Της Νικόλ Λειβαδάρη
H τελική πρόταση της ΝΔ στην Επιτροπή Αναθεώρησης του συντάγματος για τον τρόπο εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας μπορεί να μην δείχνει ποιος θα είναι ο επόμενος ένοικος της Ηρώδου Αττικού, δίνει όμως κάποιες καθαρές παραμέτρους για τις προθέσεις των νυν ενοίκων του Μαξίμου: Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα προτιμούσε μεν μια υποψηφιότητα που θα συγκέντρωνε διακομματική στήριξη αλλά – ένεκα και των «βυζαντινών» εσωκομματικών συσχετισμών – θέλει να έχει και όλες τις επιλογές ανοιχτές.
Η πρόταση της κυβερνητικής πλειοψηφίας προβλέπει ότι για την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας θα γίνονται τέσσερις διαδοχικές ψηφοφορίες από τη Βουλή. Η πρώτη και η δεύτερη θα απαιτούν την θετική ψήφο 200 βουλευτών, η τρίτη την υπερψήφιση του υποψηφίου από 180 βουλευτές, η τέταρτη από 151, και σε περίπτωση που αποβούν όλες άκαρπες, ο Πρόεδρος θα εκλέγεται με σχετική πλειοψηφία.
Είναι ένα μοντέλο στο οποίο τόσο η τέταρτη ψηφοφορία των «151», όσο και η τελική ανάδειξη προέδρου με σχετική πλειοψηφία περιγράφονται από κυβερνητικά στελέχη ως η «έσχατη λύση». Δεδομένου ότι τα ίδια στελέχη επιμένουν πως τούτο αποτελεί και θέση και άποψη του ίδιου του πρωθυπουργού, το πρώτο και οφθαλμοφανές συμπέρασμα είναι πως αποκλείονται εκ προοιμίου υποψηφιότητες που τελούν μεν… εν κυκλοφορία εδώ και μήνες αλλά δεν έχουν καμία τύχη διακομματικής στήριξης – ήτοι διχαστικές υποψηφιότητες τύπου Αντώνη Σαμαρά ή Ευάγγελου Βενιζέλου.
Στην πραγματικότητα άλλωστε, εάν ο πρωθυπουργός θέλει όντως συναινετική εκλογή Προέδρου διαθέτει μόνον δύο επιλογές συμμαχιών – είτε την συμμαχία με το ΚΙΝΑΛ, είτε την συμμαχία με τον ΣΥΡΙΖΑ.
Η Διαμαντοπούλου και η Δαμανάκη
Στην πρώτη περίπτωση η προϋπόθεση – όπως τουλάχιστον διακηρύττει η Φώφη Γεννηματά – είναι ένας (ή μία) υποψήφιος Πρόεδρος από τον ευρύτερο χώρο της κεντροαριστεράς. Η Αννα Διαμαντοπούλου θα μπορούσε να είναι μια τέτοια υποψηφιότητα, «κουμπώνει» με το φιλελεύθερο-κεντρώο προφίλ που θέλει να αναδείξει ο Κυριάκος Μητσοτάκης, οι πληροφορίες όμως θέλουν να συναντά ισχυρές αντιστάσεις εντός των κόλπων της ΝΔ.
Για διαφορετικούς λόγους ανάλογες εσωτερικές αντιστάσεις φέρεται να συναντά και ο συνταγματολόγος Νίκος Αλιβιζάτος, και η επόμενη επιλογή που παραμένει ενεργή – είτε προς αγορά αντιδράσεων, είτε σκοπίμως και προκειμένου να «καεί» – είναι εκείνη της Μαρίας Δαμανάκη. Στα υπέρ της, με βάση πηγές της ΝΔ, είναι πως «θα φέρει σε δύσκολη θέση τον ΣΥΡΙΖΑ», στα κατά το γεγονός πως παραμένει άγνωστο εάν είναι αποδεκτή από το Κίνημα Αλλαγής – πόσο μάλλον, αφότου κάποιοι από την πλευρά του ΚΙΝΑΛ (άγνωστο εάν και σε ποια βάση σοβαρότητας) φρόντισαν να φτιάξουν το τελευταίο διάστημα κλίμα για πιθανή υποψηφιότητα της ίδιας της Φώφης Γεννηματά.
Το ενδεχόμενο μιας «εναλλακτικής», κεντρώας μεν αλλά μη πολιτικής υποψηφιότητας – κι εδώ εξακολουθεί να «παίζει» το όνομα της ιστορικού Μαρίας Ευθυμίου – παραμένει επίσης ενεργή, αλλά επ’ αυτού το φιλελεύθερο μπλοκ εντός και πέριξ της ΝΔ θέτει ζητήματα που άπτονται της ευρύτερης διαχειριστικής επάρκειας του ανώτατου πολιτειακού παράγοντα.
Η «συμμαχία» με τον ΣΥΡΙΖΑ
Στην δεύτερη περίπτωση, εκείνη της συμμαχίας με τον ΣΥΡΙΖΑ, όλα μοιάζουν μονόδρομος που δεν είναι άλλος από την ανανέωση της θητείας Παυλόπουλου. Είναι δύσκολο να τον προτείνει ο Κυριάκος Μητσοτάκης από την στιγμή που ήταν ο μόνος βουλευτής της ΝΔ που δεν τον ψήφισε στην πρώτη του εκλογή, είναι όμως εξίσου δύσκολο να εξηγήσει γιατί δεν τον στηρίζει κι εάν θεωρεί ότι δεν ήταν καλός Πρόεδρος.
Ο βαθμός δυσκολίας ανεβαίνει από τα… νεύματα που εκπέμπει υπέρ Παυλόπουλου ο Κώστας Καραμανλής, ο οποίος προσωπικά έχει ξεκαθαρίσει ότι η Προεδρία της Δημοκρατίας δεν τον ενδιαφέρει χωρίς, τουλάχιστον, ενισχυμένες δραστηριότηες. Ένα τέτοιο νεύμα θεωρείται και η αυριανή παρουσία και ομιλία του πρώην πρωθυπουργού για τα εθνικά θέματα στην Θεσσαλονίκη και την εκδήλωση της Εταιρίας Μακεδονικών Σπουδών παρόντος του Προκόπη Παυλόπουλου.
Στον αντίποδα βεβαίως, η υποψηφιότητα Παυλόπουλου αποτελεί περίπου casus belli για το μπλοκ Σαμαρά, και ουδείς στο Μαξίμου και την ΝΔ ρισκάρει προβλέψεις για το που μπορεί να φθάσει η αντίδραση του πρώην πρωθυπουργού μετά και τα πολλαπλά αδειάσματα που έχει δεχθεί μετεκλογικά – από την θέση του επιτρόπου έως την πολιτική διαχείριση της προανακριτικής κατά Παπαγγελόπουλου.
Οι «διευκολύνσεις»
Τούτων δοθέντων δεν είναι λίγοι εκείνοι στην ΝΔ που θα έβλεπαν λυτρωτικά μια… οικειοθελή απόσυρση Παυλόπουλου, εξ ου και οι διαρροές του τελευταίου διαστήματος ότι θα ήταν πράξη «κομματικού πατριωτισμού» να «διευκολύνει» ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας τον πρωθυπουργό δηλώνοντας ότι δεν ενδιαφέρεται ανανέωση της θητείας του. Τέτοια πρόθεση «διευκόλυνσης» ωστόσο δεν διαφαίνεται – επί του παρόντος τουλάχιστον – από την πλευρά της Ηρώδου Αττικού, και ως εκ τούτου οι «σεναριογράφοι» της κυβέρνησης επανέρχονται και προκρίνουν, εν είδει διεξόδου, την υποψηφιότητα Δαμανάκη.
Και εδώ όμως, δεν πρέπει να αναμένονται «διευκολύνσεις» από τον Αλέξη Τσίπρα. Η στήριξη Παυλόπουλου αποτελεί ειλημμένη απόφαση στον ΣΥΡΙΖΑ και ο ίδιος ο πρόεδρος του κόμματος φρόντισε να στείλει το μήνυμά του στο Μαξίμου όταν ρωτήθηκε, στην Κρήτη, εάν μια υποψηφιότητα Δαμανάκη «θα έβαζε δύσκολα» στον ΣΥΡΙΖΑ: «Όχι», είπε, «δεν θα μας έβαζαν δύσκολα, θα έβαζαν δύσκολα στον κόμμα τους. Κατά γενική ομολογία ο κ. Παυλόπουλος είναι ένας πετυχημένος Πρόεδρος, άλλωστε δεν έχω ακούσει τον κ. Μητσοτάκη να λέει ότι δεν ήταν…»