Του Αντώνη Χαριστού
Το αστικό κύμα που συμπαρέσυρε με την δυναμική του την Ευρώπη στα τέλη του 18ου αιώνα έφτασε στο τέλος του, με τον πιο εκκωφαντικό τρόπο. Η διάψευση των ελπίδων για την απελευθέρωση του ατόμου, μέσω της αποδέσμευσης από τους καταπιεστικούς θεσμούς που γνώρισε η Γηραιά Ήπειρος το Μεσαίωνα, μορφοποιείται σήμερα στην εκμηδένιση του πολιτικού γίγνεσθαι, όπως αυτό διαμορφώθηκε στις πτέρυγες της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης. Δεξιά και Αριστερά υπερκεράστηκαν από τις οικονομικές εξελίξεις, την δυναμική είσοδο των αποτελεσμάτων της τεχνολογικής επανάστασης και τις αντιφάσεις του άκρατου νεοφιλελευθερισμού κατά την διοχέτευσή τους στο εποικοδόμημα.
Η διάβρωση των ιδεολογιών, η απάλειψη καίριων σημείων διαχωρισμού σε οικονομικό, πολιτικό, κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο αναφοράς, η κατάρρευση των αξιακών προταγμάτων και η εμπλοκή ευρύτερων τμημάτων της κοινωνίας, συνειδητά, σε συμπλέγματα αναπαραγωγής μικροεξουσιών, διαμόρφωσαν το προφίλ του νέου πολιτικού τοπίου. Από την μία πλευρά, οι δυνάμεις που αναγνωρίζουν στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία, στην υποχώρηση των εθνών-κρατών, στην κυριαρχία των πολυεθνικών και στην παραχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων σε οικονομικά διευθυντήρια, την ευκαιρία να συμμετέχουν στο σύστημα μισθοδοτούμενοι αδρά για τις υπηρεσίες τους. Και από την άλλη πλευρά, οι αναγεννημένες δυνάμεις του ολοκληρωτισμού, όπως της γνώρισε η ανθρωπότητα τον 20ο αιώνα, να υψώνουν απειλητικά τις σημαίες αναγνώρισής τους από το χρονοντούλαπο της Ιστορίας.
Από τη Σκύλα στη Χάρυβδη;
Περισσότερο από ποτέ στην σύγχρονη ιστορία, οι λαοί της Ευρώπης, μοιάζουν εγκλωβισμένοι στο ίδιο ερώτημα. Στον οικονομικό, ηθικό, ψυχολογικό, κοινωνικό βιασμό ή την άνοδο των συμμοριών του εγκλήματος, τα «οργισμένα παιδιά» που αναζητούν εκδίκηση για το μέλλον που τους στέρησαν, οριοθετώντας την παρουσία τους στις μαύρες σελίδες του παρελθόντος; Είναι σαφές πως η καθημερινότητα των πολιτών βιώνεται ως ένα διαρκές σταυροδρόμι. Η έλλειψη εναλλακτικής λύσης συσσωρεύει οργή, η οποία δεν διοχετεύεται προς ανατροπή της υφιστάμενης κατάστασης αλλά προς αφομοίωση της ως φυσιολογικής εξέλιξης των πραγμάτων.
Με αφετηρία το άτομο και προορισμό τις συλλογικότητες, ως ανώτερη μορφή έκφρασης και οργάνωσης της αστικής κοινωνίας, η απόσταση της βάσης με την κορυφή του πολιτικού συστήματος διαρκώς διογκώνεται. Οι αριθμοί και οι επίτευξη, των αναγκαίων για την συνέχιση παροχής «οξυγόνου», δημοσιονομικών στόχων εκμηδενίζει τις προοπτικές των εθνικών κεφαλαίων που δεν είναι άλλοι από το ανθρώπινο δυναμικό. Η συσσώρευση σκανδάλων, η απάτη του κοινωνικού κράτους όπως δομήθηκε τις προηγούμενες δεκαετίες, η απόσταση λόγων και πράξεων, η ανεργία, η διεύρυνση της φτώχειας και η κατάρρευση της μεσαίας τάξης ως στυλοβάτη της αστικής δημοκρατίας σε συνδυασμό με την προσφυγική κρίση, (τα αίτια της οποίας δεν αφορούν εσωτερικές ανακατατάξεις στις κοινωνίες αυτές αλλά συνειδητή πολιτική και οικονομική παρέμβαση των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, στο επανασχεδιασμό του χάρτη στη Μέση Ανατολή), συνδιαμορφώνουν την εικόνα των σύγχρονων πολιτειακών συστημάτων και των αντίστοιχων θεσμικών πλαισίων υποστήριξης και αναπαραγωγής της συγκεκριμένης απορυθμισμένης κατάστασης. Το κόστος των αποφάσεων βαραίνει τους πολίτες χωριστά χωρίς οι ίδιοι να έχουν το δικαίωμα συμμετοχής στην λήψη αποφάσεων.
Η ενίσχυση των Εθνών-Κρατών, η προστατευτική εγχώρια πολιτική στην οικονομία, η εισαγωγή κανόνων ρύθμισης της ελεύθερης αγοράς και η παραδειγματική τιμωρία η ασυδοσίας του κεφαλαίου, η διαμόρφωση νέου τύπου σχέσεων στην εξωτερική πολιτική, συμμαχιών που δεν απαιτούν την παραχώρηση δικαιωμάτων αλλά σέβονται αμοιβαία την δυνατότητα των κυρίαρχων δυνάμεων να συμμετέχουν στην διαμόρφωση των συμφερόντων τους, η κάθαρση της πολιτικής και οικονομικής ζωής από την «κόπρο του Αυγείου», η ριζοσπαστική αναδιάταξη των εσωτερικών θεσμικών πλαισίων λειτουργίας και οργάνωσης της κοινωνίας, απαιτούν ένα κοινό μέτωπο των δυνάμεων εκείνων των μη-προνομιούχων της σύγχρονης εποχής, ικανών να ανατρέψουν τις υφιστάμενες πολιτικές και να επαναδιατυπώσουν τα χαρακτηριστικά της Ιστορίας.
Στόχος της όλης προσπάθειας, δεν μπορεί παρά να είναι η λειτουργία της Δημοκρατίας σε νέα θεμέλια με αφετηρία την κοινωνική βάση. Για να φτάσουν ωστόσο οι αστικές κοινωνίες του 21ου αιώνα στην επίτευξη αυτού του στόχου, είναι υποχρεωμένες να επαναξιολογήσουν το πλαίσιο λειτουργίας τους, να υπερβούν καταστάσεις εξουσίας που διαμορφώθηκαν μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και που τώρα έχουν μετατραπεί σε τροχοπέδη για την περαιτέρω εξέλιξη και μέσω αυτού να οικοδομήσουν το νέο αξιακό μοντέλο τόσο στην οικονομία όσο και το εποικοδόμημα.
Η σύγκρουση νεοφιλελευθερισμού/ παγκοσμιοποίησης από την μία και των δυνάμεων αμφισβήτησης από την άλλη είναι δεδομένη. Στην πρώτη περίπτωση οι συμμετέχοντες είναι γνωστοί και ιδιαίτερα προκλητικοί. Στην δεύτερη ωστόσο περίπτωση, με εξαίρεση τους ολοκληρωτισμός του 20ου αιώνα που σηκώνουν κεφάλι, το κενό παραμένει ακάλυπτο. Οι υγιείς κοινωνικές και σκεπτόμενες δυνάμεις έχουν περιθωριοποιηθεί και η προοπτική ανατροπής της υφιστάμενης πραγματικότητας διαρκώς απομακρύνεται.
Είναι καιρός να οργανωθεί πολιτικά και κοινωνικά.