Του Γ. Λακόπουλου
Η τρέχουσα συζήτηση για την < Ελλάδα χωρίς ευρώ> συνήθως επικεντρώνεται στην οικονομική διάσταση μιας τέτοιας εξέλιξης – άντε και στα πολιτικά στοιχεία που αναφέρονται στις σχέσεις της σημερινής κυβέρνησης με την Ευρωζώνη.
Στην σοβαρή μορφή της αυτή η συζήτηση καταλήγει στο ερώτημα : τι θα κέρδιζε και τι θα έχανε μια οικονομία σαν την ελληνική αν δεν είχε τους περιορισμούς του κοινού νομίσματος; Ο καθένας μπορεί να έχει μια απάντηση…
Από αυτή τη συζήτηση όμως απουσιάζουν, κατά κανόνα, δύο άλλες διαστάσεις – ίσως σημαντικότερες από την οικονομική.
Η μια είναι η γεωπολιτική αξία της ελληνικής συμμετοχής στο κλαμπ των Ευρωπαίων. Εδώ το ερώτημα είναι : η Ελλάδα έξω από το Ευρώ- ή και έξω από τη Ευρωπαϊκή Ένωση -θα ήταν καλύτερα προστατευμένη;. Θα ήταν πιο ασφαλής; Θα είχε αποτελεσματικότερη διπλωματία, ισχυρότερη άμυνα και καλύτερη αντιμετώπιση από τους γείτονες- ιδίως εξ ανατολών;
Για να απαντήσει κανείς πρέπει να πάει στις αρχές της Μεταπολίτευσης: ο Κωνσταντίνος Καραμανλής – στον οποίο οφείλεται η κοινοτική υπόσταση της χώρας- προέβαλε τον πολιτικό χαρακτήρα της επιλογής του. Ως μέλος της –τοτε – ΕΟΚ η χώρα θα ήταν περισσότερο εξασφαλισμένη έναντι των παραδοσιακών κινδύνων της. Όσα επακολούθησαν τον δικαίωσαν.
Σήμερα η συμμετοχή στην ενωμένη Ευρώπη είναι όρος εθνικής επιβίωσης. Η συμμετοχή στην Ευρωζώνη είναι προϋπόθεση εξόδου από την κρίση .
Οι θεωρίες που βγαίνουν τελευταία στον αέρα για <εναλλακτικές επιλογές> υποδηλώνουν, στην καλύτερη περίπτωση, άγνοια και παρακμιακή ανάγνωση της διεθνούς πραγματικότητας. Από τη στιγμή που θα φύγει από τις συνεδριάσεις των ευρωπαϊκών οργάνων το καρτελάκι GRECE η Ελλάδα θα γίνει φτερό στον άνεμο.
Η δεύτερη διάσταση που δεν συζητείται αφορά τη Δημοκρατία και κατ επέκταση την συνολική δομή της χώρας ως σύγχρονου κράτους. Πόσο δημοκρατική θα ήταν η χώρα έξω από τη Ευρώπη; Πόσο αποτελεσματική θα ήταν η λειτουργία των θεσμών της; Πόσο εύκολα θα παρακολουθούσε τις εξελίξεις που διαμορφώνουν τα χαρακτηριστικά μιας σύγχρονης χώρας ;
Σε ποιο βαθμό θα αυθαιρετούσαν οι κυβερνήσεις της αν δε υπήρχαν οι δημοκρατικές εγγυήσεις της Ευρώπης; Πόση αξιοκρατία και διαφάνεια θα υπήρχε, χωρίς την κανονιστική παρέμβαση της κοινοτικής νουθεσίας, ή χωρίς τη δικαιοδοσία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου ; Πόσος δημοκρατικός έλεγχος θα ασκούνταν χωρίς τη συμμετοχή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο;
Σε ποιο βαθμό θα γίνονταν σεβαστά τα ατομικά δικαιώματα; Πόσο θα τηρούνται οι κανόνες σύγχρονης οργάνωσης των επιμέρους συστημάτων; Κατά πόσο θα υπήρχε προστασία του περιβάλλοντος; Πόσο εύκολα θα ενσωμάτωνε τεχνογνωσία στη διοίκηση και την ευρύτερη λειτουργία του κράτους;
Είναι ερωτήματα στα οποία δεν δυσκολεύεται να απαντήσει κάποιος αν λάβει υπόψη τη νοοτροπία ,την παράδοση και την πρακτική της εγχώριας πολιτικής τάξης αλλά και τη νοοτροπία μέρους του πληθυσμού.
Όπως έγραφε πρόσφατα ο δημοσιογράφος Παύλος Τσίμας στην εγχώρια <Huffington Post> : <Ακόμη κι αν δεχθούμε ότι η δραχμή θα είχε, ως όχημα οικονομικής μεγέθυνσης, πλεονεκτήματα, τι θα σήμαινε η εισαγωγή της για τα άλλα δύο Δέλτα- την Δημοκρατία και την Δικαιοσύνη;>
Ακόμη και με τις δεσμεύσεις έναντι της Ένωσης, ή ακόμη και υπό την πίεση της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης και των κοινοτικών φορέων, σε πολλές περιπτώσεις η χώρα αποκλίνει. Η Δημοκρατία και η κοινοβουλευτική τάξη εμφανίζουν προβλήματα.
Όταν η χώρα και τα επιμέρους συστήματά τους παραβιάζουν τους κοινοτικούς κανόνες σε πολλούς τομείς, είναι εύκολο να μαντέψει κανείς τι θα συνέβαινε αν αυτοί οι κανόνες δεν υπήρχαν καν. Ποια μορφή θα είχε η ελληνική κοινωνία, πως θα λειτουργούσε το πολίτευμα, πως θα συμπεριφέρονταν πολιτικοί και πολίτες, έξω από το ευρωπαϊκό πλαίσιο- όταν όλοι γνωρίζουμε τι συμβαίνει και μέσα σ αυτό. Πόσο ευρωπαϊκή θα ήταν η Ελλάδα και η Δημοκρατία της , έξω από την Ευρώπη;
Μπορεί να σκεφθεί κανείς ποιό ήταν το μοντέλο οργάνωσης και λειτουργίας της χώρας , έξω από το πλαίσιο των περιορισμών και υποχρεώσεων που επιβάλει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Να αντιληφθεί ποιος θα ήταν ο δρόμος της Γ Ελληνικής Δημοκρατίας, χωρίς την ένταξη της στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Σε κάθε περίπτωση η Μεταπολίτευση θα ήταν διαφορετική από αυτή που ξέρουμε- και προφανώς όχι καλύτερη.
Ας μην έχουμε αυταπάτες. Μια Ελλάδα έξω από την Ευρώπη ,ανεξάρτητα από την οικονομική της κατάσταση, θα ήταν μια Ελλάδα με υστέρηση στο πεδίο της δημοκρατικής λειτουργίας, της κοινωνικής οργάνωσης, και της σύγχρονης αντίληψης των πραγμάτων. Αν υπάρχουν – που υπάρχουν -δυνάμεις που θέλουν μια τέτοια Ελλάδα , οι κίνδυνοι που απειλούν τη χώρα δεν περιορίζονται μόνο στην οικονομική χρεοκοπία.