Του Νίκου Λακόπουλου
Ο καθηγητής, ως Δάσκαλος του Γένους, μίλησε πάλι. Αυτή τη φορά ως υφυπουργός. Αριστερός που εξελέγη με ένα παλαιοδεξιό κόμμα -σε αριστερό δεξιά κυβέρνηση σε μια χώρα υπό κατοχή. Υπό κατοχή τίνος; Είχαμε ανεξαρτησία και την χάσαμε ή δεν είχαμε ποτέ, οπότε δεν την χάσαμε;
H μόνη δύναμη που κατέχει την χώρα -από αιώνες- είναι η βλακεία. Στο έδαφος της βλακείας ο εξυπνακισμός ανθεί. Όποιος δεν ξέρει διδάσκει, όπως έλεγε ο Νιλ- του Σχολείου Σάμερχιλ. Δεν έχει σημασία τι λες στα παιδιά. Αρκεί να μην τους αρέσει.
Ο Κώστας Ζουράρις λέει στα παιδιά όσα τους αρέσουν. Εμπορεύεται ιδεολογικά την έννοια της Αρχαίας της Ελλάδας με τον ίδιο τρόπο που άλλοι πουλάνε αρχαία σε τηλεοπτικούς πάγκους. Αυτοί ξέρουν, αυτή είναι οι γνήσιοι οι Έλληνες ή καλύτεροι έμποροι της γλώσσας και της πατρίδας.
Το κόμμα με το οποίο εξελέγη ο Ζουράρις όταν έχασε η Εθνική Ελλάδας -από την Πολωνία- εξέδωσε μια ανακοίνωση. Εκεί στο Γκάνσκ οι παίχτες ηττήθηκαν, αλλά …σαν Έλληνες κι …έπεσαν σαν ήρωες. Αυτός είναι ο πατριωτισμός του Πάνου Καμμένου. Πάει στη Σαλαμίνα και προσκυνάει. Θα τόκανε Κούγκι, αλλά τελικά προσφέρει ένα νησί στους Αμερικάνους για βάση, φοράει -με χίλια παραπτώματα- τη στολή του στρατού, βάζει πάνω και το όνομά του και πάει και κοιμάται στα στρατόπεδα, παίρνει αναφορές και δίνει τιμητικές άδειες σε όσους φαντάρους- είχαν την τιμή να τους επισκφεφτεί.
“Δέκα μέρες τιμητική σε όλους!”
Στην Αρχαία Ελλάδα ήταν τιμή να πεθαίνεις για την πατρίδα. Στη Νέα Ελλάδα είναι τιμή και το να μην πεθαίνεις για την πατρίδα. Απλά να είσαι κληρονόμος των προγόνων σου. Η Ελλάδα έχει τιμητές, η γλώσσα εγγυητές, η Αριστερά ιδιοκτήτες.
Στο μεταξύ ο πρωθυπουργός όταν αποκάλυψε στη Νίσυρο -την πατρίδα του- ότι τον θεωρούσε “μπούλη” άνοιξε κι άλλο μέτωπο. Ήταν μπούλης ή δεν ήταν κι έκανε λάθος. Έπαψε νάναι Μπούλης ή μήπως οι Μπούληδες είναι τελικά δύο -ένας αριστερός κι ένας δεξιός.
Αλλά δεν υπάρχουν αριστεροί μπούληδες -μόνο μπουρζουάδες. Η αριστερή ιδεολογία είναι συνάρτηση του σαλονιού τους. Φροντίζουν νάναι κομμουνιστές, αλλά πάνω από τις μάζες. Κι η γλώσσα είναι ένα εργαλείο επίδειξης σε ένα εθνικό εργαστήριο αρλουμπολογίας. Γιατί δεν υπήρξε ποτέ γλώσσα -μία κι ενιαία- εθνική, πλην αυτής που κατασκευάστηκε σε ταξικά εργαστήρια. Πάνω από όλα όμως γλώσσα χωρίς νησιά δεν υπάρχει.
Η γλώσσα δεν παράγεται σε εθνικά ενυδρεία, αλλά σε νησιά, λιμάνια- ιδίως, αεροδρόμια. Είναι η ανάγκη επικοινωνίας με τους άλλους- κι όχι επίδειξης εθνικού μεγαλείου.
Καημένε Θουκυδίδη -που νάξερες πως θάπαιζες στα τηλεοπτικά κανάλια σε σόου με παπάδες, Ορθοδοξία κι εθνικές κορώνες! Που νάξερες πως θα σε ερμηνεύει ο Ζουράρις και θα σε πουλάει σε …τάμπλετ ο Άδωνις. Σε ένα πάνελ κλαίνε για την ελληνική γλώσσα- που χάθηκε -λένε. Στον τίτλο του καναλιού διαβάζουμε ξενόγλωσσο τίτλο, τα βράδυα παίζει …τσόντες. Ευτυχώς που υπάρχει κι ο Τσίπρας με τα Αγγλικά του -που δίνει στην γλώσσα αυτή την αρχαία χωριάτικη προφορά. Σαν τον Χ-Omirus.
Tελικά το ερώτημα επανέρχεται. Είχαμε γλώσσα και την χάσαμε ή την είχαμε χάσει ήδη- οπότε ας κρατήσουμε τα νησιά; Πότε και ποιοι μας πήραν την γλώσσα; Ποια γλώσσα; Mήπως για να την επανακτήσουμε να μιλάμε αρχαία ελληνικά; Mήπως ο μόνος τρόπος να σωθεί ή να “μας την πάρουνε”- γιατί γλώσσα που δεν εξάγεται πεθαίνει; O Κώστας Ζουράρις μιλάει αρχαία ελληνικά -σα να μιλάει λατινικά- γιατί ως δάσκαλος δεν ξέρει. Πώς δεν υπάρχει γλώσσα χωρίς νησιά- χωρίς τόπο. Πως η γλώσσα πάντα ήταν “ξένη”. Πώς η γλώσσα που ζει είναι αυτή που εκπορνεύεται- πως κυλάει σαν νερό και τον αέρα και δεν έχει πατρίδα.
Ο Γιάννης Ψυχάρης, ο πατέρας της δημοτικής ή της μαλλιαρής είχε πάει σε ένα νησί κάποτε και μιλούσε με έναν δάσκαλο, ώσπου είδε την μητέρα του στο μαγειρειό κι άρχισε να σημειώνει τις -χωριάτικες- λέξεις. Έτσι μπορώ να μιλήσω και γω, λέει ο δημοδιδάσκαλος. “Εσύ μιλάς καθαρεύουσα. Αυτή μιλάει ελληνικά” είπε ο καθηγητής Γλωσσολογίας.
Η άποψη της αρχαιοπληξίας είναι αυτή της Ακαδημίας Αθηνών όταν πρότεινε να λέμε το ντους …καταιονισμό και το αεροπλάνο …αερολεωφορείο. Η γκαλερί είναι αίθουσα τέχνης. Το γκισέ θυρίδα. Το γουότερ πόλο υδατοσφαίριση. Η αντεργκράουντ λογοτεχνία είναι …υποκοσμική! Ο αυτισμός εαυτισμός. Και όσο για το γκαζόν είναι η ξεχασμένη χλόη! (Δελτίο Επιστημονικής Ορολογίας και Νεολογισμών Ακαδημίας Αθηνών 1988).
Να γελάσουμε; Να κλάψουμε; Aς τα κάνουμε και τα δύο μαζί! Ας μην τρώμε κεφτέδες. Είναι τούρκικοι! Να τρώμε κρεατοσφαιρίδια! Αλλά εν προκειμένω- όπως και με το …ιμάμ μπαϊλντί, συναγωνιστή καθηγητή, χάσαμε ή πετύχαμε μια εθνική νίκη; Πώς θα μας πάρουν την γλώσσα; Θα την σώσουμε αν αντί να αλλάξουμε το μπουζί της μηχανής μας αλλάξουμε τον σπινθηροδότη; Και πως θα ονομάσουμε το …μπουζόκλειδο;
Η επιβίωση μιας γλώσσας εξαρτάται πάντα από την επικοινωνία τους την διασταύρωση, την συμπόρευση με άλλες γλώσσες.Η ταχύτατη αφομοίωση των ξένων λέξεων θα εμπλουτίσει την ελληνική. Η αναδίπλωση στον εαυτό της θα την εξαφανίσει. Βασική προϋπόθεση για την γλώσσα είναι να μην μας πάρουν τα νησιά- κι ας πάρουν την γλώσσα όπως έχουν κάνει ήδη.
Όλες οι ζωντανές γλώσσες είναι …μολυσμένες με ξένα στοιχεία. Η γλώσσα, οι επιμέρους πολυάριθμες γλώσσες ενός λαού και ενός έθνους, δεν αναπτύσσονται σαν ένα σύνορο με άλλους λαούς αλλά ως μία ανάγκη επικοινωνίας μεταξύ τους γεμάτη ανταλλαγές, μιμήσεις, δάνεια, “κλοπές” και ανταγωνισμούς.
Μια έρευνα που δεν ξεκινά έχοντας ως ιστορικό υποκείμενο το –έθνος- αλλά το πρόσωπο, τις ομάδες, τους επιμέρους πολιτισμούς που εκ των υστέρων αναγνωρίζονται ως τμήμα ενός έθνους θα δείξει πως η γλώσσα δεν έχει σύνορα ήταν και είναι παγκόσμια σε μια διαρκή γονιμοποίηση που συμβαίνει με κάθε τρόπο σε ένα ερωτικό χάος.
Η μνήμη, το ένστικτο, η φαντασία, αλλά και μία μυστηριακή δύναμη που έχουν οι λέξεις είναι ανεξήγητα για όσους δυσκολεύονται να ερμηνεύσουν την γλώσσα ως ένα ερωτικό φαινόμενο. Δεν υπάρχει προδιαγραμμένη πορεία της γλώσσας ούτε υπακούουν οι λέξεις σε μια αποστολή εθνική, ιστορική, φυλετική. Πορεύονται ελεύθερες και μόνες μέσα στο χρόνο σε ένα λεκτικό σύμπαν προσπαθώντας να μιλήσουν όχι μέσα σε εθνικά ενυδρεία αλλά σε ωκεανό που πολλές φορές τις καταπίνει, τις εξαφανίζει ή τις αλλοιώνει, καθώς όλα κινούνται ,τρέχουν, αλλάζουν και ποτέ δεν είναι ίδια– πως άλλωστε να γίνει αλλιώς.
Δεν υπάρχουν λέξεις που να επιβουλεύονται το έθνος και να το απειλούν. Υπάρχουν αντιλήψεις σαν κι αυτές που το καταδικάζουν σε οπισθοδρόμηση, συντήρηση, αναχρονισμό, απομόνωση. Πίσω από κάθε αστυ-νόμευση της γλώσσας κρύβεται η απειλή για την ελευθερία της έκφρασης. Η γλώσσα δεν κρίνεται λοιπόν από το αν μια λέξη είναι ελληνική ή περσική αλλά από το αν είναι γνήσια και αληθινή. Κι ο θάνατος της γλώσσας είναι η τυποποίηση ή εθνικοποίησή της.
Σε αντίθεση με άλλες εποχές που οι φανατισμοί περνούσαν από το έδαφος της θρησκείας στην πολιτική, σήμερα –παρότι κι αυτό εξακολουθεί να συμβαίνει- μπορούμε να γνωρίζουμε πως τόσο η τάξη όσο και το έθνος, η φυλή δεν είναι τα στοιχεία που καθορίζουν την πορεία της ανθρωπότητας.
Η συνέχεια της αρχαιοελληνικής δεν βρίσκεται στους λογιότατους που τρομάζουν μόλις περνά τα σύνορα μια ξένη λέξη ή φοβούνται μη “μας πάρουν την γλώσσα”. Το πιο πιθανό με αυτούς εδώ που ανέλαβαν εργολαβικά την υπεράσπιση γλώσσας και πατρίδας είναι να χάσουμε και νησιά και γλώσσα. Ήδη χάσαμε το η και το ω, αλλά πήραμε το s.
Tι να την κάνουμε την γλώσσα αν δεν έχουμε τα όμορφα νησιά μας; Ο Κ. Ζ. δίνει στο θέμα μια ιερή διάσταση θρησκείας, αλλά το μέλλον της ελληνικής γλώσσας δεν είναι να μιλάμε αρχαία ελληνικά, αλλά να ασχοληθούμε πιο πολύ με το πως όμορφες λέξεις όπως το σπιντάρω (σπεύδω), το φλιπάρω (ανάφλεξη), το φουλάρω (πίμπλημι) κρατάνε όρθια και ζωντανή μια αρχαία γλώσσα που η αρχαία Ελλάδα είναι ένας σταθμός της.
Είναι μια όμορφη γλώσσα κι όπως η μουσική, παγκόσμια. Δεν είναι εθνική είναι -το πιο όμορφο- διεθνική. Αυτοί που τάχα την υπερασπίζονται την καταστρέφουν, την αποστειρώνουν και την πνίγουν. Αυτοί! Κι όπως θα έλεγε ο Steven Pinker, συγγραφέα του βιβλίου “Το Γλωσσικό Ένστικτο”: Chill out Professor! Που θα πει: Χαλάρωσε, δικέ μου!
Με τέτοια λεβεντιά, τόση αρχαιοπρέπεια και τόση μεγαλοπρεπή τζαμπομαγκοσύνη, πώς φτάσαμε αντί να ζητάμε τις χαμένες πατρίδες να συζητάμε για τις βραχονησίδες; Mε τόση υψιπέτεια κι αριστερό-δεξιό εθνικό μπαρόκ δεν είναι το θέμα αν θα μας πάρουν τα νησιά. Είναι γιατί δεν τάχουνε πάρει ακόμη.
