Ο Άρης και το Κόμμα

Προτομή του Άρη (Φωτό ΑΠΕ).

Του Νίκου Λακόπουλου

Το δίλημμα που έχει να αντιμετωπίσει περιπλανώμενος στα Βουνά, μετά τη Συμφωνία ο Άρης είναι αν θα πεθάνει ή θα οδηγηθεί σε δίκη για χιλιάδες εγκλήματα, με μάρτυρα κατηγορίας το ίδιο του το κόμμα.

Η ηγεσία είχε διαχωρίσει τη θέση της από την πρώτη στιγμή που θα πάρει τα βουνά, όταν θα βρεθεί δολοφονημένος ο γιος του τσιφλικά Μαραθέα. Ο ανήλικος μετά την απαγωγή του για λύτρα και πριν βρεθεί νεκρός είχε βιασθεί.

Η εξόντωση του Άρη είχε προαποφασισθεί, πολύ πριν τον Ιούνιο του 1945. Μια τρίτη λύση,- να φύγει στην Αλβανία, έχει αποκλειστεί καθώς ο Αρης περιμένει μάταια στα σύνορα, το χαρτί του κόμματος που θα του δώσει διαβατήριο για τις χώρες του ανατολικού μπλοκ. Το κόμμα οδηγεί στην εξόντωση τον πρωτοκαπετάνιο του ΕΛΑΣ, σαν ένα «τυχοδιώκτη, δηλωσία, κατσιαπλιά».


Σε ένα σπίτι στο τέρμα της οδού Ιπποκράτους θα ιδρυθεί στις 27 Σεπτεμβρίου 1941, το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο από τον Λευτέρη Αποστόλου του Κομμουνιστικού Κόμματος, τον Χρήστο Χωμενίδη, από το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας, τον -μετέπειτα «κατεψυγμένο πρωθυπουργό της Αποστασίας»-  Ηλία Τσιριμώκο και τον Απόστολο Βογιατζή του Αγροτικού Κόμματος.

Το ΕΑΜ θα κάνει με την «κυβέρνηση του Βουνού» ένα κράτος με ξεχωριστή αυτοδιοίκηση, δικαιοσύνη, σχολεία.

Γύρω του συσπειρώνονται σχεδόν δύο εκατομμύρια πολίτες, -ανάμεσα τους έξι επίσκοποι, 1500 αξιωματικοί του ταχτικού στρατού και εβδομήντα χιλιάδες αντάρτες, οι πιο ζωντανές δυνάμεις του έθνους. Στη κυβέρνηση εθνικής ενότητας που σχηματίζεται  στο Λίβανο συμμετέχει με δικούς του υπουργούς.

Δεν θα μάθουμε ποτέ  την εκλογική του ισχύ του ΕΑΜ, αλλά υπερβαίνει το άθροισμα των κομμάτων που το αποτελούν και όλα μαζί δεν θα συγκέντρωναν 10%. Ο εκλογολόγος Νικολακόπουλος υπολογίζει ότι η Αριστερά έφτασε την περίοδο εκείνη το 30%.

Προφανώς η δύναμη του Μετώπου θα ήταν πολύ μεγαλύτερη αν ο Γεώργιος Παπανδρέου είχε δεχθεί να αναλάβει την ηγεσία του και να γίνει ο νέος Βενιζέλος, όπως του προτάθηκε. Εκείνος αρνήθηκε.

-Δεν θες να γίνεις ο νέος Βενιζέλος;
-Όχι.
-Γιατί;
-Ο Βενιζέλος είχε από πάνω του μόνο τον Θεό, αλλά εγώ θα έχω τον Θέο.

Το παλιό ρήγμα ανάμεσα στο Κέντρο και την Αριστερά θα γίνει μια ανοιχτή πληγή, όταν το ΚΚΕ αποκήρυξε με ατιμωτικό τρόπο, τον «ταγματάρχη» που πουλά σαπούνια  για κάλυψη για να γίνει πρωτοκαπετάνιος του αντάρτικου. 

Τον Άρη που τα αντάρτικα τραγούδια θα τον υμνήσουν εν ζωή,  όταν  «ο αέρας που μουγκρίζει κι η σημαία κυματίζει, η βαμμένη μες το αίμα του λαού, κατακόκκινη την νίκη μας αγγέλλει του λαού μας με ένα «ζήτω» γύρω γύρω από παντού».

Ο ήρωας της Αντίστασης δεν έγινε ποτέ αποδεκτός από την γραφειοκρατία του κόμματος. Δεν ήταν καν μέλος της Κεντρικής Επιτροπής. Ο Αθανάσιος Κλάρας, από τη Λαμία, σπούδαζε πρακτικός γεωπόνος, χαρτόπαιζε, μεθούσε και πιστόλιζε –καταδικάστηκε μάλιστα και για κλοπή- όταν μυήθηκε στο Κομμουνιστικό Κόμμα το 1924, για να απαλλαγεί από την επίδραση του «αστικού διεφθαρμένου πολιτισμού». Θα φυλακισθεί και θα δραπετεύσει πολλές φορές και θα υπογράψει «δήλωση μετανοίας» -το 1937- στη δικτατορία Μεταξά, αφού τον είχαν βασανίσει απάνθρωπα, τον είχαν θάψει ζωντανό και τον είχαν ευνουχίσει.

Ο μποέμ νεαρός του ΄20 είναι τώρα ένας ζωντανός θρύλος, που υποδέχονται ως απελευθερωτή τα χωριά, αλλά οι αντίπαλοι του θεωρούν ένα στυγερό δολοφόνο.

Δίχως τανκς, αεροπλάνα, μόνο όλμους πολυβόλα
και ψυχή σαν του λαϊκού στρατού.
Καθοδήγηση λαμπρή του αρχηγού μας Βελουχιώτη ξεψυχάει ο αγκυλωτός του φασισμού.

Μια μεγάλη ενωμένη Αριστερά είναι ένα όνειρο πολύ όμορφο για να είναι αληθινό. Η μεγάλη στιγμή για την ελληνική Αριστερά ίσως είχε χαθεί όταν οι σφαίρες του ΕΛΑΣ δολοφονούσαν τον συνταγματάρχη Ψαρρό, ηγέτη μια άλλης αντιστασιακής οργάνωσης.  Μερικοί αντάρτες κάνουν το Θέατρο του Βουνού, αλλά κάποιοι άλλοι θα σκοτώσουν με τσεκούρι τα πιο ωραία μάτια του ελληνικού θεάτρου. Αυτά της Ελένης Παπαδάκη.

Η Συμφωνία της Βάρκιζας στις αρχές του 1945, οδήγησε στην παράδοση περισσότερων όπλων από όσα υπολόγιζαν οι άγλλοι. Πλην της δράσης της ΟΠΛΑ, περιέργως, όσο το αντάρτικο μαίνεται στα Βουνά,  το κόμμα δεν ενδιαφέρθηκε να αναπτύξει μαζικό αντάρτικο πόλεων, όπως είχε προτείνει ο Άρης. Αντιθέτως η κομματική ηγεσία δίνει εντολές να μην πλησιάσουν ή να φύγουν οι αντάρτες από την Αθήνα. Μια λεπτομέρεια έχει κρίνει το μέλλον του Άρη και των ανταρτών, που κατηγορούνται για όχι λίγα εγκλήματα στο Βουνό.

«Αμνηστεύονται τα πολιτικά αδικήματα τα τελεσθέντα από της 3ης Δεκεμβρίου 1944 μέχρι της υπογραφής του παρόντος. Εξαιρούνται της αμνηστίας τα συναφή κοινά αδικήματα κατά της ζωής και της περιουσίας, τα οποία δεν ήσαν απαραιτήτως αναγκαία δια την επιτυχίαν του πολιτικού αδικήματος».

Το κόμμα προστατεύει τα στελέχη του, αλλά αφήνει στο έλεος του θεού και των εκτάκτων δικαστηρίων,τους αντάρτες, που έχουν διαπράξει χιλιάδες τέτοια «κοινά αδικήματα». Οι αντάρτες θα έχουν την τύχη που είχαν οι αγωνιστές του ’21. Οι άγγλοι είναι πάλι εδώ, γιατί απλούστατα δεν έφυγαν ποτέ.

Το δίλημμα που έχει να αντιμετωπίσει περιπλανώμενος στα Βουνά, μετά τη Συμφωνία ο Άρης είναι αν θα πεθάνει ή θα οδηγηθεί σε δίκη για χιλιάδες εγκλήματα, με μάρτυρα κατηγορίας το ίδιο του το κόμμα. Η ηγεσία είχε διαχωρίσει τη θέση της από την πρώτη στιγμή που θα πάρει τα βουνά, όταν θα βρεθεί δολοφονημένος ο γιος του τσιφλικά Μαραθέα. Ο ανήλικος μετά την απαγωγή του για λύτρα και πριν βρεθεί νεκρός είχε βιασθεί.

Η εξόντωση του Άρη είχε προαποφασισθεί, πολύ πριν τον Ιούνιο του 1945.  Μια τρίτη λύση,- να φύγει στην Αλβανία, έχει αποκλειστεί καθώς ο Αρης περιμένει μάταια στα σύνορα, το χαρτί του κόμματος που θα του δώσει διαβατήριο για τις χώρες του ανατολικού μπλοκ. Το κόμμα οδηγεί στην εξόντωση τον πρωτοκαπετάνιο του ΕΛΑΣ, σαν ένα «τυχοδιώκτη, δηλωσία, κατσιαπλιά».

Ο Γιάννης Ιωαννίδης, συνηγέτης του ΚΚΕ θα γράψει στις «Αναμνήσεις» του για τον Άρη:

« Κάτι τέτοιους τύπους τους μάζευε ο Ζαχαριάδης, γιατί μ” αυτούς μπορούσε να κάνει και φασαρίες κτλ. Αυτός τους κρατούσε. Τον χρησιμοποιούσαμε σε ορισμένες παράνομες δουλειές. Να παρακολουθήσουν κανέναν για τον οποίον είχαμε υποψίες ότι είναι χαφιές για να τον πιάσουν στα πράσα. Η δουλειά αυτή ήταν μέσα στη φύση του, μέσα στο αίμα του. 

Αυτός ο άνθρωπος τώρα, βρέθηκε στο βουνό, επικεφαλής του αντάρτικου. Μπορούσες νάχεις εμπιστοσύνη; Δεν μπορούσες….»

-«Αν ζήσει κανένας σας να θυμάται τα λόγια αυτά. Οι Εγγλέζοι θα σας σφάξουν όλους σαν αρνιά, εγώ στα χέρια τους δε θα πέσω, γιατί τα βουνά με ξέρουν. Αυτό θέλω να το θυμάστε αν κανένας σας ζήσει» είχε πει, αφού συνυπέγραψε, παρά τη θέληση του, τη διαταγή διάλυσης του ΕΛΑΣ, ο Άρης.

Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας πρώτα παρέδωσε τα όπλα κι ύστερα άρχισε το αντάρτικο. Η αλήθεια είναι ότι οι ηγέτες του φιλοσοβιετικού κόμματος με τη Συμφωνία της Γιάλτας μπερδεύτηκαν. Ο Νίκος Ζαχαριάδης θα κατηγορήσει τον Σιάντο – που τον αντικαθιστούσε όσο ήταν στο Νταχάου-  ως πράκτορα των Άγγλων.

Λίγα χρόνια μετά η Κεντρική Επιτροπή του κόμματος θα αποφασίσει ότι εκείνος ήταν ο πράκτορας του εχθρού.
Ο Άρης διαφωνεί και σκέφτεται νέο αντάρτικο, αλλά περιφέρεται δίβουλος άσκοπα στα βουνά, απομακρύνοντας από κοντά του τους αντάρτες, εκτός από μερικούς «Μαυροσκούφηδες».

Το Κόμμα τον κατήγγειλε ανοιχτά ως «ύποπτο στοιχείο» με την εντολή στις οργανώσεις του «ούτε φαϊ, ούτε νερό στον Μιζέρια». Τον διέγραψε κι από μέλος του, με απόφαση που δημοσιεύτηκε στον «Ριζοσπάστη» την ημέρα του θανάτου του. 16 Ιουνίου 1945.

«Ο Κλάρας αφού μια φορά πρόδωσε και αποκήρυξε το KKE επειδή λύγισε μπροστά στην τρομοκρατία του Μανιαδάκη, ξαναζήτησε να ξαναγοράσει με το αίμα του την προδοσία του εκείνη που αναγνώρισε και καταδίκασε. Το KKE του “δωσε τη δυνατότητα αυτή. Σήμερα όμως σε μια δύσκολη και κρίσιμη στιγμή, από δειλία και φόβο, παρά τις υποσχέσεις και τη συμφωνία που στα λόγια έδειξε, απειθαρχεί πάλι, ξαναπροδίδει το KKE με την τυχοδιωκτική και ύποπτη στάση του που μονάχα τον εχθρό ωφελεί».
 
Τον Ιούνιο του 1945 ο πόλεμος με τους ναζί έχει τελειώσει, αλλά μια Σκιά πλανιέται σ΄αυτά τα Βουνά, όπου πλανιέται ακόμα το φάντασμα του Οδυσσέα Ανδρούτσου. Ένας στρατός μόλις παρέδωσε τα όπλα του. Η Σκιά δεν είναι μόνη. Μερικοί αντάρτες γυροφέρνουν τα όπλα τους, δεν ξέρουν που να πάνε. Στο βιβλίο του “Αντίο Καπετάνιε», ο Δημήτρης Καραθάνος περιγράφει τις στιγμές του ηγέτη του αντάρτικου. Ξαφνικά ακούγεται μια φωνή και ένας πυροβολισμός.

–  «Το κόμμα θα νικήσει! Ο Λαός θα νικήσει!»
«Ελάτε!» λέει κάποιος. «Σκοτώθηκε ο Αρχηγός».

Άρης Βελουχιώτης (Φωτό: ΑΠΕ).

Μαζεύτηκαν δεκαπέντε είκοσι αντάρτες γύρω από τον νεκρό. Έχουν ψευδώνυμα με αρχαία ελληνικά ονόματα Νέστορας,  Έκτορας, Ορέστης. Μερικοί θέλουν κι αυτοί να αυτοκτονήσουν. Επεμβαίνει κάποιος: «Οι αγωνιστές δεν αυτοκτονούν. Πολεμούν και πεθαίνουν στη μάχη. Αυτό που έκανε ο αρχηγός δεν είναι σωστό. Θα συνεχίσουμε τον αγώνα».
Οι περισσότεροι φεύγουν και μένει μόνο ένας. Ο Τζαβέλας, βγάζει τον «ελβετό» το πιστόλι του και κλαίει.

Σε λίγο η χαράδρα τραντάχτηκε αντιβουίζοντας από την έκρηξη χειροβομβίδας. Ο Καπετάν Βόϊδαρος του ΕΔΕΣ που καταδίωκε τον Άρη, έβαλε ένα αντάρτη του ΕΛΑΣ, τον Δράκο, που βρίσκεται μαζί του είτε γιατί έχει προδώσει, είτε γιατί έχει συλληφθεί- να του κόψει το κεφάλι, τα χέρια και τα πόδια από το γόνατο και κάτω. Ο Δράκος είχε ένα σουγιά που δεν έκοβε καλά. Ο Βόϊδαρος σήκωσε το κεφάλι με τα αίματα από τα μαλλιά. Τόβαλαν σε ένα τρουβά με αλάτι με αυτό του Τζαβέλα και τα πήγανε μες τα χωριά- με νταούλια και βιολιά-να τα κρεμάσουν στο φανοστάτη στη κεντρική πλατεία στα Τρίκαλα.

Πολλά χρόνια μετά κανένας δεν ξέρει τι απέγιναν τα δυο κεφάλια. Τα κομμένα σώματα έμειναν εκεί στο Μυρόφυλο άταφα, να τα φαν τα όρνια.  Ο Μπαγιαντέρας, ο Μανώλης Χιώτης με το τραγούδι «Ένας λεβέντης έσβησε», αλλά και πολλά αντάρτικα τραγούδια τον υμνούν και τον κλαίνε:

Λαμποκοπούν χρυσά σπαθιά, πέφτουν ντουφέκια ανάρια, ο Άρης κάνει πόλεμο μ” αντάρτες παλικάρια.

(Από το βιβλίο Ο ΑΛΕΞΗΣ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ- Εκδόσεις Λιβάνη)