Toυ Γιώργου Καρανάσιου
Η Υπουργός Παιδείας κ. Ν. Κεραμέως δήλωσε, πριν χτυπήσει το πρώτο κουδούνι : «Η δια ζώσης διδασκαλία των παιδιών μας από τους εκπαιδευτικούς μας είναι αναντικατάστατη. Ξεκινάμε, έτσι, τη νέα σχολική χρονιά, έχοντας εξασφαλίσει και όλα εκείνα τα τεχνολογικά και άλλα εργαλεία που είναι απαραίτητα για την παροχή εκπαίδευσης…».
Στη Σοβιετική Ένωση έλεγαν ένα σύντομο ανέκδοτο: «Εμείς κάνουμε πως δουλεύουμε και αυτοί κάνουν πως μας πληρώνουν». Θυμίζει την αντιμετώπιση του προβλήματος της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης από την πλευρά της ανοργανωσιάς. Φαίνεται ότι πολλοί τομείς ελληνικής ανοργανωσιάς είναι κοντά.
Οι μαθητές ταλαιπωρούνται αφάνταστα μέσω τηλεκπαίδευσης, που μέχρι χθες η συμβουλή των ειδικών ήταν, να αφιερώνουν λίγες ώρες απέναντι από κάθε οθόνη. Άλλο είναι να παρακολουθώ ένα βίντεο για να μάθω κάτι και άλλο να βρίσκομαι σε μια καλά σχεδιασμένη online τάξη. Οι δε εκπαιδευτικοί προσπαθούν να διδάξουν μέσα από ένα πρωτόγνωρο μαθησιακό περιβάλλον. Χρειάστηκαν ατέλειωτες ώρες εργασίας να πάρουν ένα μάθημα, που δίδασκαν για χρόνια με ένα συγκεκριμένο τρόπο να το διαμορφώσουν αβοήθητοι όσο μπορούσαν ηλεκτρονικά, παιδαγωγικά. Οι δε γονείς, πιστεύουν ότι απασχολούνται οι μαθητές, αναπληρώνοντας το χαμένο σχολικό χρόνο, ενώ όλοι ξέρουν, πως το νέο σύστημα εξ αποστάσεως «δεν δουλεύει», αλλά και από τη φύση του δεν έχει τα κατάλληλα βιβλία, αφού αυτά που χρησιμοποιούνται τώρα σχεδιάστηκαν για να χρησιμοποιούνται μαζί με τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών μέσα σε μια φυσική και όχι σε μια ψηφιακή τάξη.
Το ίδιο συμβαίνει και σε άλλους τομείς της κοινωνικής μας ζωής, ιδιαίτερα το βεβαρημένο σύστημα Υγείας, που δεινοπαθεί αβοήθητο. Το φιλότιμο του ιατρικού και του νοσηλευτικού προσωπικού δίνει μάχες να περισώσει, ότι σώζεται από τη συνειδητή ανοργανωσιά. Η χρεοκοπία και τα μνημόνια φαίνεται, ότι μας δίδαξαν ελάχιστα πράγματα.
Για να δούμε το παραπάνω ανέκδοτο, αν πράγματι έχει επηρεάσει την ελληνική Εκπαίδευση. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το 22% των νοικοκυριών της χώρας δεν έχουν καθόλου πρόσβαση στο διαδίκτυο από την κατοικία τους. Και αν προσθέσουμε και πόσοι άλλοι μαθητές δεν έχουν τον κατάλληλο τεχνικό εξοπλισμό, ή την ποιότητα του διαδικτύου, δηλ. μία αξιόπιστη σύνδεση, καταλαβαίνουμε όλοι μας, ότι το ανέκδοτο μετατρέπεται σε σοβαρό κοινωνικό ζήτημα, προνόμιο για τους μισούς, όπως θα δούμε.
Δεν αρκεί μόνο η σύνδεση στο διαδίκτυο και ο τεχνολογικός εξοπλισμός για να μπορεί κάποιος μαθητής να συμμετέχει στα μαθήματα τηλεκπαίδευσης. Προϋπόθεση είναι και η ύπαρξη ηλεκτρικού ρεύματος όσο και αυτονόητο να φαίνεται κάτι τέτοιο στους περισσότερους. Στην ελληνική πραγματικότητα ο αγώνας εν πολλοίς δίνεται για το αυτονόητο.
H οικονομική κρίση και η πανδημία έφερε σε δύσκολη οικονομική θέση πολλά νοικοκυριά. Διαβάζουμε χθεσινή παράκληση πατέρα : «Σε παρακαλώ κόψε το ρεύμα σε λίγο, τώρα κάνει μάθημα το παιδί μου». Ή άλλο δημοσίευμα: «Tηλεκπαίδευση στο πεζοδρόμιο – Μάθημα στο δρόμο με wifi από το σούπερ μάρκετ για μητέρα με δύο παιδιά», ή σε κοινόχρηστους χώρους. Ποδοπατήθηκε ακόμη και η ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Κυριαρχεί το «ο σώζων εαυτόν σωθήτω», η σιωπή, ο φόβος, η προπαγάνδα και οι δημόσιες σχέσεις…
Ήταν στραβό το κλίμα το έφαγε και ο γάιδαρος… του κοινωνικού αυτοματισμού.
Καταρχάς το σχολικό καθημερινό μάθημα δεν είναι, ούτε ακαδημαϊκή διάλεξη, ούτε επιστημονική ανακοίνωση. Είναι μία δυναμική παιδαγωγική διαδικασία που συντελείται με την αλληλεπίδραση και συνεργασία του εκπαιδευτικού με το μαθητή και αφορά τον κάθε μαθητή χωριστά, αλλά και το σύνολο της τάξης. Είναι πάνω από όλα μια σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα στον εκπαιδευτικό και τους μαθητές. Αυτή τη σχέση εμπιστοσύνης δεν την διασφαλίζει από μόνη της ακόμη η αρτιότερη «σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση». Πόσο μάλλον, αν υπάρχουν και τα παραπάνω προβλήματα, που δεν επιτρέπουν καν σύνδεση για «σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση».
Τίθεται το ερώτημα: Θα μπορούσαν όλοι οι μαθητές (και εκπαιδευτικοί) να έχουν σύνδεση, τεχνολογικό εξοπλισμό, εκπαίδευση στις νέες διδακτικές για «σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση»;
Αυτό αξιολογείται εύκολα, αν εξετάσουμε, τι προγραμματίστηκε και οργανώθηκε από τον Μάρτιο, που έκλεισαν τα σχολεία λόγω του Covid 19, αλλά και πριν, ως προς τις υποδομές, επιμορφώσεις, κ.λ. στην Εκπαίδευση. Αλλά και μετά τον Μάρτιο, στο διάστημα των εννιά μηνών από τότε, που οι πάντες γνωρίζανε, ότι οι πανδημίες επιστρέφουν ισχυρότερες. Ταυτόχρονα να δούμε και τι έκαναν αντίστοιχες μεσογειακές χώρες στον τομέα της Εκπαίδευσης αυτό το διάστημα με τις χιλιάδες θανάτους από την πανδημία.
Η Πορτογαλία χορήγησε δωρεάν 100.000 Η/Υ σε παιδιά από ευρωπαϊκά κονδύλια. Η Ιταλία πληρώνει από Ευρωπαϊκούς πόρους και αυτή, γονική άδεια, τεστ κορωνοϊού, μάσκες και επιπλέον εκπαιδευτικούς που δουλεύουν λόγω του Covid 19. Η Ελλάδα φαίνεται, ότι δεν ζήτησε κονδύλια, όπως η Πορτογαλία, Ιταλία… Βέλγιο. Ακόμη και οι μάσκες τραπεζομάντιλα αγοράστηκαν με δημόσια χρήματα με 6,1 εκατομμύρια Ευρώ και δεν αντικαταστάθηκαν, όπως υποσχέθηκαν οι υπεύθυνοι. «Κάθε Ευρώ που ξοδεύεται είναι φόρος και δάνεια, που πληρώνουν οι φορολογούμενοι» μας υπενθύμισε πρόσφατα ο Υπουργός Οικονομικών.
Αυξήθηκε ο αριθμός των μαθητών σε κάθε τάξη του δημοτικού από 22 μαθητές σε 25, όταν οι άλλες χώρες μείωναν τον αριθμό μαθητών σε τάξεις και με ευρωπαϊκά κονδύλια πλήρωσαν τους εκπαιδευτικούς που προσελήφθησαν. Ανακοινώθηκαν μέτρα καθαριότητας λόγω Covid19 και κάλυψη των σχολείων με καθαρίστριες δεν είχε προβλεφθεί.
Το Υπουργείο Παιδείας δεσμεύτηκε ακόμη για 90.000 tablet τα οποία περιμένουν οι μαθητές και την δωρεάν κλήση από σταθερό για την αναμετάδοση των μαθημάτων τηλεφωνικά. Διαβάζουμε στον τύπο, ότι θα μπορούσε να είχε δοθεί στην ώρα τους ο εξοπλισμός : «Αντί να δοθούν στην Aegean 120 εκατομμύρια, ή να χαρίζονται δάνεια, θα μπορούσε να αγόραζε 1,35 εκατομμύρια laptop, που το ένα κοστίζει με μαζική αγορά 80 Ευρώ, σύνολο 108 εκατομμύρια. Την αγορά αυτών, την επιβάλει το Σύνταγμα για δωρεάν παιδεία, στο μέλλον της χώρας».
Αξιολογώντας τα παραπάνω, φαίνεται καθαρά, ότι από την άνοιξη στο πρώτο κύμα της πανδημίας με το προηγούμενο lockdown, δεν δόθηκε η δωρεάν παροχή για το διαδίκτο και οπτικοακουστικών μέσων για να παρακολουθούν όλοι οι μαθητές την εξ αποστάσεως διδασκαλία των μαθημάτων.
Δεν είναι υποχρεωμένο κανένα σπίτι, και καμία οικογένεια, να έχει ίντερνετ. Για τις απομακρυσμένες περιοχές που δεν υπάρχει ίντερνετ, δεν έγινε καμία μέριμνα. Θα μπορούσε να δώσει λύση με την απασχόληση αδιόριστων Εκπαιδευτικών – Αναπληρωτών. Δεν λύθηκε και το πρόβλημα τηλεργασία γονέων και μαθήματα των παιδιών τους στον ίδιο χώρο. Όπως και η τεχνική υποστήριξη προβληματικών οικογενειών.
Οι μαθησιακές, μορφωτικές ανισότητες αμβλύνθηκαν. Τα μαθήματα που διδάσκονται από απόσταση, η ύπαρξη των τεχνολογικών υποδομών είναι καθοριστική για τη συμμετοχή παιδιών από μη προνομιούχα κοινωνικά στρώματα στη μαθησιακή διαδικασία. Δεν πρόκειται μόνο για το ζήτημα της μάθησης, είναι και βαθιά ψυχολογικό ζήτημα να νιώθει κάποιο παιδί ότι δεν συμμετέχει σε μια διαδικασία, που οι συμμαθητές του συμμετέχουν.
Οι χιλιάδες μαθητές και εκπαιδευτικοί, που έχουν τη δυνατότητα σύνδεσης, εισέρχονται ταυτόχρονα σε εικονικές τάξεις μέσα από την μία και μοναδική ηλεκτρονική πλατφόρμα της Cisco, κάτι το οποίο απαιτεί ιδιαίτερες τεχνολογικές γνώσεις, την ώρα μάλιστα που υπάρχει μία μόνο διαθέσιμη πλατφόρμα και δεν μπορεί να σηκώσει το βάρος όλων αυτών των χρηστών.
Προφανώς αυτό που επιχειρείται δεν συνιστά εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Η online συμμετοχή του εκπαιδευτικού και των μαθητών σε μια πλατφόρμα, η ασύγχρονη προβολή μιας διάλεξης μέσω βίντεο, ακόμα και το ανέβασμα σε ψηφιακή μορφή σελίδων από ένα βιβλίο, η διδασκαλία μέσω κάμερας σε δικτυωμένους βωβούς ή και αόρατους μαθητές όλα αυτά είναι μέθοδοι τηλεκπαίδευσης (e learning ), όχι όμως εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.
Το να εκπαιδεύσεις κάποιον μέσα από τη διαδικασία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης δεν σημαίνει, ότι τον εκπαιδεύεις, ανοίγοντας την κάμερα και μιλάς για τριάντα λεπτά στους μαθητές. Το εκπαιδευτικό υλικό θα πρέπει να διαμορφωθεί, η ύλη θα πρέπει να διαφοροποιηθεί, το ίδιο και τα αναλυτικά προγράμματα, προπάντων να επιμορφωθεί ο εκπαιδευτικός σε αυτές τις διδακτικές τεχνικές.
Οι πρώτες εφαρμογές αυτού του τύπου εκπαίδευσης είχαν σχετική επιτυχία, όταν ο αριθμός των μαθητών ήταν μικρός. Όταν το δίκτυο υπερφορτώθηκε οι συνδέσεις «πέφτουν» ή ολοκληρώνονται βιαστικά τα «μαθήματα» ελλείψει ικανής τεχνικής υποστήριξης ή και απαραίτητου εξοπλισμού. Η πλατφόρμα του σχολικού δικτύου «Τηλεκπαίδευση» δεν ενεργοποιήθηκε, ώστε να είναι η βασική στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση και οι όποιες άλλες να αποτελούν τις εναλλακτικές λύσεις.
Το 29% των σχολείων έχει 24 Mbps, που σημαίνει μόνο μία σύνδεση όλο το σχολείο για παράλληλη τηλεκπαίδευση. Δεν είναι γνωστό πόσα σχολεία στη χώρα έχουν 50 Mbps, που μπορεί να έχει μέχρι πέντε παράλληλες συνδέσεις και τι ποσοστό σχολείων έχουν οπτική ίνα η οποία μπορεί να έχει πενήντα συνδέσεις.
Από τον Μάρτιο έπρεπε να έχει καταρτιστεί ένα οργανωμένο πλάνο για περιόδους έκτακτης ανάγκης κλεισίματος των σχολείων, όπως υπάρχει αντίστοιχο σε κάθε σχολείο για φυσικές καταστροφές, αφού η πανδημία θα επέστρεφε, όπως μας ενημέρωναν οι ίδιοι που είχαν τον υποτιθέμενο σχεδιασμό και να διασφαλιστεί η πρόσβαση σε τεχνολογία όλων των εμπλεκομένων. Για την επιμόρφωση θα έπρεπε να έχουν ληφθεί υποχρεωτικές επιμορφωτικές δράσεις για όλους τους εκπαιδευτικούς και να δοθεί προτεραιότητα στην ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων των εκπαιδευτικών. Αυτή η επιμόρφωση θα πρέπει να είναι βασισμένη σε διδακτικές προσεγγίσεις ανά γνωστικό αντικείμενο. Όπως και στον ρόλο των γονέων και κηδεμόνων, ώστε να μπορέσουν να βοηθήσουν τα παιδιά τους ειδικά στις πιο μικρές ηλικίες.