Του Νίκου Γαλάτη
Το μέλλον, η Νίκη, τα παιδιά, ένα καλύτερο αύριο, το εθνικό συμφέρον, η Πατρίδα και πάντα ο περήφανος, κυρίαρχος και ένδοξος Λαός. Τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα έχουν πολλές αντιφάσεις, αλλά έναν ομοιόμορφο «πολιτικό» λόγο.
Πολύ συχνά κλέβουν συνθήματα των άλλων ή τα εισάγουν από το εξωτερικό -λαθραία. Κι άλλες φορές αλλάζουν λογογράφους με αποτέλεσμα μια σύγχυση ανάμεσα στο ποιος είναι προοδευτικός, λαϊκός, αριστερός ή συντηρητικός, ροκ ή πιο κοντά στους νέους.
Αυτή τη φορά το πράγμα έχει παραγίνει. Τα κόμματα μοιάζουν με διχασμένες προσωπικότητες που μισούν τον άλλο εαυτό τους σαν να πρόκειται για αυτόν τον καταραμένο πάντα Άλλον. Ο «νέος» πολιτικός λόγος είναι στρογγυλός -καθολικής αποδοχής- αφού απευθύνεται στον «μέσο πολίτη»- ο οποίος ίσως να μην υπάρχει. Είναι μια κατασκευή των διαφημιστών- που όπως δείχνουν τα διαφημιστικά κομματικά σποτ- αντιμετωπίζουν τα κόμματα όπως άλλα προϊόντα, αυτοκίνητα, απορρυπαντικά ή ασφαλιστικές εταιρείες. Το μέλλον, η σιγουριά, η ασφάλεια και τώρα πια- αφού δεν μπορούμε να κάνουμε παροχές- άφθονη ελπίδα, αισιοδοξία, περηφάνεια.
Οι πολιτικοί αρχηγοί δεν είναι αντάξιοι των περιστάσεων. Οι λόγοι τους μοιάζουν με εκθέσεις ιδεών –του δημοτικού- με απλές έννοιες πια- κοινές σε όλους- και αποιδεολογικοιημένα συνθήματα με λέξεις ουδέτερες όπως Πάμε, Μπροστά, Για την Πατρίδα και την Ελλάδα.
Το παιχνίδι παιζόταν ανάμεσα στο ποιος είναι πιο Ευρωπαίος, ώσπου η αντιπαράθεση για το μνημόνιο ξεπέρασε την αντίθεση «Μνημονιακοί- Αντιμνημονιακοί» που είχε υπερβεί την παραδοσιακή αντίθεση Δεξιά- Αντιδεξιά, Εθνικόφρονες- Δημοκράτες. Το νέο πεδίο αντιπαράθεσης είναι το Παλιό και το Νέο, αλλά όλα τα κόμματα διαχειρίζονται το παρελθόν- χωρίς καμία ιδέα, καμιά πρόταση για το μέλλον.
Η Αλήθεια και το Ψέμα, όπως παλιότερα το Φως και το Σκοτάδι, κυριαρχούν στον προεκλογικό αγώνα με τον ψηφοφόρο να ζει μια πρωτοφανή σύγχυση καθώς τα κόμματα αλλάζουν θέσεις μέσα στην ίδια μέρα. Οι αγρότες, οι γυναίκες, οι νέοι είναι τα ειδικά «κοινά» αναποφάσιστων που πρέπει να διεκδικήσουν την ψήφο τους, χωρίς να έχουν κάτι να προτείνουν. Κι έτσι αναπαράγουν διαφορά κλισέ που οι εταιρείες μάρκετινγκ έβαλαν τους αρχηγούς να αποστηθίσουν.
Η μάχη είναι δύσκολη. Καμιά φορά οι αρχηγοί κουνάνε τα χέρια σε λάθος σημείο ή ανεβάζουν την φωνή σε λάθος κορώνα. Μελετώντας τους λόγους των αρχηγών είναι δύσκολο να βγάλει κανείς εύκολα συμπεράσματα. Ο Αλέξης Τσίπρας πρέπει να διεισδύσει στην Δεξιά, ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης να μπει ταυτόχρονα στο Κέντρο χωρίς να χάσει ψήφους από την Ακροδεξιά. Ο Λαφαζάνης χάθηκε μέσα στο παρελθόν και το μέλλον κι ο “σούπερ νέος” Σταύρος Θεοδωράκης στους “ειδικούς” που έχει το κόμμα του ως πολιτική εταιρεία συμβούλων. Ο νέος ηγέτης, ο Βασίλης Λεβέντης θα καθαρίσει, λέει, με το μνημόνιο, γιατί έχει πολλές γνωριμίες στην Ευρώπη!
«Το σύνθημα αυτό είναι δικό μου» θα μπορούσε να πει ένα κόμμα στο άλλο. Οι image makers έχουν μπερδέψει τους πελάτες τους. Ποιος είναι πιο ψηλός; Ποιος είναι πιο λαϊκός; Ποιος έχει ένσημα και είναι λιγότερο διεφθαρμένος; Aπό το να πει κανείς κάτι –και να κάνει την γκάφα- είναι καλύτερο να λέει τετριμένα πράγματα, όπως ότι η Ελλάδα χρειάζεται εκσυγχρονισμό, το μνημόνιο είναι κακό ή αναγκαίο, εμείς είμαστε «το νέο», “ψηφίστε με γιατί είμαι γυναίκα”.
Μερικά από τα κλισέ που χρησιμοποιούν όλα τα κόμματα είναι αυτά που ακολουθούν –μια μικρή προσφορά σε όσους θέλουν να πολιτευτούν στο μέλλον. Να θυμάστε τα SOS: Πατρίδα, Υπερηφάνεια, Λαός, Νίκη και “Πάμε Μπροστά”!
ΤΟ ΑΛΜΑ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ: Δεν διευκρινίζεται ποτέ πως θα γίνει- κάτι που θα απαιτούσε αναφορά σε δουλειά, θυσίες, σκληρές αποφάσεις. Πολύ συχνά το μέλλον αναφέρεται ως ΑΥΡΙΟ σε αντίθεση με το –καταραμένο- χθες. « Στόχος μας είναι να στείλουμε τις υποχρεώσεις στο μέλλον, να πληρώνουμε λιγότερους τόκους, να απελευθερώσουμε πόρους για επενδύσεις και κοινωνική πολιτική» είπε- αποκαλυπτικά- είπε πρόσφατα η Φώφη Γεννηματά.
ΟΙ ΘΥΣΙΕΣ ΤΟΥ ΛΑΟΥ: Αναγκαίες πάντα, έπιασαν ή θα πιάσουν τόπο. Ο Λαός είναι πάνω από όλα, ο μόνος θεός. Οι θυσίες του συχνά είναι «τεράστιες».
ΤΟ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΜΕΛΛΟΝ: Συνήθως των παιδιών μας. Όσο αόριστο είναι τόσο καλύτερα, γιατί ένας ειλικρινής λόγος θα έπεφτε στην παγίδα να μιλήσει και για χειρότερο μέλλον, πράγμα που θα δυσαρεστούσε τον ψηφοφόρο, που θέλει ΕΝΑ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΑΥΡΙΟ. Ποτέ ένα καλύτερο ΣΗΜΕΡΑ!
ΟΙ ΕΛΠΙΔΕΣ ΤΟΥ ΛΑΟΥ: Το σύνθημα ‘Η ελπίδα έρχεται» -των προηγούμενων εκλογών- αποσύρθηκε από τον ΣΥΡΙΖΑ κι έγινε όπλο στα χέρια των αντιπάλων του με πολλά υπονοούμενα στα κοινωνικά δίκτυα.
ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ: Κατά κόρον “δεξιό” σύνθημα, αφού η Αριστερά προτιμούσε το “λαϊκό συμφέρον”, που τελευταία ακούγεται από όλα τα κόμματα.
ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ: Νέο κλισέ- όπως κι ο λαϊκισμός- που συνοδεύεται από την φράση «δεν φοβηθήκαμε το πολιτικό κόστος». Ψέματα.
ΝΑ ΣΗΚΩΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: Συνήθως ψηλά, με τα χέρια μας, πάνω προς τη νίκη και το μέλλον. Σχετικός ο στίχος του Άγγελου Σικελιανού ‘Ομπρός βοηθάτε να σηκώσουμε τον ήλιο πάνω από την Ελλάδα» που έγινε ύμνος του ΠΑΣΟΚ.
Η ΝΙΚΗ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΗ ΜΑΣ. Η λέξη Νίκη, ουδέτερη, όπως και η Αλλαγή που ήταν οι λέξεις κλειδιά στην προεκλογική εκστρατεία του ΠΑΣΟΚ το 1981, είναι ουδέτερη, αποδεκτή από όλους- μια λέξη θετική.
Η ΠΑΤΡΙΔΑ: Συνήθως η αναφορά στην πατρίδα συνοδεύεται από ένα ράγισμα της φωνής, ακόμα καλύτερα, από ένα δάκρυ.
ΠΑΜΕ ΜΠΡΟΣΤΑ: Πολλές φορές πάμε ή πάμε όλοι μαζί. Εμβατηριακό σλόγκαν- αποδεκτό από όλους- εκτός από αυτούς που αναρωτιούνται “Που πάμε;».
ΑΝΟΙΓΟΥΜΕ ΔΡΟΜΟΥΣ: Συνήθως για το μέλλον – από την εποχή που ο Ανδρέας Παπανδρέου, μάλλον αυτοκριτικά είπε: «ανοίξαμε το δρόμο» -ακόμα κι αν αποτύχαμε. Η λέξη δρόμος, όπως και Φως είναι αγαπημένη λέξη των πολιτικών εργολάβων.
ΕΜΕΙΣ ΜΠΟΡΟΥΜΕ! «Εμείς μπορούμε» λέει το Ποτάμι- σύνθημα της προεκλογικής εκστρατετίας του αμερικάνου προέδρου, που μοιάζει με το ‘Ο Λαός θέλει το ΠΑΣΟΚ μπορεί» ή το «Μπορούμε να πάρουμε τη Ζωή στα Χέρια μας» και …να τη σηκώσουμε ψηλά. Η λέξη “θέλουμε” ανήκει σε άλλες παλιότερες δεκαετίες.
Η ΖΩΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΑΣ: Πολλές φορές λέγεται κι από ρήτορες που δεν έχουν παιδιά. Άλλες φορές μερικοί φτάνουν ως τα δισέγγονα –που χρωστάνε ή τους κλέβουμε τα λεφτά, όπως είπε πρώτος ο Μητσοτάκης. Κάθε ελληνόπουλο γεννιέται χρεωμένο. Η αλήθεια πως είναι πως όλες οι χώρες χρωστούν, αλλά κανένας δεν σκέφτηκε να πει πως κάθε αμερικανόπουλο ή γερμανόπουλο είναι επίσης χρεωμένο!
ΟΙ ΒΑΘΙΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ: Πρόκειται για αναφορά σε μια αόριστη Μεταρρύθμιση που δεν θα συμβεί ποτέ, αφού απαιτεί ΡΗΞΗ ΚΑΙ ΑΝΑΤΡΟΠΗ. Οι μεγαλοστομίες για βαθιές αλλαγές πολλές φορές αναφέρονται σε ρηχές αλλαγές ή καθόλου αλλαγές- που κοστίζουν. Αφού το μνημόνιο είναι αναγκαίο, ο νέος στόχος είναι το ντόπιο κεφάλαιο και η Ολιγαρχία.
ΟΧΙ- ΣΤΑ ΜΝΗΜΟΝΙΑ. Γενικώς. Πολύ συχνά χωρίς καν να τα διαβάσουμε, αφού θα τα σκίσουμε. Η λατρεία του ΟΧΙ είναι ελληνική ιδιοσυγκρασία, αφού η θετική έννοια είναι ΝΑΙ –ΣΤΗ ΖΩΗ, ΝΑΙ ΣΤΗΝ ΑΛΛΑΓΗ. Η πολιτική ζωή γίνεται σουρεαλιστική όταν π.χ. ο Μεϊμαράκης κατηγορεί τον Τσίπρα ως “μνημονιακό”.
ΟΙ ΗΡΩΙΚΕΣ ΓΕΝΙΕΣ: Όλες οι γενιές είναι ηρωϊκές είτε μιλάμε για νέους, είτε μιλάμε για “περήφανα εργατιά. Ο απλός άνθρωπος είναι συνήθως και ήρωας. Αποφεύγουμε να μιλήσουμε για ήττες, λάθη και πιθανόν μη ηρωϊκή συμπεριφορά- καμιά φορά- του πάντα υπερήφανου, νικητή, του Άμεμπτου Λαού. Η κριτική πρέπει να στρέφεται στους Ξένους, το Κεφάλαιο και τους Άλλους.
ΤΑ ΙΕΡΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ: Είναι τα «ιερά δικαιώματα», των εργαζόμένων, η Πατρίδα, η Μητέρα, πολύ συχνά το ίδιο το Κόμμα που έσωσε την Ελλάδα. Ιερά είναι ακόμα το σπίτι, η σύνταξη, το πτυχίο και μια θέση στο δημόσιο ή το αυτοκίνητο και τα μπάνια του λαού. Η λέξη ιερά, τιμή, αγώνες και θυσίες -πέρα από ότι δεν κοστίζει- δημιουργεί πάντα συγκίνηση.
ΤΑ ΔΙΚΙΑ ΤΟΥ ΛΑΟΥ: Τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα, από την Αριστερά, ως την λαϊκή Δεξιά, ρέπουν στο να αντιμετωπίζουν τα δικαιώματα –πολλές φορές των συντεχνιών που έχουν αντικρουόμενα συμφέροντα- ως “απαράγραπτα, κεκτημένα, ιερά”. Ο λαός έχει πάντα δίκιο, όπως και το κόμμα μας. Οι άλλοι έχουν άδικο, κατέστρεψαν την Ελλάδα- αυτοί φταίνε για όλα.
ΚΑΤΩ ΟΙ ΨΕΥΤΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΚΛΕΦΤΕΣ: Αιώνιο σύνθημα από τον προπερασμένο αιώνα, έφτασε ως τις μέρες μας με συνθήματα κατά της διαπλοκής. Ώσπου να πάρουμε την κυβέρνηση εμείς και να φωνάζουν «Κάτω οι Ψεύτες» οι …Άλλοι.
ΕΧΟΥΜΕ ΚΑΝΕΙ ΚΑΙ ΜΕΙΣ ΛΑΘΗ: Η υποτιθέμενη αυτοκριτική περιορίζεται σε λάθη ταχτικής και τονίζει την εντιμότητα και την ειλικρίνεια του ομιλητή. Πρέπει να δείχνει πως αναλαμβάνει την ευθύνη για τα λάθη του και να τα παραδέχεται. “Έχω κάνει λάθος, αλλά συγχώρεσέ με”- όπως λέει και το λαϊκό τραγούδι.
