Του Ιωάννη Δαμίγου
Σπάνια αλλά καμιά φορά συνειδητά, φτάνει στιγμή που ένα σημαντικό γεγονός, ακόμα και “τυχαίο”, σε εξαναγκάζει σε επιλογή μεταξύ αθώου, ενόχου ή ηθικού αυτουργού. Από μια έκφανση κάποιας αλήθειας, ενός ψέματος ή ακόμα και μιας πρόθεσης. Καθημερινές τάσεις αντιμετώπισης δύσκολης θέσης που εμπλεκόμαστε, εξαρτώμενοι από πολλούς αστάθμητους παράγοντες, προκειμένου να επιτύχουμε, να απαλλαγούμε ή να προκαλέσουμε αποτελέσματα, αβρόχοις ποσί.
Αθώος, είναι μια ανύπαρκτη έννοια, καθώς υπάρχει και αποδίδεται με δικαστικούς όρους από ενόχους συνήθως, μέσα από εξυπηρετικούς νόμους συμφέροντος ή περιγράφεται λογοτεχνικά ποιητική αδεία. Η χριστιανική θρησκεία άλλωστε, είναι η πρώτη που σπεύδει να ακυρώσει την ύπαρξη αθωότητας δογματικά.
Ένοχος είναι αυτός που παρανομεί, εγκληματεί, αδικεί και εκμεταλλεύεται τους κόπους άλλων, κυρίως αδύναμων. Ηθικός αυτουργός, είναι αυτός που προτρέπει κάποιον άλλο να ενεργήσει αντ’ αυτού δόλια, που ανέχεται το αποτέλεσμα καρτερικά προκαλώντας, και τέλος που αδιαφορεί ως εν δυνάμει ανέγγιχτος και ουδέτερος.
Οι επιλογές λοιπόν μειώνονται αναγκαστικά σε δυο. Συμπερασματικά έχουμε να κάνουμε με μια κοινωνία που ένοχοι και ηθικοί αυτουργοί λειτουργούν από κοινού σε μια ανίερη συμφωνία, με τους πρώτους να έχουν το ανήθικο πλεονέκτημα ενεργούμενοι και τους δεύτερους να ανέχονται ή να αδιαφορούν, που αν δεν υπάρχει εναλλαγή ρόλων κατά καιρούς, “βολεύονται” πλασαρισμένοι σε καλύτερες κοινωνικές θέσεις. Εξαιρούνται βέβαια οι ανόητοι, που εντάσσονται μόνιμα στους ηθικούς αυτουργούς και αποτελούν την πλειονότητα του όλου, οι χαρακτηριζόμενοι και αήττητοι.
Οι ηθικοί αυτουργοί, πλην των εναλλασσόμενων, είναι αυτοί που επωμίζονται το βάρος του αντιτίμου αυτής της επιλογής, που κάποιες φορές χαρακτηρίζεται και είναι αβάσταχτο. Καθώς είναι οι ίδιοι που επέλεξαν και στηρίζουν αυτούς τους κανόνες και αυτές τις δυο μόνο κατηγορίες επιλογών. Αποκλείοντας, όχι την ουτοπία της αθωότητας, αλλά το μέτρο, ει δυνατόν, της ανθρώπινης ισορροπίας του πόνου ή έστω την εφικτή προσέγγισή του κατά τι. Μοιραία λοιπόν εξ αυτών, έχουμε αυτά τα δυσμενή αποτελέσματα που μας αντιστοιχούν, σε τυχαία αναλογία. Και όπως συμβουλεύει ο σπουδαίος στίχος του ποιητή, “Λιγότερα συνθήματα και πιο πολύ δουλειά” από μεριάς των ηθικών αυτουργών.