Γράφει η Καλυψώ
Είναι άλλο πράγμα να το διαβάζεις και άλλο να το βιώνεις! Κάνοντας τη διαδρομή από τα Πυρηναία μέχρι το Σαντιάγο, όποιο δρόμο κι αν διαλέξεις και κατά μήκος των 700 περίπου χιλιομέτρων συναντάς μια ατελείωτη σειρά από περιπατητές, ανεξάρτητα από την ώρα και την εποχή του χρόνου.
Είδαμε ανθρώπους κάθε φυλής και κάθε προέλευσης, κάθε ηλικίας, μοναχικούς ή σε παρέα να περπατάνε και να περπατάνε χιλιόμετρα ατελείωτα. Με ένα μόνο σακίδιο, με το κοχύλι σύμβολο να κρέμεται, ένα μπαστούνι και το καπέλο να είναι τα μοναδικά τους εφόδια.
Τι είναι αυτό που σήμερα, στον 21ο αιώνα, κινεί αυτούς τους ανθρώπους να κάνουν το “camino”; Δεν μπορώ να σας πω σίγουρα αλλά μπορώ να σας διαβεβαιώσω πως μετά από λίγες μέρες εντυπωσιάζεσαι ιδιαίτερα και κάπου στην άκρη του μυαλού σου αρχίζεις να κάνεις και τα δικά σου σχέδια για ένα μελλοντικό τέτοιο ταξίδι….
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Camino σημαίνει «Δρόμος» και στην προκειμένη περίπτωση πρόκειται για έναν Δρόμο προσκυνήματος μέχρι το Santiago, εκεί που βρίσκεται το σκήνωμα του Αγίου Ιακώβου.
Λέγεται ότι οι Απόστολοι Ιάκωβος και Ιωάννης, τα παιδιά του Ζεβεδαίου, μετά τη Σταύρωση και την Ανάληψη του Ιησού, θέλησαν να διαδώσουν το Ευαγγέλιο στους ειδωλολάτρες. Ο μεν Ιωάννης επέλεξε να στραφεί ανατολικά, πέρα από τον Ευφράτη, ενώ ο Ιάκωβος, αφού πρώτα άρχισε να κηρύττει στην Ιουδαία και τη Σαμάρεια, πήρε την εντελώς αντίθετη κατεύθυνση από τον αδελφό του, φανερή αναφορά στις τιμητικές θέσεις δεξιά και αριστερά του ουράνιου θρόνου που είχε ζητήσει η μητέρα τους, Σαλώμη, από τον Κύριο. Έτσι βρέθηκε στην απώτατη Δύση, στην Ισπανία. Η Ισπανία ήταν άλλωστε τμήμα και των σχεδίων του Παύλου, όπως ο ίδιος αναφέρει καθαρά στην επιστολή του προς τους Ρωμαίους, “καθ’ οδόν προς την Ισπανίαν, θα έρθω σε σας”, μόνο που δεν είναι γνωστό αν ο Παύλος τελικά κατόρθωσε να κάνει το ταξίδι εκείνο, καθώς δεν υπάρχουν σχετικές πληροφορίες.
Ο Ιάκωβος δεν πέτυχε πολλά πράγματα και επέστρεψε στην Ιερουσαλήμ. Εκεί, το έτος 44 θανατώθηκε και το σώμα του πετάχτηκε στα σκυλιά. Ήταν ο πρώτος Απόστολος που μαρτύρησε για την πίστη του. Λέγεται πως οι μαθητές του πήραν το ακέφαλο σώμα, το μετέφεραν στην Ισπανία, στην πιο απόμακρη δυτική πλευρά, εκεί που η στεριά χάνεται στη θάλασσα μέσα στην καταχνιά και το έθαψαν. Στο μέρος εκείνο έκτισαν μια μικρή εκκλησία και μετά το γεγονός ξεχάστηκε.
Το 813 βρέθηκε θαυματουργικά η εκκλησία και ο τάφος δίπλα της από έναν ερημίτη μοναχό, τον Πελάγιο. Την εποχή εκείνη ο Αλφόνσος Β’ βασίλευε στην Αστουρία και ο Καρλομάγνος ήταν αυτοκράτωρ της Δύσης. Εκείνη λοιπόν την εποχή άρχισε η λατρεία του σκηνώματος του Αγίου Ιακώβου και τον 12ο αιώνα έφτασαν να επισκέπτονται την εκκλησία εκείνη 500.000 πιστοί κάθε χρόνο. Το μέγεθος είναι τεράστιο, αν συγκριθεί με τον πληθυσμό της Ευρώπης της εποχής εκείνης, που τον υπολογίζουν σε 60.000.000. Τόση εντύπωση έκανε αυτή η κοσμοπλημμύρα στον μουσουλμάνο πρέσβη Αλί μπεν Γιουσούφ, το 1121, ώστε σημείωνε, “είναι τόσο το πλήθος αυτών που πάνε και έρχονται, που μετά βίας μπορεί κανείς να διαβεί το δρόμο που οδηγεί δυτικά”.
Το Μεσαίωνα το προσκύνημα ήταν μια από τις πιο χαρακτηριστικές μορφές έκφρασης του θρησκευτικού συναισθήματος. Οι βαθύτεροι λόγοι έχουν τις ρίζες τους στην χριστιανική αντίληψη ότι η ίδια η ζωή είναι ένα προσκύνημα. Οι Ναΐτες Ιππότες προστάτευαν τους προσκυνητές στο ιερό τους ταξίδι. Οι Ιππότες ήταν άτομα με υψηλή πνευματική ανάπτυξη, μέλη της Λευκής Αδελφότητας, που είχαν αφιερώσει τη ζωή τους στη θεϊκή υπηρεσία. Έχτισαν ναούς βασισμένους στην ιερή γεωμετρία κατά μήκος του Δρόμου και τοποθέτησαν κατά μήκος του μονοπατιού μυστικιστικά σύμβολα για να διατηρήσουν την αγνότητά του.
Σήμερα, οι περισσότεροι δεν κάνουν το “Camino” για θρησκευτικούς λόγους, αλλά για να συνεχίσουν την παράδοση. Άλλοι απλά θέλουν να εξερευνήσουν αυτή τη διαδρομή για τις διάσημες εκκλησίες και τα μνημεία της. Για μερικούς, ο δρόμος αποτελεί μια ευκαιρία για να ανοίξουν τους ορίζοντές τους και να ζήσουν νέες εμπειρίες. Σε κάθε περίπτωση το camino αποτελεί πρόκληση σωματική όσο και ψυχική.
Σύμφωνα με τα γραφόμενα στα βιβλία της Σίρλευ Μακ Λέην «The Camino» και του Πάουλο Κοέλιο «The Pilgrimage» (Το Προσκύνημα) κάνοντας αυτήν την πορεία, η Μητέρα Γη απορροφά όλη σου την αρνητικότητα και παράλληλα παίρνεις όλη την ενέργεια των εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων που έχουν περπατήσει το μονοπάτι προηγουμένως. Οι προθέσεις τους, οι προσευχές και τα μάντρα τους είναι ενσωματωμένες στο ίδιο το έδαφος που πατάς και βαδίζεις.
Και να τι λένε οι στατιστικές για τον αυξανόμενο αριθμό περπατητών τα τελευταία χρόνια:
Εμάς τι μας έκανε μεγαλύτερη εντύπωση;
Λοιπόν, ο προσκυνητής δεν παύει να είναι προσκυνητής! Από τα περισσότερα χωριά που περάσαμε, τους είδαμε να συναντιούνται στις πλατείες και να συζητάνε σαν παλιοί γνωστοί ανταλλάσσοντας εμπειρίες και συμβουλές από το πέρασμα της μέρας. Κοιμόντουσαν σε καταφύγια (refugios) και σπίτια ή πανδοχεία που στην πόρτα τους έχουν την αχιβάδα, σήμα ότι υποδέχονται τους περπατητές. Όχι πολυτέλειες. Μόνο ένα κρεβάτι, τη δυνατότητα ενός ζεστού μπάνιου και το χώρο για το πλύσιμο των ρούχων. Είπαμε ταξιδεύουν για μέρες με ένα μόνο σακίδιο….
Όμως για όσους θέλουν να “ξεφύγουν” λίγο από αυτήν τη λιτότητα μπορούν να καταλύσουν στα καταπληκτικά ξενοδοχεία Paradores. Πρόκειται για παλιά κάστρα, παλάτια, νοσοκομεία, μοναστήρια, φρούρια και άλλα ιστορικά κτίρια σε περιοχές εξαιρετικής ομορφιάς, τα οποία διατηρεί το κράτος σε περιοχές όπου δεν υπάρχει ανταγωνισμός με τον ιδιωτικό τομέα. Το κτίριο είναι συχνά μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ισπανίας. Οι ισπανικές Paradors στήθηκαν από την κυβέρνηση, που χρησιμοποιεί τα έσοδα στη συντήρηση των κτιρίων, για να βοηθήσει να αναπτυχθούν όμορφες περιοχές με λίγους οικονομικούς πόρους.
Η αχιβάδα ως σύμβολο! Η αχιβάδα, η οποία μοιάζει με τη δύση του ηλίου, λέγεται πως ήταν ένα σύμβολο που χρησιμοποιούταν σε προ-χριστιανικές Κέλτικες τελετουργίες της περιοχής. Ο Δρόμος του Αγίου Ιακώβου μπορεί να είχε δημιουργηθεί ως μια προ-χριστιανική Κέλτικη πορεία θανάτου προς τη δύση του ηλίου, που λήγει στο «τέλος του κόσμου», στη λεγόμενη “Ακτή του Θανάτου” (Costa de la Muerte). Με το πέρασμα των χρόνων το κοχύλι απέκτησε θρησκευτική σημασία, ως σύμβολο της διαδρομής του Αγίου Ιακώβου. Σύμφωνα με την παράδοση, μετά το θάνατο του Ιακώβου, οι μαθητές του απέστειλαν το σώμα του στην Ιβηρική χερσόνησο για να θαφτεί στο Σαντιάγο. Στα ανοικτά των ακτών της Ισπανίας μια βαριά καταιγίδα χτύπησε το πλοίο και το σώμα χάθηκε στον ωκεανό. Μετά από κάποιο διάστημα, ωστόσο, το σώμα ξεβράστηκε στην ακτή καλυπτόμενο από κοχύλια.
Η αχιβάδα- χτένι έχει, επίσης, μεταφορική σημασία. Οι αυλακώσεις στο περίβλημα, που ενώνονται σε ένα μόνο σημείο, αντιπροσωπεύουν τις διάφορες προσκυνητικές διαδρομές, οι οποίες καταλήγουν σε ένα ενιαίο προορισμό: τον τάφο του Αγίου Ιακώβου στο Santiago de Compostela.
Τέλος, το εντυπωσιακότερο είναι όταν κανείς μπαίνει στην πόλη που πολύ σωστά έχει αναδειχθεί από το 1985 ως μνημείο Ευρωπαϊκής κληρονομιάς! Μια πόλη μουσείο, πεντακάθαρη και περιποιημένη στην οποία βασιλεύει η απόλυτη γαλήνη. Δεν είδαμε πουθενά φθηνο-μαγαζάκια να καπηλεύονται την πίστη των προσκυνητών. Δεν είδαμε πουθενά την κακοποιημένη τουριστική “εξυπηρέτηση”. Λες και υπάρχουν κανόνες συμπεριφοράς ακόμα και για τους επισκέπτες της. Θα μπορούσε εύκολα κανείς να πει ότι είναι το άκρο αντίθετο της Παναγίας της Λούρδης ή της δικιάς μας Παναγίας της Τήνου.