Πολιτικές αξίες και ιδεολογίες στην Ελλάδα σήμερα

 Ανάλυση του Γιάννη Μαυρή

Ο βαθύτατος μετασχηματισμός της ελληνικής κοινωνίας που προκάλεσε η συνεχιζόμενη εφαρμογή των πολιτικών της λιτότητας,  την τελευταία 7ετία, δεν περιορίζεται προφανώς μόνον στην οικονομία. Οι μεταβολές που έχουν επισυμβεί στην πολιτική και στην ιδεολογία είναι εξίσου δραστικές με τις οικονομικές.

Η έρευνα κοινής γνώμης της Public Issue για τις πολιτικές αξίες και ιδεολογίες στη σημερινή Ελλάδα παρέχει σημαντικές ενδείξεις για την ιδεολογική μεταστροφή η οποία έχει επισυμβεί. Στη μέτρηση αποτυπώνεται η υφιστάμενη κοινωνική αποδοχή συνολικά 14 επιλεγμένων πολιτικών αξιών και βασικών ιδεολογικών ρευμάτων.

Η παρελθούσα οκταετία σημαδεύτηκε καθοριστικά, από την ραγδαία εκλογική άνοδο της Αριστεράς μέχρι το 2015 και την, επίσης ραγδαία, εκλογική της αποδυνάμωση την τελευταία 2ετία 2015-2017. Ως αποτέλεσμα της ιδεολογικής μεταστροφής του κυβερνώντος κόμματος, παρατηρείται  μια εντυπωσιακή ιδεολογική μεταστροφή της ελληνικής κοινωνίας στην ιδιώτευση και στον συντηρητισμό. Οι αξίες που καταγράφουν σήμερα τη μεγαλύτερη άνοδο, σε σύγκριση με την κοινωνική τους αποδοχή στην απαρχή της κρίσης το 2009 είναι : ο «Ιδιωτικός Τομέας», +18%, η «Δεξιά», +12% και ο «Νεοφιλευθερισμός», +8%, η αποδοχή του οποίου, ωστόσο και παρά την αύξησή της, παραμένει περιορισμένη.

Ως πολιτική αξία, ο «Ιδιωτικός τομέας» καταγράφει σήμερα στην Ελλάδα τη δεύτερη μετά την Οικολογία υψηλότερη κοινωνική αποδοχή. Συγκεκριμένα, 3 στους 4 πολίτες (74%) δηλώνουν θετική εντύπωση για αυτόν).

Η ιδεολογική νομιμοποίηση του «Ιδιωτικού τομέα» δεν είναι βέβαια πρόσφατο φαινόμενο, συνιστά αντιθέτως μακροχρόνια τάση. Ωστόσο, η κοινωνική του αποδοχή καταγράφει –μεταξύ των πολιτικών αξιών- την εντυπωσιακότερη αύξηση, +18%, μεταξύ 2009 και 2017 (σήμερα 74%, έναντι 56% το 2009), δηλαδή μετά από τα 8 χρόνια της μνημονιακής περιόδου. Βλέπε σχετικά και το πρώτο μέρος του αφιερώματος της Public Issue). Δεν αποτελεί υπερβολή να ειπωθεί, ότι η λατρεία του «Ιδιωτικού τομέα» έχει σήμερα στην Ελλάδα κυριολεκτικά απογειωθεί.

Αυτή η σημαντική ιδεολογική μεταβολή δεν είναι φυσικά άσχετη από το γεγονός, ότι είναι η κυβερνώσα αριστερά, που υλοποιεί πολιτικά την περαιτέρω συρρίκνωση του εναπομείναντος δημοσίου τομέα.

Η αποθέωση του «Ιδιωτικού Τομέα» αποτυπώνει, αφενός την πλήρη επικράτηση και την ιδεολογική ηγεμονία της κοινωνικής αξίας του «Ιδιωτικού» στην ελληνική μεταμνημονιακή κοινωνία και αφετέρου την απότομη «σύγκλιση των πολιτικών κομμάτων στην κορυφή», μετά τη μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ το 2015.

Αντίστοιχη μεταστροφή στις στάσεις της ελληνικής κοινής γνώμης έχει παρατηρηθεί, ιστορικά, μετά την αλλαγή πολιτικής του ΠΑΣΟΚ, το 1984, όταν εξ αιτίας της, η κοινωνική υποστήριξη της (τότε) ΕΟΚ ενισχύθηκε σημαντικά.[1]

Ο Ιδιωτικός Τομέας «υπεράνω» Αριστεράς & Δεξιάς

Κατά συνέπεια, δεν πρέπει να προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι, ως αξία, ο «Ιδιωτικός τομέας», υπερβαίνει την πολιτική διαίρεση και εμφανίζεται, πλέον, πλήρως αποσυνδεδεμένη, από τις παραδοσιακές πολιτικές αξίες της «Αριστεράς» και της «Δεξιάς», όπως διακρίνεται καθαρά στο Διάγραμμα 2, με βάση την στατιστική τεχνική της «πολυδιάστατης κλιμακοποίησης».

Το κυριότερο: Ο «Ιδιωτικός τομέας» δεν ταυτίζεται πλέον με κανένα από τα υπαρκτά πολιτικά κόμματα του σημερινού κομματικού συστήματος, ούτε την ΝΔ ούτε τον ΣΥΡΙΖΑ. Πρόκειται για μια σαφή ένδειξη της τάσης αποϊδεολογικοποήσης των κομμάτων, που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη εποχή της μεταδημοκρατίας.