Του Olivier Bot (*)
Με την απόφασή τους να βγουν από το παιχνίδι, οι Βρετανοί πρόσφεραν μια ευκαιρία στην Ευρωπαϊκή Ενωση: να απαλλαγεί από τα εμπόδια που έθετε αυτός ο εταίρος σε κάθε προσπάθεια ευρωπαϊκής ενοποίησης. Οι πιο ένθερμοι ευρωπαϊστές έχουν συνειδητοποιήσει σήμερα ότι αυτό δεν είναι αρκετό. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά μεταξύ των «27» οι επιφυλάξεις πολλαπλασιάζονται.
Σε λιγότερο από ένα χρόνο, οι ευρωπαϊκές εκλογές θα αλλάξουν τη φυσιογνωμία του Κοινοβουλίου του Στρασβούργου. Ο γάλλος πρόεδρος θέλει να εκμεταλλευτεί αυτή την ευκαιρία για να θέσει στο τραπέζι τις προτάσεις που παρουσίασε στην ομιλία του στη Σορβόνη. Για τον σκοπό αυτό, πρέπει να εκλεγούν 150 ευρωβουλευτές από το «Εμπρός, Δημοκρατία!» και να πειστούν αρκετοί ακόμη ευρωβουλευτές να συγκροτήσουν μαζί τους μια φιλοευρωπαϊκή πλειοψηφία. Πριν από αυτό, τον Ιούνιο, ο Εμανουέλ Μακρόν θα παρουσιάσει μαζί με την Αγγελα Μέρκελ ένα κοινό πλαίσιο μεταρρύθμισης της ΕΕ.
Το σύνθημα των Γάλλων: να προστατεύει η Ευρώπη τους πολίτες της, τόσο απέναντι στην εξωτερική απειλή όσο και στον έλεγχο των συνόρων και τον κοινωνικό τομέα. Η Γαλλία θέλει μέχρι το 2020 να έχουν υιοθετηθεί ένα αμυντικό δόγμα και ένας κοινός προϋπολογισμός. Ενώ όμως το Παρίσι στρέφεται προς το Σαχέλ, εστία της ισλαμιστικής απειλής, η ανατολική Ευρώπη ανησυχεί περισσότερο για τον ρώσο γείτονά της. Και στον τομέα της άμυνας, παρά το Brexit, το Ηνωμένο Βασίλειο παραμένει ο μοναδικός αξιόπιστος εταίρος, αφού ο βρετανικός στρατός είναι ο μόνος που μπορεί να συγκροτήσει μαζί με τους Γάλλους μια αξιόπιστη ευρωπαϊκή δύναμη.
Η απουσία μιας κοινής πολιτικής στον τομέα της μετανάστευσης έχει αφήσει κι αυτή τα ίχνη της. Ο γάλλος πρόεδρος θέλει να δημιουργηθούν ένα ευρωπαϊκό γραφείο ασύλου και μια ευρωπαϊκή αστυνομία των συνόρων, ώστε να εναρμονιστούν οι διαδικασίες. Όμως αυτή η πρόταση έρχεται πολύ αργά. Οι λαϊκιστές τόσο στην Αυστρία όσο και στην Ιταλία έχουν καταφέρει να αποκομίσουν κέρδη από αυτό το θέμα. Επιπλέον, χώρες όπως η Ουγγαρία και η Τσεχική Δημοκρατία είναι αποφασισμένες να μην υποχωρήσουν ούτε εκατοστό στα ζητήματα της εθνικής τους κυριαρχίας και του ελέγχου των συνόρων. Ο Μακρόν δεν έχει κανένα περιθώριο συζήτησης μαζί τους. Και η νίκη των λαϊκιστών στις βουλευτικές εκλογές της Ιταλίας αποσταθεροποιεί τη συμμαχία του Παρισιού με τη Ρώμη και το Βερολίνο για μια συντονισμένη διαχείριση και ανακατανομή των προσφύγων.
Οι εκλογές στην Ιταλία, που ακολούθησαν εκείνες στην Αυστρία, είχαν ως αποτέλεσμα να υποχωρήσει και η φιλοδοξία της οικονομικής διακυβέρνησης της ευρωζώνης. Η Ολλανδία, ιδρυτικό μέλος, μαζί με άλλες έξι πρωτεύουσες του Βορρά, αλλά και τη Γερμανία, ιστορικό εταίρο της Γαλλίας, είναι όλο και πιο αρνητικές απέναντι στην καθιέρωση ενός ειδικού προϋπολογισμού για τις χώρες που έχουν υιοθετήσει το ευρώ. Κι αυτό, επειδή κάτι τέτοιο θα φούσκωνε τον λογαριασμό των κοινών δαπανών.
Από την άλλη πλευρά, η άνοδος των οπαδών της εθνικής κυριαρχίας καθιστά πολύ δύσκολο τον διορισμό ενός υπουργού Οικονομικών της ευρωζώνης. Στο Βερολίνο, η αμοιβαιοποίηση του χρέους εξακολουθεί να αποτελεί κόκκινη γραμμή. Οσο για το κοινωνικό κεφάλαιο, η συντηρητική Δεξιά εμποδίζει οποιαδήποτε πρόοδο. Το στρατόπεδο αυτό, που είναι πλειοψηφικό από τότε που κατέρρευσε η σοσιαλδημοκρατία στην Ευρώπη και εξακολουθεί να κυριαρχεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, δεν βλέπει με καλό μάτι τη γενίκευση ενός φόρου στις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές που ισχύει σήμερα στη Γαλλία. Ούτε την καθιέρωση μιας σειράς φόρων στις επιχειρήσεις ή ενός ελάχιστου μισθού που θα είναι προσαρμοσμένος στην πραγματικότητα κάθε χώρας. Οι χώρες που η οικονομική τους υγεία εξαρτάται από μια πολιτική κοινωνικού ντάμπινγκ δεν θα κάνουν κανένα βήμα προς τη φορολογική εναρμόνιση σε ευρωπαϊκή κλίμακα.
Σε ένα περιβάλλον όλο και πιο ευρωσκεπτικιστικό, ο Μακρόν θα χρειαστεί πολύ περισσότερα από την πολιτική του βούληση. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει πρώτα να πετύχει τον εκσυγχρονισμό της χώρας του. Αν δεν το καταφέρει, δεν αποκλείεται να ανοίξουν οι πόρτες της εξουσίας στους λαϊκιστές. Και τότε, το σχέδιο των ιδρυτών της ενωμένης Ευρώπης θα έχει οριστικά ναυαγήσει.
(*) Ο Ολιβιέ Μπο είναι διευθυντής σύνταξης της Tribune de Geneve.
AΠΟ ΤΟ ΑΠΕ ΜΠΕ
