Tου Rafael Poch (*)
Οι οπαδοί της ανεξαρτησίας της Καταλονίας έθεσαν στόχο να δημιουργήσουν ένα νέο κράτος στην Ευρώπη. Οι ηγέτες τους έχασαν από τα μάτια τους την πραγματικότητα και ονειρεύτηκαν ευρωπαϊκή και διεθνή στήριξη, ανάλογη μ’ εκείνη που παρατηρήθηκε στα τέλη του περασμένου αιώνα όταν διαλύθηκαν η Σοβιετική Ενωση και η Γιουγκοσλαβία. Ξέχασαν όμως κάτι σημαντικό: ότι οι ηγεμονικές δυνάμεις που συνέβαλαν τότε σε εκείνες τις διαλύσεις και τις αναγνωρίσεις των νέων κρατών (ΝΑΤΟ, ΔΝΤ, ΕΕ και Ηνωμένες Πολιτείες, για να μείνουμε στα βασικά) ενεργούσαν εναντίον ενός αντιπάλου που η διάλυσή του εντασσόταν στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου.
Όλα εκείνα που στα τέλη του περασμένου αιώνα ευνόησαν τις ανεξαρτησίες στην Ανατολή, τις εμποδίζουν σήμερα στη Δύση, και ιδιαίτερα στην περίπτωση της Ισπανίας, μιας πειθαρχημένης συμμάχου όλων εκείνων των δυνάμεων.
Οι συνέπειες του κινήματος για την ανεξαρτησία της Καταλονίας στο εξωτερικό είναι περιορισμένες, αλλά όχι αμελητέες, καθώς συμβάλλει στη δημιουργία ενός πέμπτου, περιφερειακού, ρήγματος σε μια ήδη αποδυναμωμένη Ευρωπαϊκή Ενωση. Μόλις πριν από πέντε εβδομάδες ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ έλεγε ότι στην ΕΕ φυσά ούριος άνεμος. Όπως αποδεικνύεται όμως, τα ρήγματα βαθαίνουν.
Η γερμανική Ευρώπη παρουσιάζει βλάβη στο ίδιο της το μηχανοστάσιο. Οι εκλογές μετέτρεψαν τον γερμανικό κινητήρα σε κουτσή πάπια. Η Εναλλακτική για τη Γερμανία θα επηρεάσει στο κοινοβούλιο τους χριστιανοσοσιαλιστές της Βαυαρίας. Οι Φιλελεύθεροι θα αποδυναμώσουν ακόμη περισσότερο τον γαλλογερμανικό άξονα, οδηγώντας τα σχέδια του Μακρόν σε αποτυχία. Οι υπολογισμοί του γάλλου προέδρου (μια γερμανική μεταρρύθμιση στη Γαλλία ώστε το Βερολίνο να σεβαστεί τη χώρα και να υποχωρήσει) αποδεικνύονται εσφαλμένοι.
Αυτό είναι το πρώτο ρήγμα. Ακολουθεί το Brexit, ενώ οι εκλογές στην Αυστρία και στην Τσεχική Δημοκρατία ενισχύουν τον νέο συνασπισμό της Ανατολής (τρίτο ρήγμα) στέλνοντας τη Βιέννη στο Βίσεγκραντ. Οι αντιθέσεις ανάμεσα στα συμφέροντα της βόρειας και νότιας Ευρώπης (τέταρτο ρήγμα) συνεχίζονται, με την Ελλάδα ερειπωμένη και την Ιταλία ενδεχομένως να ακολουθεί. Εδώ έρχεται η Καταλονία να αναβιώσει το περιφερειακό ρήγμα. Η πραγματικότητα παραπέμπει περισσότερο στα Βαλκάνια παρά στη Σκωτία ή τη βόρεια Ιταλία.
Στη Σερβία, ο πρωθυπουργός βλέπει δύο μέτρα και δύο σταθμά στην απόρριψη της ανεξαρτησίας της Καταλονίας, ενώ ο υπουργός Εξωτερικών επαναφέρει στο τραπέζι την απόσχιση του βόρειου Κοσόβου, όπου ζουν 120.000 Σέρβοι. Στη Βοσνία, η «Ρεπούμπλικα Σέρπσκα» προειδοποιεί ότι θα θέσει σε δημοψήφισμα τη «στρατιωτική της ουδετερότητα» αν οι Μουσουλμάνοι και οι Κροάτες ενταχθούν στο ΝΑΤΟ.
Στις Βρυξέλλες, πολιτικοί όπως ο επίτροπος προϋπολογισμού Γκίντερ Ετινγκερ και ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωκοινοβουλίου Ελμαρ Μπροκ μιλούν για «κίνδυνο εμφυλίου πολέμου» στην Ευρώπη με αφορμή την Καταλονία, παρόλο που ο κίνδυνος είναι πολύ μικρότερος σε σχέση με τα όσα συνέβησαν στη Γιουγκοσλαβία ή στην Ουκρανία.
«Όπως και οι ευρωπαίοι γείτονές της, η Ισπανία αρνήθηκε να προσφέρει στους πολίτες της έναν κοινό δημοκρατικό ορίζοντα, επιβάλλοντας μια ωμή διαχείριση της παγκοσμιοποίησης και των οικονομικών και ανθρωπίνων συνεπειών της», επισημαίνει η Νατάσα Πολονί, μια έγκυρη γαλλίδα αναλύτρια. «Πρέπει λοιπόν να εκπλησσόμαστε όταν βλέπουμε ανθρώπους να ονειρεύονται έναν δημοκρατικό ορίζοντα με την ελπίδα να ξαναρχίσουν από το μηδέν, έστω και αν αυτό αποτελεί ψευδαίσθηση;»
Οι ψευδαισθήσεις μπορεί να μην είναι πολιτικά αποτελεσματικές, αλλά συμβάλλουν στην αποσύνθεση της ΕΕ.
(*) Ο Ραφαέλ Πος είναι ανταποκριτής της La Vanguardia στο Παρίσι
(Πηγή: La Vanguardia- ΑΠΕ- ΜΠΕ)
