Του Νίκου Καραχάλιου
Όσα χρόνια και αν είναι κάποιος στην πολιτική δεν σταματάει να μαθαίνει. Γι’ αυτό δεν υπάρχει πιο όμορφη, ευγενής και ταυτόχρονα προκλητική τέχνη. Γιατί σε αναγκάζει να «γειράσκεις αεί διδασκόμενος», και διδασκόμενος βελτιώνεσαι. Και όταν βελτιώνεσαι, αλλάζεις. Και όταν αλλάζεις, ανανεώνεσαι. Και όταν ανανεώνεσαι, ξανανιώνεις, δηλαδή μένεις πιο νέος. Υπό μια έννοια βάζεις δύσκολα στον ανίκητο εχθρό, προσπαθείς να επιμηκύνεις την παρουσία σου στο πέρασμα από αυτόν τον πλανήτη.
Κάτι τέτοιο μπορείς να το καταφέρεις μέσα από την πολιτική και τη συγγραφή.
Πώς το πετυχαίνεις; Με δύο τρόπους: και μέσα από τη ζωή σου, αλλά κυρίως μέσα από τις ζωές των άλλων. Οι τέχνες αυτές δεν ασκούνται στο κενό. Θέλουν «ακροατήριο». Χρειάζονται την κοινωνία. Οι μεν γραφιάδες για να αντλήσουν ιδέες και να αποκτήσουν αναγνωστικό κοινό. Οι δε πολιτικοί χωρίς πολίτες θα έχαναν το νόημα της ύπαρξης τους. Κανείς δεν πολιτεύεται εν κενώ. Θα ήταν άτοπη η δράση του. Θα αυτόακυρωνόταν. Γι’ αυτό και οι νεοφιλελεύθεροι πολιτικοί, που DNAικά υιοθετούν το ΔΟΓΜΑ ΘΑΤΣΕΡ (there no such thing as society), νομοτελειακά απομονώνονται.
Anyway, (αυτό είναι το επόμενο κείμενο για την A.V.) ας προχωρήσουμε.
Σε χθεσινή μου ανάλυση στο antinews [Επιτέλους, κύριε Σημίτη https://www.antinews.gr/action.read/antitheseis/epitelous-kurie-simiti-/10.149893] μου βγήκε το ένστικτο της «junior ψυχής της Παράταξης». Το ανεξέλεγκτο ακόμη μεταεφηβικό μου πάθος, ίσως με έκανε να φανώ και εγώ ο ίδιος μικρόψυχος, κάτι -που εμμέσως- καταλόγιζα στον τέως Πρωθυπουργό. Έτσι ίσως αδίκησα και εκείνον και τον εαυτό μου.
Επανατοποθετούμαι λοιπόν άμεσα : το ενδιαφέρον στο δημόσιο διάλογο -ακριβώς επειδή είναι ανοιχτός είναι πλουραλιστικός και επομένως δημοκρατικός (πολυδιάστατος) -ειδικά όπως λειτουργεί σήμερα με τα social media που βλέπεις τα σχόλια των αναγνωστών σου- είναι ότι πολύ γρήγορα αντιλαμβάνεσαι τις αντιδράσεις και την απήχηση των απόψεών σου. Αρκεί να έχεις μάθει να ακούς και να δέχεσαι «βοήθειες από το κοινό». So, with a little help from my friends… επανατοποθετούμαι.
Πρώτον -ομολογώ πως χάρηκα με τη θυελλώδη ανταπόκριση των επί 30 χρόνια συναγωνιστών μου, αλλά αξιολόγησα και τις εύστοχες παρατηρήσεις των πολλών φίλων που έχω στην αντίπερα όχθη του πολιτικού ποταμού. «Σωστός μεν, σκληρός δε». «Είχες δίκιο σε όλα, ταυτόχρονα. Όμως, δεν είσαι εμπαθής άνθρωπος, φαίνεται σα να έχεις κάτι προσωπικό μαζί του», κ.ά.
Τί έπρεπε να κάνω λοιπόν; Να σκεφθώ μετά από μια βουτιά στα κρύα νερά του κόλπου του Μαραθώνα.
Κυριολεκτικά ψυχρόαιμος πια, γύρισα το πρίσμα προς την πράσινη «γωνία» και είδα τα πράγματα αλλιώς. «Η αλήθεια είναι σαν το κρεμμύδι», έχει πολλούς φλοιούς και στο τέλος σε κάνει να κλαις». («Και να μυρίζεις έντονα», λέει η φίλη μου η Ισαβέλλα), οπότε ας χρησιμοποιήσω άλλο θεώρημα.
LET THE ANALYSIS BEGIN: Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ (ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΤΙΚΗΣ) ΜΠΑΜΠΟΥΣΚΑΣ
Γιατί λοιπόν μίλησε τώρα -ξανά- ο κ. Σημίτης;
- Ναι μεν γιατί ήθελε να την «πει» για άλλη μια φορά στον Καραμανλή, αλλά…
- Ναι μεν γιατί ήθελε να συνδράμει την προσπάθεια του Κυριάκου Μητσοτάκη να στραφεί προς τη στρατηγική του Ελσίνκι, αλλά…
- Ναι μεν γιατί πιστεύει πως η Χάγη είναι η μόνη λύση και ας μην είναι η μοναδική διαφορά μας στο τραπέζι των «διερευνητικών» / «διαβουλεύσεων» (;) η Υφαλοκρηπίδα / ΑΟΖ, αλλά…
Όλες οι παραπάνω είναι εύστοχες παρατηρήσεις υπό το «γαλάζιο πρίσμα», και σε πρώτο επίπεδο ψυχολογικοπολιτικής ανάλυσης. Υπάρχει και ένα δεύτερο πιο βαθύ και ίσως πιο πλήρες. Η σωστή ανάλυση είναι πάντα πολυπρισματική και πολυεπίπεδη.
Οι εύλογες πολιτικές απαντήσεις της 1ης ματιάς, είναι μεν ορθές, αλλά εντέλει αποκαλύπτουν μόνο την επιφάνεια. Τί μας έμαθαν στο Goldsmiths (College) και στο HKS; Πρώτα δομούμε μεθοδικά με data και επαγωγική λογική τη θέση μας και μετά αποδομούμε την ίδια την άποψή μας. Όσο συμπυκνωμένη και αν είναι. Ο πυρήνας της μπορεί να κρύβει εκπλήξεις. Μπορεί να υπάρχει κρυμμένη και άλλη μια «μπάμπουσκα» μέσα της. Και όπως η μεταμεσονύκτια 2η ματιά αποκάλυψε, υπήρχε και –τουλάχιστον- ένα ακόμη επίπεδο στην ανάλυση της επίθεσης του Κώστα Σημίτη.
Μετά λοιπόν από αυτή τη mini αυτοκριτική, καταθέτω ένα midi κείμενο και επανέρχομαι back in the present στην 10η Απριλίου του 2021 και όχι αυτή του 2000, όταν θεωρούσα πως μας είχαν κλέψει τις εκλογές (έχουμε και εμείς τα απωθημένα και τους απόκρυφους θυμούς μας. «Για να είμαστε αληθινοί, πρέπει να είμαστε ειλικρινείς». Αυτό με δίδαξε πάνω απ’ όλα η θητεία μου δίπλα στον «άνθρωπο» Καραμανλή. Αφού λοιπόν έκανα την αυτοκριτική μου, καταθέτω μια πιο πλήρη προσέγγιση για την «κόντρα της χρονιάς».
Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΜΠΑΜΠΟΥΣΚΑΣ (Revised)
Το αληθινό, πολύ βαθύτερο και γι’ αυτό δισεπίλυτο -ακόμη και στα 84 έτη του- πρόβλημα του κυρίου Κώστα Σημίτη είναι ψυχολογικό, δεν είναι πολιτικό. Έχει μεν ως αφορμή πολιτικά πρόσωπα και γεγονότα, αλλά οι αιτίες του είναι τόσο ριζωμένες στο πολιτικό του DNA, όσο και η ιστορία στην πολιτική.
Ποιός λοιπόν και τί προκάλεσε την παρέμβαση του πρώην Πρωθυπουργού;
Ο Ανδρέας!
Δεν ήταν ο Γιώργος Παπανδρέου που τον διέγραψε (άραγε Πρόεδρε Γιώργο, διαγράφονται ποτέ πρώην Πρωθυπουργοί που κατάφεραν να κρατήσουν αδιαλείπτως άκοπα, χωρίς εσωκομματικές διαδικασίες το κόμμα 7 χρόνια στην εξουσία και μετά σου παρέδωσαν τα κλειδιά του;).
Δεν ήταν τελικά ούτε ο Κώστας Καραμανλής ο οποίος τον σφυροκοπούσε αντιπολιτευόμενος επί 7 ολόκληρα χρόνια μέχρι να τον αναγκάσει να αποσυρθεί.
Δεν ήταν ο Άκης (τον κέρδισε), ο Γιάννος (τον εξέθεσε) ή ο Γεννηματάς (τον ξεπέρασε).
Δεν ήταν ούτε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ούτε ο Χέλμουτ Σμιτ, ούτε ο σύγχρονός του Tony Blair. Δεν είδε ποτέ ανταγωνιστικά τους άλλους «Μεγάλους Έλληνες», ούτε τους διάσημους ξένους.
Το πρόβλημά του ήταν πάντα ο Ανδρέας! Ναι, ο Ανδρέας Παπανδρέου! Ο μεγάλος ρήτορας που συνέπαιρνε τα πλήθη, ακόμη και αν είχε πιεί -πριν ανέβει στην εξέδρα- δύο ουίσκι παραπάνω.
Ο μεγάλος μάγκας που κατέβηκε τη σκάλα του αεροπλάνου μετά από εγχείρηση ανοικτής καρδιάς με τη Μιμή και όχι με τη γυναίκα του, ενώ εσύ ο ίδιος πέρασες μιας οικογενειακή ζωή με την (πραγματική) Κυρία Δάφνη (respect).
Ο μεγάλος γητευτής των καρδιών που τον έχουν ακόμη οι γριούλες στο προσκεφάλι τους, ενώ εσύ έχεις μείνει με μόνους πιστούς φίλους το δίδυμο Νίκο Μπίστη και Γιάννη Πρετεντέρη..
Ναι έτσι είναι -μην σας φαίνεται περίεργο. Ο Ανδρέας Γεωργίου Παπανδρέου είναι ο ΜΕΓΑΛΟΣ ανταγωνιστής στα τρίσβαθα της ψυχής του Κώστα Σημίτη. Το πολιτικό σκέλος θα το αναλύσουν πολύ καλύτερα αρμοδιότεροι εμού πράσινοι αναλυτές και οι βιωματικά και ολίγοι εναπομείναντες -ίσως τώρα που διαβάζουν αυτές της γραμμές να το αντιλαμβάνονται- «ορθόδοξοι ΠΑΣΟΚοι».
Από την εποχή της χούντας του ΠΑΚ εσύ ρίσκαρες τη ζωή σου με τους Συνταγματάρχες και έβαζες βόμβες στην Αθήνα, ενώ ο Ανδρέας «απολάμβανε» την ασφάλεια της εξορίας στη Σουηδία.
Αυτός σπούδασε στη Γερμανία και την Αγγλία και όχι στις ΗΠΑ. Και εσύ έγινες καθηγητής, αλλά πήγε στο πιο «σοσιαλιστικό» LSE και όχι στο ελιτίστικο HARVARD. Έγινες και εσύ οικονομολόγος, αλλά δίδαξες στο Πάντειο, δεξιά στην κάθοδο της Συγγρού και όχι στο παγκοσμίου φήμης Berkeley, στην ηλιόλουστη Καλιφόρνια.
Αυτά για τα βιογραφικά σας, γιατί ως κυβερνήτες –ενώ ήσουν καλύτερος στα χαρτιά έτρεχες μια ζωή να μαζέψεις τις αμαρτίες του ’80. Ακόμη θυμώνεις μαζί του όταν σκέφτεσαι που θα είχατε φτάσει την Ελλάδα αν σε άκουγε το ’85 και δεν συνέχιζε το πάρτι της σπατάλης, των προσλήψεων και του δανεισμού.
Και όμως και η Ιστορία και οι πολίτες ήταν άδικοι μαζί σου. Στον Ανδρέα που φόρτωσε την Ελλάδα με επαχθές χρέος, πιστώνουν τα καλύτερά τους χρόνια -εξ ου και τα νοσταλγικά memes «Ελλάδα με ΠΑΣΟΚ»-, εσένα σου χρεώνουν ακόμη και τη σωτήρια ΟΝΕ.
Στον Ανδρέα πιστώνουν το εκνευριστικά διαχρονικό «Τσοβόλα δώστα όλα», που συμπυκνώνει την (λάθος) κοινωνική ευαισθησία του Σοσιαλισμού, ενώ σ’ εσένα χρεώνουν το νοικοκύρεμα της δεκαετίας του ’90.
Στον Ανδρέα πιστώνουν το «Βυθίσατε το ΧΩΡΑ» και στον Σημίτη το «Ευχαριστούμε τους Αμερικανούς». Τί θέλανε δηλαδή, να πάμε σε πόλεμο;
Γι’ αυτό και όταν τον διαδέχθηκε, αυτόν και μόνο αυτόν ήθελες να ξεπεράσεις. Γι’ αυτό του πήγες κόντρα ως Υπουργός Οικονομικών το ’87 και τον εξώθησες στην αποπομπή σου, το πρόβλημά σου δεν ήταν το διαφαινόμενο Σκάνδαλο Κοσκωτά, ήταν απλά η αφορμή της διαφοροποίησης.
Γι’ αυτό και συμπαθείς τον Κυριάκο. Δεν βλέπεις σε αυτόν τον γιο που δεν απέκτησες. Βλέπεις τον ίδιο σου τον εαυτό. Ίσως και τον συνεχιστή σου.
Έναν ικανό πολιτικό, τον οποίο όμως δεν τον αγαπάει πραγματικά ο κόσμος της ΝΔ, όπως ο ίδιος δεν αγαπήθηκες από τη βάση του ΠΑΣΟΚ. Οι ψηφοφόροι σας είδαν απλά -και ίσως κυνικά- ως οχήματα αναρρίχησης στην εξουσία. Γι΄ αυτό και μόλις φανεί άλλος, πιο ικανός να τους την προσφέρει, σας αδειάζουν και δεν γυρνάνε να σας ξανακοιτάξουν.
Φοβάμαι πως και ο Κυριάκος θα πάθει ότι έκαναν εσένα τον Χειμώνα του 2004. Μου έχει μείνει χαραγμένη στη μνήμη η εικόνα σου να περπατάς μέσα στο κρύο, σφιγμένος στην καπαρντίνα σου, από τη Βουλή ως την Αναγνωστοπούλου και να μην σταματά ούτε ένας πολίτης να σε χαιρετήσει… σε ακολουθούσα συμπτωματικά και σε διακριτική απόσταση σαν δεύτερος σωματοφύλακας (τί ειρωνεία εγώ που δούλεψα 7 χρόνια γι’ αυτή τη στιγμή να σε «συνοδεύσω» κυριολεκτικά ως την πλατεία Κολωνακίου στον κατοικία σου -είμαστε γείτονες- για να μου δώσεις -άθελά σου- το μεγαλύτερο μάθημα για το πόσο άδικη είναι η πολιτική. Πώς τελικά όσα καλά και να τους κάνεις τελικά κάποια στιγμή σου γυρνάνε την πλάτη… Γι’ αυτό και γράφω στον ενικό όχι από έλλειψη σεβασμού αλλά από έμμεση ταύτιση. Η πιο σκληρή μορφή της εξουσίας είναι να σου γυρίζει την πλάτη η κοινωνία, ενώ είσαι ακόμη Πρωθυπουργός… Ακόμη και τώρα, στην επίθεσή σου δεν σε ακολούθησε κανεις! Solus ipse…
Ενώ, δεν συμπεριφέρθηκαν έτσι ούτε στον Αντώνη Σαμαρά, ούτε στον Κώστα Καραμανλή. Τους έχουν ακόμη ψηλά και το κυριότερο, μέσα στην καρδιά τους, οι δικοί τους.
Αν έχουν έτσι τα πράγματα, τότε γιατί επιτίθεσαι στον Καραμανλή; Απλό, my dear Watson…!
Θεώρησες πως θα συσπειρώσεις τον παλιό κόσμο του ΠΑΣΟΚ και ήλπισες πως θα σε εκτιμήσει και ένα μέρος του κόσμου της ΝΔ. Δεν σου βγήκε όμως και έμεινες πάλι μόνος. Υπέπεσες και πάλι σε ένα τριπλό σφάλμα: α) υπερεκτίμησες την απήχηση της πρωτοβουλίας σου, β) δεν προέβλεψες την αντίδραση του Καραμανλή. Μάλλον πόνταρες στο ότι θα συνεχίσει να σιωπά. γ) Επιχείρησςε να δικαιωθείς από τον κόσμο του αντιπάλου. Κάποιοι αυτό θα το έλεγαν CHALLENGING, κάποιοι UNFAIR.
Ήταν κάποιος άλλος ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΟΣ. Ίσως ο μεγαλύτερος της Κεντροαριστεράς. Ονομάζεται Πολιτικός Σολιψισμός. (προέρχεται από τα λατινικά: SOLUS IPSE=ΑΥΤΟΣ ΜΟΝΟΣ) και ήταν η ασθένεια των Ρωμαίων Αυτοκρατόρων. Πιστεύεις μόνο στο εαυτό σου, και θέλεις και περιμένεις οι πληβείοι να αναγνωρίζουν το μεγαλείο σου. [Είναι σύμπτωμα που συνδυάζει ναρκισσισμό, εγωπάθεια και μεγαλομανία σε κάτι ακόμη πιο ευρύ. Συμπεριφέρεσαι με αλαζονεία στην Ιστορία και αυτή με τη σειρά της αργεί λίγο αλλά στο τέλος πάντα σε εκδικείται σκληρά].
Με αυτό τον τρόπο πίστευες ότι θα κερδίσεις μέρος της χαμένης ευκαιρίας, όχι μόνο να σε εκτιμήσουν ως τεχνοκράτη (ένα προφίλ που έχτισες με σύμβολο το πολυδιαφημισμένο «μπλοκάκι» σου), αλλά και ως άνθρωπο. Θα ήθελες -έστω και στη δύση σου- να γίνεις «ο Κώστας τους».
Ίσως γι’ αυτό και δεν έφυγες από την Ελλάδα για την ΕΚΤ ή τον ΟΟΣΑ. Γιατί τελικά αναζητούσες την ευκαιρία να χτίσει μια ανθρώπινη και αδιαμεσολάβητη σχέση με την ελληνική κοινωνία.
Τελικά, όπως όλοι μας, ακόμη και εσύ ο «ψυχρός», ο «Κινέζος» κάπου μέσα σου είσαι άνθρωπος. Θέλεις κι εσύ λίγη αγάπη. Την αγάπη ενός λαού που κυβέρνησες, αλλά δεν σε εκτίμησε όσο θα ήθελες ο ίδιος. Όπως αποδεικνύεται, πολύ λιγότερο. Και τώρα προσπαθείς -έστω και την τελευταία στιγμή- να κερδίσεις αυτό που ποτέ δεν σου έδωσαν τόσο απλόχερα όσο στον Ανδρέα και δίνουν ακόμη στον Κώστα: την αγάπη του λαού. Όχι μόνο την υστεροφημία. Κάτι σημαντικότερο: την εν ζωή εκτίμηση.
Αυτοεκτίμηση έχεις. Πολιτική αναγνώριση απολαμβάνεις. Κανείς δεν λέει πια πως ήσουν ένας αποτυχημένος Πρωθυπουργός, ούτε εμείς οι αντίπαλοί σου (ίσως γιατί προέκυψαν και άλλοι, πολύ κατώτεροι, και εσού και ημών στην πορεία). Αλλά ελάχιστοι σε ανακαλούν και ακόμη λιγότεροι σε αναπολούν. Η αγάπη σου λείπει. Ως «compassionate conservative» σε συμπονώ (όχι με την ειρωνική χροιά της απόδοσης της λέξης στα ελληνικά). Επιτέλους σε «νοιώθω». Και ως παλιός -παρότι πολύ νεότερος -αντίπαλος, σου χαρίζω ένα μέρος της εκτίμησης, που μαθαίνουμε να έχουμε σε όλους όσοι -ακόμη και διά των συγκρούσεων- νοηματοδότησαν ένα μέρος της ζωής μας.
Νίκος Καραχάλιος – FORUM2020.gr