Πώς ο εγκέφαλος επηρεάζει τον τρόπο που ψηφίζουμε

Του Σπυρίδωνα Τζανή*

 

Η νοημοσύνη μας δεν είναι το πιο λεπτό, το πιο ισχυρό, το πιο κατάλληλο, μέσο για την αποκάλυψη της αλήθειας. Είναι η ζωή που, σιγά-σιγά, παράδειγμα-παράδειγμα, μας επιτρέπει να δούμε ότι αυτό που είναι πιο σημαντικό στην καρδιά μας, ή στο μυαλό μας, έγινε αντιληπτό όχι με την γνώση, ή την νοημοσύνη μας, αλλά μέσα από ασυνείδητες αντανακλαστικές εγκεφαλικές λειτουργίες.

Marcel Proust 

Η εκλογική διαδικασία για την εκλογή ενός πολιτικού σχηματισμού για την διακυβέρνηση μιας χώρας καθώς και η απόφαση των πολιτών να συμμετάσχουν στην ψηφοφορία είναι από τις ποιο σημαντικές αποφάσεις των ατόμων μιας δημοκρατικής κοινωνίας. Τι επηρεάζει όμως τον ψηφοφόρο στην τελική επιλογή του; Τι “υπαγορεύει” την επιλογή συγκεκριμένων υποψηφίων στον δρόμο προς την κάλπη ή και την ώρα της κάλπης; Πώς και με ποιο τρόπο αναλύονται οι παράμετροι που καθορίζουν την τελική επιλογή; Ποιον ακριβώς ρόλο παίζει η λειτουργία αλλά και η ανατομία του εγκεφάλου στην λήψη των αποφάσεων αυτών;

Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον ότι μελέτες έχουν δείξει ότι η εκλογική έκβαση μπορεί να προβλεφθεί σε ποσοστό που πλησιάζει το 60%. Σημειώνεται για παράδειγμα, ότι οι πρόσφατες μελέτες της πολιτικής συμπεριφοράς των πολιτών δείχνουν ότι οι αποφάσεις τους για την εκλογή του ενός ή του άλλου υποψηφίου μπορεί να επηρεαστεί σημαντικά από την «πρώτη εντύπωση», τα κοινωνικά χαρακτηριστικά που βασίζονται στην φυσική εμφάνιση των υποψηφίων!

Σε αυτή την διαδικασία φαίνεται ότι εμπλέκεται ο εγκεφαλικός φλοιός της πλαγίας μετωπο-κογχικής περιοχής (ΜΚΟΠ) του εγκεφάλου που ευθύνεται από την μία πλευρά για την κριτική των κοινωνικών χαρακτηριστικών των ατόμων, και από την άλλη πλευρά ενοχοποιείται για τις αποφάσεις που σχετίζονται με την οικονομική κατάσταση. Η διπλή αυτή λειτουργία της εν λόγω περιοχής συμμετέχει δραστικά στην απόφαση του ατόμου για την ψήφιση του ενός ή του άλλου υποψηφίου.

Φαίνεται επίσης ότι βλάβες στην εν λόγω περιοχή συνεπεία παθολογικών καταστάσεων διαταράσσουν την κριτική ικανότητα των ανθρώπων στην ανάλυση των χαρακτηριστικών των υποψηφίων και έτσι επηρεάζουν την απόφαση τους.

Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι και άλλες περιοχές του εγκεφάλου συμμετέχουν στην απόφαση του ατόμου για την επιλογή του κατά την διάρκεια της ψηφοφορίας, αλλά ακόμη δεν είναι γνωστό με ποιο τρόπο συμμετέχουν και συνεργάζονται με την κογχική μοίρα του μετωπιαίου λοβού. Η ανωτέρω περιοχή του μετωπιαίου λοβού (MKOΠ) φαίνεται να δραστηριοποιείται όταν οι αποφάσεις που λαμβάνονται είναι δύσκολες και συμμετέχει στην καλύτερη επιλογή μεταξύ επιλογών ιδίας αξίας. Η περιοχή ΜΚΟΠ είναι επίσης κρίσιμη για την ενσωμάτωση ποικίλλων και διαφορετικών πληροφοριών που επιτρέπουν στους ανθρώπους να φθάνουν στην επιλογή προτίμησης για την εκλογική τους επιλογή.

Μια άλλη σημαντική περιοχή του εγκεφάλου που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην πορεία επεξεργασίας των κοινωνικών πληροφοριών που προέρχονται από άλλους είναι ο Αμυγδαλοειδής πυρήνας. Η βλάβη αυτού του πυρήνα σε ασθενείς οδηγεί σε απώλεια της ικανότητας να αξιολογούν τους άλλους, αδυναμία στην αντίληψη των συναισθημάτων των άλλων ανθρώπων και αντιλαμβάνονται τις σκέψεις των άλλων με νοηματικό τρόπο. Ο Αμυγδαλοειδής πυρήνας δεν ευθύνεται μόνο για την αξιολόγηση της αλήθειας, αλλά διαδραματίζει ρόλο στην αξιολόγηση της ελκυστικής προσωπικότητάς του υποψηφίου, τα κοινωνικά του χαρακτηριστικά (υπευθυνότητα, νοημοσύνη, ευφυΐα, και επάρκεια σε σύγκριση με τους άλλους) και τέλος συμμετέχει στην διαδικασία επιλογής του κατάλληλου υποψηφία με την ψήφο του.

Σκεφτόμαστε με τον εγκέφαλό μας, δεν έχουμε άλλη επιλογή. Όλες οι σκέψεις μας είναι προϊόν της εγκεφαλικής δραστηριότητας. Περισσότεροι από μας θεωρούμαι ότι γνωρίζουμε πολύ καλά τον νου μας! Αυτό οφείλεται διότι γνωρίζουμε το συνειδητό τμήμα των σκέψεων και λειτουργιών μας και αυτό είναι αρκετό να συνεχίσουμε να ζούμε! Οι περισσότεροι όμως αγνοούμε ότι οι περισσότερες σκέψεις ή αποφάσεις μας σε ποσοστό περίπου 98% είναι χωρίς τον συνειδητό μας έλεγχο. Αυτό το ονομάζουμε ασυνείδητη νόηση και έχει ως αποτέλεσμα ο εγκέφαλος να λαμβάνει αποφάσεις για τις οποίες δεν είναι συνειδητές για μας. Αυτές οι ασυνείδητες διεργασίες αποτελούν την συντριπτική πλειοψηφία της ανθρώπινης γνωστικής ικανότητας, δεν αναγνωρίζονται κατά την εισαγωγής τους εντός της ασυνείδητης νόησης και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση του πολιτικού περιεχομένου του πολιτικού.

 Η κοινωνική παιδεία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον καθορισμό του τρόπου που οι άνθρωποι ασκούν το εκλογικό τους δικαίωμα και επιλέγουν να ψηφίσουν. Μολονότι, προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει τον ρόλο της κοινωνικής παιδείας να καθορίζει την πολιτική συμπεριφορά των ανθρώπων, εν τούτοις φαίνεται ότι η κοινωνική παιδεία και ο πολιτισμός μιας κοινωνίας έχουν αντίκτυπο στα χαρακτηριστικά που οι άνθρωποι εκτιμούν στους ηγέτες τους.

Όλοι μας θεωρούμε για τον εαυτό μας ότι είμαστε καλοί άνθρωποι! Αυτό σημαίνει ότι το ηθικό μας σύστημα είναι σημαντικό τμήμα της προσωπικότητάς μας και δηλώνει ποιοι πραγματικά είμαστε μέσα μας. Η ψήφος ενάντια στην ηθική μας ταυτότητα θα α

Ενεργοποιημένες περιοχές του εγκεφάλου

ποτελούσε απόρριψη του ίδιου του εαυτού μας. Αυτός είναι ο λόγος που χαμηλά οικονομικά κοινωνικά στρώματα ψηφίζουν συντηρητικά πολιτικά κόμματα ενάντια στα συμφέροντά τους. Ψηφίζουν κατ’ αυτό τον τρόπο για να υπερισχύσει η ηθική κοσμοθεωρία τους και να αποκτήσουν δημόσια αποδοχή η αξίες τους.

Το ερώτημα που γεννάται και έχει μεγάλο ενδιαφέρον για πολιτικούς, δημοσιογράφους, πολιτικούς αναλυτές νευροψυχολόγους και δημοσκόπους είναι Ποιοι είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν την επιλογή του πολίτη-ψηφοφόρου;;;

Στους παράγοντες συνοπτικά περιλαμβάνονται:

  1. Το κοινωνικό υπόβαθρο του ψηφοφόρου και η ταύτισή του με τον υποψήφιο.

Αυτό περιλαμβάνει την κοινωνική ταυτότητα του ψηφοφόρου όπως η οικονομική του τάξη, η εθνικότητα, το γένος του, η φυλή, και η θρησκευτικές του πεποιθήσεις. Βλέπουμε ότι τα πολιτικά κόμματα και μεμονωμένοι υποψήφιοι περιλαμβάνουν στην εκλογική τους εκστρατεία μηνύματα που αφορούν συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες ή μιμούνται οι υποψήφιοι χαρακτηριστικά κάποιων κοινωνικών ομάδων.

  1. Η συμμετοχή του στον πολιτικό φορέα που τον εκφράζει.

Ο ψηφοφόρος έχει ουσιαστική και ψυχολογική συμμετοχή στον πολιτικό φορέα με τον οποίο έχει ταυτιστεί είτε από την εφηβική του ηλικία είτε έχει οικογενειακή επιρροή.

  1. Η άποψη του ψηφοφόρου για την προηγούμενη απόδοση του υφιστάμενου πολιτικού φορέα.

Αποτελεί σημαντικό παράγοντα και επηρεάζεται από την οικονομική απόδοση του πολιτικού φορέα που άσκησε την διακυβέρνηση. Αν η οικονομία πήγε καλά τότε η πιθανότητα επανεκλογής είναι μεγάλη.

Η κατανόηση τέλος, των μηχανισμών του εγκεφάλου που διέπει την διαδικασία στην επιλογή της ψήφου, είναι η νέα διαδρομή για την καλύτερη κατανόηση της ανθρώπινης πολιτικής συμπεριφοράς και προσφέρει μια νέα προοπτική για το ευρύτερο θέμα της αξίας για την λήψη σοβαρών αποφάσεων, που μέχρι σήμερα μελετάται κάτω από το οικονομικό μόνο πρίσμα.

 

*O Σπ. Τζανής είναι νευροχειρουργός