Του Διογένη Λόππα
Η ατυχής (και απροκάλυπτα πολιτική) δίωξη κατά της εισαγγελέως διαφθοράς δεν είναι μόνο ένας πρωτοφανής βιασμός της απλής λογικής και του κοινού περί δικαίου αισθήματος. Είναι πρωτίστως βιασμός της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης αλλά και στυγνή δολοφονία του εναπομείναντος κράτους δικαίου ή αυτού που θέλουμε να φαντασιωνόμαστε ως αστική δημοκρατία της μεταπολίτευσης, δυτικού (υποτίθεται) τύπου.
Αυτό το πρωτοφανές χουντικής εμπνεύσεως πισωγύρισμα ήρθε δυστυχώς σε μια ώρα όπου η αυτιστική αξιωματική αντιπολίτευση δίνει μάχες οπισθοφυλακών πάνω από το πολιτικό κουφάρι του κ. Παππά. Ομολογουμένως η προσπάθειά τους είναι συγκινητική, ιδιαίτερα αν αναλογιστεί κανείς την Ομηρική μας παράδοση. Όμως στο τέλος της μέρας οφείλουν να γνωρίζουν ότι μάχονται για ένα πουκάμισο αδειανό και ότι ο πόλεμος είναι μπροστά και δεν έχει ακόμα χαθεί. Κάποτε οφείλουμε όλοι να αποδεχόμαστε στωικά τις ήττες μας και να επικεντρωνόμαστε στην κρισιμότητα των μαχών που έρχονται. Απερίσπαστοι και χωρίς περιττά βαρίδια.
Δεδομένου ότι ο πάντοτε έγκυρος κ. Λακόπουλος αποδόμησε με ένα επικό πόνημα με τίτλο ”Σαπίλα” τη δύσοσμη υπόθεση της δίωξης Τουλουπάκη, δεν θα είχα τίποτα άλλο να προσφέρω στο δημόσιο διάλογο και προσυπογράφω πλήρως το σκεπτικό του. Πλην όμως, καθώς τυχαίνει να γνωρίζω εγγύτερα τη λειτουργία των θεσμών στις Ηνωμένες Πολιτείες, θα ήθελα μόνο να προσθέσω έναν μικρό αστερίσκο. Και αυτό γιατί το σχετικό κείμενο κλείνει με έναν απαισιόδοξο τόνο. Γνωρίζοντας όμως σε βάθος τόσο τη μεθοδικότητα των Αμερικανών σε παρόμοιες υποθέσεις όσο και το κείμενο του συμβιβασμού ανάμεσα στην εταιρία και το Αμερικανικό δημόσιο, έχω την ισχυρή πεποίθηση ότι όχι μόνο το κλίμα δε σηκώνει απαισιοδοξία, αλλά τα καλύτερα μόλις ξεκίνησαν. Άλλωστε και ο ίδιος ο παλαίμαχος δημοσιογράφος σε επικαιροποιημένο του κείμενο ενισχύει την πεποίθηση αυτή.
Γιατί οι ΗΠΑ κινήθηκαν νομικά εναντίον μιας Ελβετικής πολυεθνικής;
Αρχικά μοιάζει παράδοξο, αλλά δεν είναι καθόλου. Ο λόγος είναι ότι οι Αμερικάνοι είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι σε θέματα που κινούνται πέριξ των τεσσάρων πυλώνων της σύγχρονης καπιταλιστικής οικονομίας (φόροι, υποθήκες, ασφαλιστικό σύστημα, ενέργεια) τα οποία αποτελούν και την καρδιά της δημοκρατίας τους. Προκειμένου να εξασφαλίσουν την απρόσκοπτη λειτουργία της αγοράς γύρω από αυτούς τους πυλώνες, δε θα δίσταζαν να ξεκινήσουν ακόμα και πόλεμο! Ένας άλλος λόγος είναι ότι η επιτροπή ανταγωνισμού στις ΗΠΑ δεν είναι ακριβώς το τριτοκοσμικό μαγαζάκι της Φαμίλιας στην Ελλάδα, όπου μάλιστα ο επικεφαλής μπορεί να αλλάζει ανάλογα με τις εκάστοτε διαθέσεις της πλειοψηφίας (βλέπε υπόθεση Θάνου). Αντίθετα πρόκειται για έναν πανίσχυρο θεσμό, εντελώς ανεξάρτητο και με τεράστια ισχύ και επιρροή. Οι δε εταιρίες που κατά καιρούς ελέγχει, έχουν το οικονομικό μέγεθος μεσαίων κρατών.
Σε έναν έλεγχο ρουτίνας, η πανίσχυρη επιτροπή υποπτεύθηκε ότι ο Ελβετικός κολοσσός πιθανόν να χειραγώγησε τιμές, με συνέπεια όχι μόνο τη νόθευση του ανταγωνισμού, αλλά και τελικά τη ζημία του Αμερικανικού δημοσίου. Τα φάρμακα δεν είναι ντομάτες για να καθορίζεται η τιμή τους ανάλογα με την προσφορά και τη ζήτηση: Για τον καθορισμό των τιμών του φαρμάκου προηγείται διαπραγμάτευση ανάμεσα στις εταιρίες και την αρμόδια κρατική υπηρεσία. Για το ξεκίνημα της διαπραγμάτευσης επιλέγεται η τιμή του συγκεκριμένου φαρμάκου σε κάποια άλλη αγορά. Για κακή τύχη της δεξιάς πολυκατοικίας, η Ελλάδα έτυχε να είναι χώρα αναφοράς της τιμής του φαρμάκου διεθνώς και σημείο έναρξης της διαπραγμάτευσης ανάμεσα σε Novartis και Αμερικανικό δημόσιο. Έτσι μια συνηθισμένη υπόθεση διαφθοράς που κανονικά θα έπρεπε να έχει την τύχη της MAN, της Siemens κλπ, αντί να ακολουθήσει τη φυσιολογική ροή (βλέπε Χριστοφοράκος) πιάστηκε στα δίχτυα μιας υπηρεσίας με την οποία, πιστέψτε με, δε θέλεις να έχεις μπλεξίματα: FBI.
Όταν μια έρευνα διεξάγεται από τη συγκεκριμένη υπηρεσία (FBI), οι πιθανότητες συγκάλυψης περιορίζονται σε ουσιαστικά μηδενικά επίπεδα, καθώς οι πόροι, οι πηγές πληροφόρησης και τα μέσα είναι πρακτικά ανεξάντλητα ενώ την ίδια ώρα πολιτικές ή άλλου είδους πιέσεις όχι μόνο δεν γίνονται ανεκτές αλλά κινδυνεύουν να γυρίσουν μπούμερανγκ σε αυτόν που θα έχει το θράσος να τις επιχειρήσει. Για να φέρω ένα παράδειγμα είναι σαν να σε έχει σταματήσει για παράβαση η Ελβετική τροχαία και να προσπαθείς να δωροδοκήσεις τους αστυνομικούς. Πόσες πιθανότητες έχεις;
Μπροστά στα δεδομένα αυτά και καθώς κάθε περαιτέρω νομική διεκδίκηση κρίθηκε (ορθώς) μάταιη, η Ελβετική εταιρία έκρινε ότι ο συμβιβασμός είναι προτιμότερος, παρά το δυσβάσταχτο ποσό του προστίμου. Έτσι προέκυψε ένα νομικά δεσμευτικό κείμενο το οποίο έχει πολύ μεγάλη ουρά για τους γνωρίζοντες και επ’ ουδενί δε σταματάει την εξέλιξη της διερεύνησης της γιγαντιαίας απάτης.
Πίσω στην Ελλάδα, η συντηρητική παράταξη και το θλιβερό απομεινάρι του πάλαι ποτέ σοσιαλιστικού (ο Θεός να το κάνει) κόμματος αδυνατώντας εξαρχής να κατανοήσουν τη βαρύτητα της συμμετοχής του FBI στην όλη έρευνα, υπέπεσαν σε πολλαπλά λάθη τακτικής τα οποία σε κάθε νέα φάση υποτροπής, προσπαθούσαν να διορθώσουν με νέα χειρότερα λάθη. Έτσι μια σχετικά εύκολη υπόθεση χειρισμού πολιτικής κρίσης, καθώς αφορούσε προηγούμενη κυβέρνηση, ενώ θα μπορούσε απλά να κατοχυρωθεί με ασφάλεια στο παρελθόν (απομακρύνοντας -έστω προσωρινά- τα στελέχη που ενεπλάκησαν μέχρι την τελεσιδικία), έφτασε να ακουμπά τον ίδιο τον πρωθυπουργό της χώρας, ο οποίος προσπαθώντας (μάταια) να τηρήσει εσωκομματικές ισορροπίες οδηγήθηκε στον πλήρη εξευτελισμό, κονιορτοποιώντας τους θεσμούς της χώρας τους οποίους υποτίθεται ότι υποχρεούται να προστατεύει.
Το νομικό κείμενο του συμβιβασμού υπήρξε πραγματικός κόλαφος για την έως τότε επιχειρηματολογία της κυβέρνησης (θεωρία περί σκευωρίας). Για όλους όσους γνωρίζουμε ελάχιστα νομικά, η νομική τακτική που ακολούθησαν η πλειοψηφία και το παρακολούθημά της, κατέρρευσε με πάταγο. Ακόμα και σε αυτό το κομβικό σημείο αρνήθηκαν εκ νέου να παραδεχθούν την αλήθεια και προσπάθησαν να παίξουν φαιδρά παιχνίδια με τη μετάφραση.
Βιάζοντας εκ νέου την απλή λογική, αλλά και την Αγγλική γλώσσα, προσπάθησαν να πείσουν τον κοινή γνώμη ότι, παρόλο που η ίδια η εταιρία παραδέχεται επισήμως την γιγαντιαία απάτη μέσω του συστήματος δωροδοκιών που έστησε στην Ελλάδα, αυτή αφορά όχι κυβερνητικούς αξιωματούχους, αλλά γιατρούς!
Δηλαδή προσπάθησαν (ανεπιτυχώς) να μας πείσουν ότι τις διαπραγματεύσεις με τη Novartis, τις έκαναν τίποτα διευθυντές κλινικών στα Γρεβενά και τις υπογραφές στις συμβάσεις τις έβαλαν κάποιοι μεγαλογιατροί του γενικού νοσοκομείου Καρδίτσας. Ο δε κ. Μανιαδάκης δε γνώριζε ούτε την ύπαρξη της Novartis και ο (ήδη υπόδικος) κ. Λοβέρδος περίπου έπεσε θύμα απάτης των υφισταμένων του. Είναι δηλαδή σαν να ισχυριζόμαστε ότι τις τιμές της φέτας στο μάρκετ της γειτονιάς δεν τις καθορίζει ο ιδιοκτήτης ή ο διευθυντής, αλλά η δύσμοιρη συμβασιούχος στο ταμείο.
The flat earth society
Στη συνείδηση του μέσου Έλληνα σήμερα, μετά τη δημοσίευση του συμβιβασμού, πρόκειται για το μεγαλύτερο σκάνδαλο της μεταπολίτευσης. Η δε προσπάθεια ακόμα και σοβαρών φιλοκυβερνητικών δημοσιολογούντων να κατεδαφίσουν τη λογική, δεν αλλάζει στο ελάχιστο τις ενστικτώδεις πεποιθήσεις της κοινής γνώμης, που συγκαταβατικά τους κατατάσσει στην κατηγορία των απανταχού γραφικών συνωμοσιολόγων. Πριν μερικά χρόνια στο Manchester θυμάμαι ότι υπήρχε ακόμα ένας σύλλογος με την αστεία επωνυμία ”the flat earth society”. Οπότε, αν στο προηγμένο Ηνωμένο Βασίλειο υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που πιστεύουν ότι η γη είναι επίπεδη, γιατί να μην υπάρχουν στα Βαλκάνια ψεκασμένοι που να πιστεύουν ότι η διεθνής απάτη της Novartis ήταν σκευωρία;
Στις ΗΠΑ η λέξη πολιτικός (politician) αναφέρεται πάντοτε σε κάποιον ιδιώτη ο οποίος προσπαθεί να εκλεγεί (δηλαδή αυτόν που εδώ αποκαλούμε ”πολιτευτή”), τα δε μέλη των κυβερνήσεων αναφέρονται πάντοτε ως ”officials”. Αντίθετα στην Ελλάδα χρησιμοποιούμε τη λέξη πολιτικός (politician) ακόμα και για τον πρωθυπουργό ή τους υπουργούς και τη λέξη ”πολιτευτής” για αυτό που οι Αμερικανοί εννοούν ”πολιτικός”. Αυτή η καίρια παρανόηση μπορεί να έσωσε για την ώρα τα προσχήματα και να έσπειρε αμφιβολίες στη θεία Κούλα, αλλά δεν θα πάει μακριά και αυτό γιατί η ουσία της υπόθεσης βρίσκεται σε μια άλλη παράγραφο του συμβιβασμού:
Στο κείμενο λοιπόν αναγράφεται ρητώς και κατηγορηματικώς ότι η Novartis δεσμεύεται να βοηθήσει με κάθε μέσο τις Αμερικανικές αρχές προκειμένου να διερευνηθούν περαιτέρω τα δίκτυα δωροδοκιών. Για να γίνει αυτό πράξη αναμένεται στην Ελλάδα (και στις άλλες δύο χώρες) ομάδα ειδικών του FBI (task force) η οποία θα κάνει φύλλο και φτερό αρχεία, υπολογιστές και προσωπικό (νυν και πρώην) της εταιρίας. Και ενώ μέχρι σήμερα η ίδια η εταιρία προσπαθούσε με κάθε μέσον να δυσχεραίνει τις έρευνες της ελληνικής δικαιοσύνης, θεμιτά ως ένα βαθμό καθώς αυτό θα έκανε ο καθένας για να σώσει το τομάρι του, αυτή τη φορά έχει κάθε συμφέρον να συνδράμει ολόψυχα τις έρευνες του FBI και αυτό για έναν πολύ απλό λόγο: Κυρώσεις (Sanctions).
O τρόμος της Novartis (και κάθε Novartis) είναι αυτό που για το Αμερικανικό δημόσιο είναι το μεγαλύτερο όπλο. Αν ο Αμερικανός δικαστής λάβει αναφορές ότι η εταιρία δεν τηρεί το συμβιβασμό, ο οποίος δεν έχει μόνο το σκέλος του προστίμου αλλά και αυτό της διαλεύκανσης της υπόθεσης, μπορεί να αποφασίσει είτε ποινική δίωξη κατά στελεχών της εταιρίας, είτε -χειρότερα- κυρώσεις (sanctions) που για αρχή θα μπορούσαν να αποκλείσουν την εταιρία από το χρηματοοικονομικό σύστημα της δύσης.
Για μια εταιρία με το μέγεθος, τη δομή και την εξάπλωση της Novartis, η ποινική δίωξη στελεχών της ή ο διασυρμός αλλοδαπών αξιωματούχων είναι αμελητέο ζήτημα. Όμως τυχόν αμερικανικές κυρώσεις σημαίνουν μόνο ένα πράγμα: Ολική κατάρρευση. Άρα είναι μαθηματικά βέβαιο ότι με την έλευση του FBI η τακτική της εταιρίας θα αλλάξει άρδην και τα στόματα που μέχρι χθες ήταν ερμητικά κλειστά, θα ανοίξουν, όπως και κάθε διαθέσιμο αρχείο σε υπολογιστή ή απλό τεφτέρι. Δηλαδή τα λιοντάρια του ελληνικού παραρτήματος και η δεξιά αφρόκρεμα της κανονικότητας που μέχρι πρότινος έδειχναν τα δόντια τους απειλώντας θεούς, δαίμονες και, δυστυχώς, εισαγγελείς (εξευτελίζοντας αδιάντροπα τους θεσμούς της πολύπαθης δημοκρατίας μας), σύντομα θα μεταμορφωθούν σε τρυφερά γατάκια.
Το FBI είναι απολύτως βέβαιο ότι σε ελάχιστο χρόνο θα συλλέξει στοιχεία και μαρτυρίες που η ελληνική εισαγγελία διαφθοράς θα χρειαζόταν χρόνια. Είναι επίσης απολύτως βέβαιο, με βάση τα στοιχεία που γνωρίζουμε ήδη, ότι θα πέσει πάνω σε ονόματα πρώην (και νυν δυστυχώς) ”κυβερνητικών αξιωματούχων” (για να το θέσω κομψά). Στην περίπτωση αυτή τα στοιχεία θα σταλούν στην αμερικανική δικαιοσύνη η οποία όμως δεν έχει δικαιοδοσία να διώξει Έλληνες υπηκόους. Έτσι θα απευθυνθεί με επίσημο αίτημα στην ελληνική δικαιοσύνη. Αρμόδιο τμήμα της ελληνικής δικαιοσύνης που θα παραλάβει τα στοιχεία για να προβεί σε διώξεις κατόπιν ασφυκτικών αμερικανικών πιέσεων είναι, ναι, σωστά μαντέψατε, η εισαγγελία διαφθοράς, αφεντικό της οποίας είναι σήμερα η κ. Τουλουπάκη! Έτσι η δίωξη της εισαγγελέως διαφθοράς και η ενδεχόμενη αντικατάστασή της γίνεται εξαιρετικά βολική εξέλιξη για τους διωκόμενους και τους στυγνούς υποστηρικτές τους σε Κυβέρνηση και Κίνημα Αλλαγής.
Αυτό όμως που δε γνωρίζουν οι δυστυχείς ιθαγενείς είναι ότι οι Αμερικανοί όταν πέφτουν πάνω σε τέτοιες περιπτώσεις (και έχουν πέσει ουκ ολίγες φορές στη λατινική Αμερική με τους ναρκέμπορους) ξέρουν και άλλο μονοπάτι, το οποίο ονομάζουν ”επιλεκτικές διαρροές”. Δηλαδή αν κάποιος, λέμε τώρα, ”δύσκαμπτος” αντικαταστάτης της κ. Τουλουπάκη αποδειχθεί πέραν του δέοντος ”φιλοκυβερνητικός”, θα ξεκινήσουν επιλεκτικές διαρροές στοιχείων προς τον εγχώριο και διεθνή τύπο, που θα εξαναγκάσουν την κυβέρνηση σε πράξεις υπό το βάρος μιας αυξανόμενης λαϊκής αγανάκτησης.
Αν εργαζόμουν ως σύμβουλος σε κάποιο από τα κυβερνητικά κόμματα, θα συνιστούσα κάποιες απλές και διακριτικές κινήσεις: Θα πρότεινα τη σταδιακή απόσυρση από κάθε θέση ευθύνης, αθόρυβα και μεθοδικά, υπουργών, πρώην υπουργών και βουλευτών που ενδεχομένως είχαν στενές επαφές με στελέχη της αμαρτωλής εταιρείας. Ποτέ δεν είναι αργά στην πολιτική. Δεδομένου ότι ούτε ο κ. Μητσοτάκης, ούτε η κ. Γεννηματά έχουν λερωθεί προσωπικά από τη γιγαντιαία αυτή απάτη, η πολιτική διαχείριση θα είναι απείρως ευκολότερη, με τα στελέχη τους εκτός κάδρου. Και αν κάτι θα στοιχημάτιζα σήμερα με βεβαιότητα, αυτό είναι η πλήρης διαλεύκανση της υπόθεσης από τις αμερικανικές υπηρεσίες και οι διώξεις που θα ακολουθήσουν. Θα ήθελα, όπως όλοι οι Έλληνες, ανάμεσα στους διωκόμενους να μη βρίσκονται ”κυβερνητικοί αξιωματούχοι”, για το τελευταίο όμως δε θα στοιχημάτιζα ούτε μια τρίχα από την πλούσια γούνα του γάτου μου. Αν τώρα ανήκετε στη θλιβερή εκείνη μειοψηφία που αφελώς πιστεύει ακόμα στη μεταφυσική θεωρία της ”σκευωρίας”, ανεπιφύλακτα θα σας συνιστούσα άμεσα να προμηθευτείτε πατατάκια και μπύρα: Το show μόλις ξεκίνησε!
