μπορεί να τροποποιηθεί και να παρασυρθεί σ’ ένα νέο συμβολικό σύστημα της ζωής.
Εξάλλου ο μετανεωτερικός πολίτης κινείται σε επίπεδο ετεροκινούμενων αποφάσεων ξέχωρα από την πράξη της θέλησης του. Έτσι και αλλιώς, ο δυτικός πολιτισμός (και όχι μόνο) με τη ναρκισσιστική του ορθοταξία, δομείται στην κινητικότητα της οθόνης και στη διάθλαση της που αποτελεί και το θεμελιώδη προσδιορισμό των καθημερινών γεγονότων. Το ισχυρό ψυχοτροπικό δεν είναι πλέον η μίμηση αλλά η ακολουθία. Όλοι γινόμαστε ακόλουθοι πλαστών προσωπείων, ειδώλων, φετίχ, που καμία σχέση δεν έχουν με το φαντασιακό, αλλά μόνο με τον υλικό μύθο της εικόνας. Ας μη ξεχνάμε ότι οι «μπουρλέσκ» Μεσσίες της πολιτικής έρχονται από τις υπερπαραγωγές των εικόνων, κάτι δηλαδή σαν τους ροκ σταρ, σαν τους χολιγουντιανούς ηθοποιούς που πατάνε το κόκκινο χαλί. Γίνονται μια αμιγής μεταδοτική εικόνα, ιδεώδες είδωλα που ενσαρκώνουν τη σωτηρία μας. Το συγκεκριμένο μοντέλο έχει έρθει και στην Ελλάδα μας πολιορκούν με τις χιμαιρικές τους ελπίδες, με την ανεμοζάλη των υποσχέσεων τους και των ενορατικών επελάσεων της νέας κανονικότητας. Ζητούν να τους δοξάσουμε. Εμείς άραγε είμαστε έτοιμοι να τους ψάλουμε τα ωσσανά;
Καθηγητής Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας