Του Νίκου Λακόπουλου
Η απλή αναλογική -ή ένα σύστημά της- και η συνταγματική αναθεώρηση κυριαρχούν στην επικαιρότητα. “Οι ψήφοι της Χρυσής Αυγής” είναι ευπρόσδεκτες δήλωσε ο Πρόεδρος της Βουλής, Νίκος Βούτσης- μάλλον σε ρόλο εκπροσώπου του ΣΥΡΙΖΑ. Ο γραμματέας του “Λαϊκού Συνδέσμου”- και Αρχηγός διαισθάνθηκε πως το κόμμα του θα γίνει ρυθμιστής και δήλωσε παρών. “Κατηγορούν εμάς, αλλά το ΚΚΕ δήλωσε πως θα καταλύσει τη δημοκρατία”. Είπε.
Είχε προηγηθεί η μάλλον ατυχής δήλωση του γραμματέα του ΚΚΕ Κουτσούμπα ότι το μοντέλο εξουσίας που οραματίζεται το ΚΚΕ οι βουλευτές θα εκλέγονται από «τους τόπους δουλειάς» και τα πολιτικά κόμματα θα συνεχίσουν να υπάρχουν με τη σημερινή τους μορφή, «βεβαίως, αν εκφράζουν το εργατικό λαϊκό συμφέρον».
Η ψηφοφορία στην Βουλή θα κριθεί από τους δύο γραμματείς. Δηλαδή από κόμματα που δεν πιστεύουν στο σημερινό σύστημα κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, αλλά κατέχουν τόσες έδρες, όσες χρειάζονται ώστε να οδηγούνται τα πράγματα σε αδιέξοδο- καθώς είναι σαφές πως τα δύο κόμματα δεν θα συμμετέχουν σε καμιά κυβέρνηση -που δεν τους ζητείται κιόλας.
Σε πρώτη φάση οι ψήφοι της Χρυσής Αυγής θα χρειαστούν για να αλλάξει το εκλογικό σύστημα από αυτή την Βουλή. Ήδη ο Νίκος Βούτσης δέχεται τα πυρά όσων θεωρούν ανοσιούργημα την αποδοχή ψήφου του ναζιστικού κόμματος. Για την ιστορία ο Αδόλφος Χίτλερ εγκατέλειψε την “εξωκοινοβουλευτική δράση”, μπήκε στην Βουλή, κέρδισε μια μεγάλη πλειοψηφία εδρών και με κόλπα και συμμαχίες, έθεσε αρχικά εκτός νόμου το κομμουνιστικό κόμμα και τελικά όλα τα κόμματα.
Ο Χίτλερ απέδειξε -θανατώνοντας ή κλείνοντας σε στρατόπεδα συγκέντρωσης πολλούς βουλευτές και πολλά εκατομμύρια ακόμα- πως οι εκλογές είναι φασαρία και η δημοκρατία αναποτελεσματική και …χρονοβόρα. Όσοι θεωρούν πως η απλή αναλογική δημιουργεί ακυβερνησία θα βρουν εδώ το άκρον άωτον των απόψεών τους: το πιο αποτελεσματικό σύστημα είναι η …δικτατορία.
Ο Μουμάρ Αλί Καντάφι- πριν τον λυντσάρουν- είχε δημιουργήσει ένα σύστημα- με την Τζαμαχίρια, την Βουλή του Λαού- όπου τα κόμματα ήταν περιττά, γιατί …διχάζουν την κοινωνία. Το σύστημα που προτείνει ο γραμματέας του ΚΚΕ εφαρμόζεται με παραλλαγές σε πολλές χώρες. Πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι ίσως η Λαϊκή Δημοκρατία της Βόρειας Κορέας.
Αν το ζητούμενο είναι το “εργατικό συμφέρον” μπορούμε να αποδεχτούμε κι έναν μονάρχη- όπως ο Στάλιν ή Κιμ Ιλ Γιουγκ- ή ο Φιντέλ Κάστρο- ο γοητευτικός δικτάτορας, που ξέρει καλύτερα από κάθε άλλον όχι μόνο τι θέλει ο λαός του, αλλά ύστερα από πενήντα χρόνια “λαϊκής εξουσίας” άφησε δημοκρατικά την εξουσία στον …αδελφό του.
Η απλή αναλογική- όπως και Γερουσία- υπήρχε στην Ελλάδα. Η περίοδος της αβασίλευτης δημοκρατίας, μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, τέλειωσε μετά από έντεκα χρόνια με μια δικτατορία, ως λύση στο “αδιέξοδο”. Οι κολονέλοι υπήρχαν ήδη στην δημοκρατία ώσπου ανέλαβε ένας κοινοβουλευτικός, αλλά και στρατιωτικός- που δεν πίστευε στον κοινοβουλευτισμό- ο Γιαννάκης Μεταξάς που μόλις είχε πάρει 4% να δημιουργήσει χωρίς αντιπάλους- και με εξορίες- τον Τρίτο Ελληνικό Πολιτισμό.
Λίγο πριν οι δυο μεγάλοι σχηματισμοί -βενιζελικών-αντιβενιζελικών ή βασιλοφρόνων-αντιβασιλοφρόνων- είχαν ισοψηφίσει. Το ένα κόμμα των αντιβενιζελικών είχε ωστόσο περισσότερες έδρες, οι βενιζελικοί σκέφτηκαν την λύση “δημοκρατικού πραξικοπήματος” και ο ρυθμιστής ήταν ένα μικρό κόμμα που είχε πάρει 5%. Το Κομμουνιστικό Κόμμα. Η ιστορία αυτή είναι χρήσιμη όχι γιατί ξανά ένα μικρό κόμματα μπορεί να γίνει ρυθμιστής του πολιτεύματος, αλλά γιατί το επικείμενο εκλογικό σύστημα μπορεί αντί να φέρει “χάος” κι αδιέξοδο να οδηγήσει ξανά στην αδιέξοδη “διέξοδο” ενός νέου διπολισμού, ακόμα κι αν δεν έχει ακριβώς στοιχεία δικομματισμού. Αυτός ο διχασμός είναι ο κίνδυνος και όχι η πολιτική πολυμορφία.
Στις κρίσιμες εκλογές του 1936 -τις τελευταίες του Μεσοπολέμου- που έγιναν με απλή αναλογική- συμμετείχε το 21% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων. Ας το κρατήσουμε αυτό. Το Κόμμα Φιλελευθέρων, υπό τον Θεμιστοκλή Σοφούλη έλαβε 37% και 126 έδρες. Το Λαϊκό του Τσαλδάρη 22% και 73 έδρες. Η Γενική Λαϊκή Ριζοσπαστική Ένωσης 20% και 63 έδρες- με τους Κονδύλη, Τσαλδάρη, Θεοτόκη. Το Παλλαϊκό Μέτωπο- υπό τον Πλουμπίδη- 5,76% και 15 έδρες.
Η “δημοκρατική παράταξη” ακόμα και με τις ψήφους άλλων βενιζελικών δεν σχημάτιζε κυβέρνηση- με 142 έδρες- όπως και οι αντιβενιζελικοί- με 143 έδρες. Ο Σοφούλης με το στέλεχος του ΚΚΕ Σκλάβαινα έκαναν το ομώνυμο σύμφωνο μυστικά- ώστε με ανταλλάγματα το ΚΚΕ να υποστηρίξει το Σοφούλη που όμως στήριξε τον εκλεκτό του παλατιού Δεμερτζή και δεν τήρησε την συμφωνία. Όταν το Παλλαϊκό Μέτωπο δημοσίευσε το μυστικό σύμφωνο υπήρχε μία έκπληξη. Ήθελε και το Λαϊκό Κόμμα να συνεργαστεί μαζί του! Λίγους μήνες ο βασιλιάς επέβαλε την Δικτατορία Μεταξά που απαγόρευσε τα κόμματα.
Όσοι δεν θέλουν την απλή αναλογική επισημαίνουν τον κίνδυνο ακυβερνησίας. Στις επόμενες εκλογές οι σχηματισμοί Νέας Δημοκρατίας και πιθανόν συμμάχων και ΣΥΡΙΖΑ- Ανεξάρτητων Ελλήνων θα είναι ισοδύναμοι. Ο ρόλος θα πέσει στις 40-50 έδρες των μικρότερων κομμάτων -ΠΑΣΟΚ, Ποτάμι, Ένωση Κεντρώων- που διασφαλίζουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο την συμμετοχή στην κυβέρνηση, αν και έχουν απήχηση σε πολύ μικρό τμήμα του εκλογικού σώματος. Ένα κόμμα μόνο του θα χρειάζεται 46-47% και το δεύτερο κόμμα μπορεί να σχηματίσει κυβέρνηση ή με άλλα λόγια η δεξιά παράταξη δεν θα μπορεί να κάνει κυβέρνηση στον αιώνα τον άπαντα.
Η αρχή της ισοδυναμίας ψήφου στην πράξη θα μετατρέψει σε πιο ισχυρές ψήφους αυτές των κομμάτων-ρυθμιστών που θα επιβάλλουν τους όρους τους. Όπως επισημαίνει σε άρθρο του στο ΑΠ ο καθηγητής Γιώργος Σωτηρέλης- η απλή αναλογική θα έφερνε πιθανότητα “παραλυτική ακυβερνησία” και γι΄αυτό προτείνει-καθιέρωση μεν της απλής αναλογικής αλλά με την πρόβλεψη να πριμοδοτείται με 30 έδρες ένας συνασπισμός κομμάτων ο οποίος συνολικά θα συγκεντρώνει ποσοστό 44-45% και θα διατηρεί προβάδισμα της τάξης του 2% από το δεύτερο κόμμα”. “Η σημαντική παράμετρος -για τον Γ.Σ.- είναι επίσης η καθιέρωση λίστας έναντι σταυρού προτίμησης.
Η συζήτηση για το εκλογικό σύστημα επαναφέρει το όριο του 3%- χάρη στο οποίο ένα μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων δεν εκπροσωπείται στην Βουλή. Περίπου 25-30 έδρες υποκλέπτονται από όλα τα κόμματα- αναλογικά!- και δεν εκπροσωπούνται στην Βουλή που -αν δεν υπήρχε το όριο θα είχε από καιρό βουλευτές της Ένωσης Κεντρώων, αλλά της ‘Λαϊκής Ενότητας”, της ΑΝΤΑΡΣΙΑΣ, του ΚΗΔΙΣΟ κ.α. Προφανώς στην Βουλή θα υπήρχαν κόμματα που συμμετείχαν σε άλλες εκλογές όπως οι Πειρατές, οι Κυνηγοί, οι …Παναθηναϊκοί κ.α.
Μια ματιά στα αποτελέσματα των τελευταίων εκλογών όπου ψήφισε το 56% των εγγεγραμμένων με 2,5 Άκυρα και Λευκά δείχνει πως η μεγάλη πλειοψηφία των ψηφοφόρων δεν εκπροσωπείται στην Βουλή. Είναι το 44% που απέχει- το 2,5 % των Άκυρων-Λευκών και το 6-7% των κομμάτων που δεν περνάνε το όριο του 3%. Στην πράξη σχηματίζεται μια κυβέρνηση από το 40% των ψηφοφόρων- δηλαδή κάτω από το 20% των πολιτών-που αν αφαιρέσουμε την εσωκομματική αντιπολίτευση εκπροσωπεί μόλις το 15% των πολιτών!
Αυτός ήταν ο λόγος που οι κυβερνήσεις Ανδρέα Παπανδρέου – Καραμανλή, αν και προέρχονταν από κόμματα που έπαιρναν στις εκλογές 44-54% φρόντιζαν να έχουν μια ευρύτερη σύνθεση. Αντίθετα με τις καθαρά κομματικές κυβερνήσεις, όπως αυτή του ΣΥΡΙΖΑ- του 35%- δηλαδή του 18% στην κοινωνία- που σχηματίζει μια κομματική ελίτ με ολίγους συνεργάτες και συνεταίρους.
Το ενιαίο ψηφοδέλτιο θα επέτρεπε να ψηφίζουμε πρόσωπα κι όχι κόμματα, που δεν θα ήταν απαραίτητο να είναι μέλη κομμάτων. Η εκλογή ενός μέρους των βουλευτών από κοινωνικές τάξεις θα είχε αποτέλεσμα μια άλλη αντιπροσωπευτική βουλή, όπου θα υπήρχαν βουλευτές χωρίς χωροταξικά και κομματικά κριτήρια, εργάτες, φοιτητές, αγρότες, επαγγελματίες.
Μια πιο αντιπροσωπευτική Βουλή- που δεν θα αποτελείται κατά πλειοψηφία από …δικηγόρους- θα οδηγούσε σε μια πιο αντιπροσωπευτική και πιο ισχυρή κυβέρνηση. Μια πολύχρωμη Βουλή θα επέτρεπε πιο πολλές συνεργασίες. Οι κομματικές κυβερνήσεις και ιδιαίτερα οι μονοκομματικές στηρίζονται στην αντίληψη πως η αντιπολίτευση δεν πρέπει- επ΄ουδενί να συμμετέχει στην κυβέρνηση.
Η δημοκρατία δεν είναι προέκταση μιας στενής αντίληψης της αρχής της πλειοψηφίας. Αντίθετα.Στην δημοκρατία είναι βασικός ο ρόλος της αντιπολίτευσης- και πέραν των κομμάτων που δεν εκπροσωπούν παρά ένα μέρος της κοινωνίας. Ο σεβασμός των “μειοψηφιών” και του ατόμου. Το θέμα δεν είναι λοιπόν το εκλογικό σύστημα με το οποίο “εκλέγεται” για να κυβερνά μια ελίτ -που συχνά αλλάζει και κόμματα. Αλλά η καθολική, πολιτική και κοινωνική, αντιπροσώπευση στην Βουλή και την κυβέρνηση σε μια δημοκρατία για όλους. Όπου δεν θα υπάρχει χαμένη ψήφος και πολίτες β κατηγορίας, οι πολίτες δεν θάναι τηλε-ψηφοφόροι και η πολιτική θα είναι δικαίωμα για όλους- που μπορεί -τότε- να είναι και μία από τις Καλές Τέχνες.
