Δημόσιες καχεξίες, ιδιωτικές γκρίνιες

Του Βασίλη Γκίκα*


!cid_bc786b38-5d64-488b-8a45-7af9970153d6Είναι σε όλους μας προφανές, ότι όσο η χώρα βυθίζεται στην περιδίνηση της κρίσης, το πολιτικό σύστημα διχάζεται και πολώνεται.

Δεν πρόκειται για καινοτομία της συγκυρίας, αλλά για επαναλαμβανόμενη «συνήθεια» που χάνεται στα βάθη της ιστορίας μας. Όμως γιατί οι Έλληνες διχάζονται;

Γιατί τείνουν να θεωρούν τους πολιτικούς τους αντιπάλους ως εχθρούς, οι οποίοι ελέγχονται για την ηθική συγκρότηση και ενίοτε για τον πατριωτισμό τους.

Μια ενδεχόμενη εξήγηση θα μπορούσε να δοθεί με βάση το γεγονός ότι στη χώρα μας, ο δημόσιος χώρος, όπου θα έπρεπε να συγκροτείται μια πρωτογενής αντίληψη περί γενικού δημοσίου συμφέροντος, είναι ελλειπτικός και ελλειμματικός.

Στην Ελλάδα, ο δημόσιος χώρος αποτελεί την «πίσω αυλή» του ιδιωτικού και μάλιστα στην πιο ιδιοτελή και συφεροντολόγα εκδοχή του. Για εμάς, ο δημόσιος χώρος υφίσταται μόνον όταν εγγράφεται, συμψηφίζεται η συναθροίζεται το ιδιωτικό ή συντεχνιακό μικροσυμφέρον μας.

Στις περιπτώσεις δε εκείνες που το γενικό δημόσιο συμφέρον απαιτεί και επιβάλλει με οποιονδήποτε τρόπο τον περιορισμό του ιδιωτικού μας «κεκτημένου», τότε απλώς δεν αναγνωρίζεται. Τότε κραδαίνουμε την «ιερή μας αγανάκτηση», υποκαθιστώντας την ιδιοτέλεια μας μ’ ένα πλάσμα δημοσίου συμφέροντος.

Έτσι, κάθε απόπειρα εξορθολογισμού (και όχι κατ’ ανάγκη ιδιωτικοποίησης) ενός δημόσιου φορέα, του οποίου οι προμήθειες εξόφθαλμα υπερτιμολογούνται και πέφτουν αγόγγυστα στις πλάτες των πολιτών, εκλαμβάνονται και εκφέρονται ως «προσβολές» του δημόσιου χαρακτήρα του.

Κάθε θεσμικός ή τεχνικός εκσυγχρονισμός συκοφαντείται ως επίθεση στα δικαιώματα και τα κεκτημένα των εργαζομένων.

Βέβαια, αυτός ο στρεβλός δημόσιος χώρος εγγράφεται ως δομικό στοιχείο του πελατειακού συστήματος, στο βαθμό που οι πολίτες ή ομάδες πολιτών συναλλάσσονται με σκοπό την απόκτηση προνομίων και αθέμιτων «κεκτημένων».

Έτσι το μέτρο της σχέσης των πολιτών με το κράτος δεν είναι η νομιμότητα, αλλά η μικροπολιτική συναλλαγή. Απ’ την άλλη, το πολιτικό σύστημα κατατεμάχιζε το δημόσιο χώρο σε τιμάρια συντεχνιακών και μικροκομματικών συμφερόντων.

*Ο Βασίλης Γκίκας είναι καθηγητής Πανεπιστημίου