Το Φεστιβάλ Διαλόγου Εκκλησίας και Κράτους

Του Νίκου Λακόπουλου

“Δίδεται στούς μαθητές τό τραγούδι “Ὁ Προσκυνητής” τοῦ Ἀλκίνοου Ἰωαννίδη μέ κενά σέ ὁρισμένους στίχους καί ὁ μαθητής καλεῖται νά βρεῖ ἀπό ποῦ λείπουν καί νά συμπληρώσει τίς λέξεις: “ταξίδι-ψυχή μου-κάποιος-τάματα – προσευχή – ἔρωτας – ἀγάπη”.

Τό τραγούδι αὐτό πού γράφτηκε με ἀφορμή τό βιβλίο «ΟΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΕΝΟΣ ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΟΥ», δρᾶ ὡς ἐρέθισμα γιά τήν διαπραγμάτευση τοῦ θέματος, τό ὁποίο ἐξελίσσεται σταδιακά καί καταλήγει στήν ἀναζήτηση τοῦ ἀληθινού Θεοῦ. Ἀποφασίστηκε ἀπό τόν Διάλογο τό τραγούδι νά παραμείνει”.

Αντίθετα ο Άσιμος με  “Ρέ μπαγάσα! Περνᾶς καλά ἐκεῖ πάνω…”, η “Συννεφούλα” του Σαββόπουλου και το “Umbrella” της Rihanna δεν πέρασαν τις εξετάσεις του “Διαλόγου” όπως έγινε με τους στίχους του Πορτοκάλογλου  “Δέν εἶν’ ἡ Κίρκη, ἡ μάγισσα, τοῦ σέξ ἡ θεά, ἡ Καλυψώ, ἡ Ναυσικᾶ μέ τοῦ μπαμπά τά λεφτά …” που ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΟΜΟΦΩΝΩΣ.

Ο αναχρονισμός μιας συζήτησης για τις σχέσεις Κράτους – Εκκλησίας στο πολιτικό ρινγκ κατέληξε στον απόλυτο εξευτελισμό της “αριστερής κυβέρνησης” -που μπορεί να ρίξει ο υπουργός Άμυνας όποτε το ζητήσει ο Αρχιεπίσκοπος. Το κράτος που χτυπά το χέρι στο τραπέζι στην Εκκλησία είναι το ίδιο που υποδέχεται με τιμές αρχηγού κράτους το …Άγιο Φως ή περιφέρει τα λείψανα της – μάλλον ανύπαρκτης – Αγίας Βαρβάρας στις εκκλησίες παρουσία υπουργών. O πολιτικός εξευτελισμός της “αριστερής κυβέρνησης” ονομάζεται Διάλογος.

Πιστεύω ότι μια άλλη Μεικτή Σύνοδος Υπουργείου Εκκλησίας θα αποκαταστήσει κάποτε την Ριάνα. Όπως έκανε με την Εικασία που έγραψε «Άφρων γηραλέε» και το περίφημο τροπάριο που  ψάλλεται ακόμα στις εκκλησιές:
«Κύριε, η  εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή…» – ένα γυναικείο τροπάριο με φράσεις όπως «κλαίω και θρηνώ», «σε θέλω μες τη νύχτα», «συγχώρεσέ με» «άσε να φιλήσω τα πόδια σου», «μην μ’ αφήνεις μόνη».

Αλλά πως έγινε αυτός ο “Διάλογος”; “Ἔγιναν ἐν συνόλῳ ἕξ (6) πολύωρες συναντήσεις. Διεξήλθομεν γραμμή γραμμή ὅλο τό Πρόγραμμα Σπουδῶν. Εἰς ὅλας τάς συναντήσεις κρατήθηκαν πρακτικά, τά ὁποῖα καταθέσαμε εἰς τήν Δ.Ι.Σ. πρός ἐνημέρωσιν ὅλων τῶν Σεβ. Ἱεραρχῶν.’ θα πει ο Μητροπολίτης Ύδρας.

Προφανώς τα τραγούδια περνάνε από ένα είδος κριτικής επιτροπής – χωρίς την ψήφο του κοινού – κι αρχίζει ο …Διάλογος. Η Εκκλησία ήταν πολύ γενναιόδωρη προς την Πολιτεία, όπως πάντα. Άφησε το “Η ζωή μου όλη” του Άκη Πάνου και τον “Κήπο” του Μάλαμα που άλλωστε δεν έχει τίποτα να λογοκριθεί.

“Το τραγούδι «Η ζωή μου όλη», του Ακη Πάνου απέσπασε την έγκριση και την ευλογία της Εκκλησίας και επενδύει τη διδακτέα ύλη. «Η ζωή μου όλη είναι ένα καμίνι που ‘χω πέσει μέσα και με σιγοψήνει». Εξαιρετικά διδακτική η γραφή του αειμνήστου Άκη, υπενθυμίζει προς τους νέους τη δυσκολία και τη ματαιότητα του βίου, παραπέμποντας ταυτοχρόνως και στο μαρτύριο της καμίνου, εντός της οποίας στεφανώθηκε πλήθος μαρτύρων – “οι τρεις παίδες εν καμίνω και αρκετοί άλλοι” θα περιγράψει ο Κώστας Γιαννακίδης στο Protagon.

Αν δεχτούμε μια παλιότερη άποψη της Ορθόδοξης Εκκλησίας τότε οι πρώτοι παγανιστές της μουσικής είναι οι Beatles! Aν τα “Σκαθάρια” απαλλαγούν από την κατηγορία τότε οι υποψίες θα πέσουν πάνω στους Led Zeppelin και τις μπάντες του black και ιδιαίτερα του death metal. Αλλά και ο Καρλ Ορφ στα «Κάρμινα Μπουράνα» συνδυάζει μπαρόκ όπερες, αρχαίο ελληνικό θέατρο με παγανιστικά στοιχεία που διασώθηκαν στην χριστιανική θρησκεία.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία φαίνεται πως διαθέτει Τμήμα Μουσικοκριτικής εκατόν πενήντα χρόνια αφότου ο Βίσμαρκ το 1862 αφαίρεσε από την Εκκλησία τα θέματα παιδείας. Eπί της ουσίας, αυτό που πρέπει να κρατήσουμε από αυτό τον διάλογο είναι αν οι στίχοι του Bob Dylan ισούνται με τους Ψαλμούς του Δαβίδ, όπως επισήμαινε ο Αρχιεπίσκοπος στην περίφημη πλέον επιστολή του -με την οποία άρχισε ο Διάλογος.

Η Εκκλησία εδώ δεν απαιτεί απλώς να διδάσκονται τα χριστιανόπουλα τα δικά της Θρησκευτικά. Θέλει πάλι να αποφασίζει για τις ζωές και τα τζαμιά των άλλων. Πάλι καλά που δεν πάθαμε και τίποτα. Το θέμα δεν είναι πως κόπηκαν αυτά τα τραγούδια, αλλά πως μπήκαν. Κι ο Διάλογος πρέπει να συνεχισθεί.

Πιστεύω ότι μια άλλη Μεικτή Σύνοδος υπουργείου – Εκκλησίας θα αποκαταστήσει κάποτε την Ριάνα. Όπως έκανε με την Εικασία που έχοντας χάσει μέσα από τα χέρια της θρόνο, έκοψε τα μαλλιά της κι έφτιαξε ένα μοναστήρι όπου έγραψε μερικά από τα ωραιότερα τετραώδια της χριστιανικής παράδοσης, όπως το «Άφρων γηραλέε» -ισοδύναμο με το Κοντό με την Γραβάτα,  το τετραώδιο του Μεγάλου Σαββάτου, μερικά στιχηρά ιδιόμελα, θρησκευτικά επιγράμματα και το περίφημο τροπάριο που ψάλλεται ακόμα στις εκκλησιές: «Κύριε, η  εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή…» – ένα γυναικείο τροπάριο με φράσεις όπως «κλαίω και θρηνώ», «σε θέλω μες τη νύχτα», «συγχώρεσέ με», «άσε να φιλήσω τα πόδια σου», «μην μ’ αφήνεις μόνη» που θα μπορούσαμε να συναντήσουμε σε ένα σύγχρονο λαϊκό -καλύτερα “σκυλάδικο” τραγούδι: ‘Αλοίμονο, βυθίστηκα στη νύχτα και την ακολασία, έπεσα στην αμαρτία”- όπως το περίφημο σοσιαλιστικό άσμα “Ιστορία μου, Αμαρτία μου, Λάθος μου Μεγάλο. Είσαι αρώστεια μου, μες τα στήθεια μου” -προφανώς ολοκλεμμένο.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν δέχεται πως είναι ένα ερωτικό τραγούδι που μιλάει για το πάθος μιας γυναίκας. Η μυθολογία θέλει τον αυτοκράτορα Θεόφιλο πάντα ερωτευμένο μαζί της, τόσο ώστε πήγε να την βρει στο μοναστήρι. Εκείνη κρύφτηκε για να μην τον δει κι ο Θεόφιλος βρήκε το μισοτελειωμένο τροπάριο και το συμπλήρωσε, εκεί στο μοναστήρι:

«Τα άχραντα πόδια σου θα φιλήσω. Θα σου χαϊδέψω τα μαλλιά και πάλι. Όπως η Εύα στον Παράδεισο, το δειλινό, που άκουσε θόρυβο και κρύφτηκε από φόβο. Κανένας δεν ξέρει τις αμαρτίες μου. Και δεν θα μάθει πότε όλα τα κρίματά μου. Εσύ που σώζεις ψυχές, μη με ξεχάσεις. Εσύ, Σωτήρα μου, που έχεις αμέτρητο το έλεος και τα συγχωρείς όλα».

Η Ριάνα είναι αθώα. Οι στίχοι του Άκη Πάνου δεν είναι λιγότερο βλάσφημοι από το “Ρίξε στο κορμί μου σπίρτο να πυροποληθώ” και το ‘Έλα κάτω από την Ομπρέλα μου” δεν πιάνει μία  μπροστά στο Άσμα Ασμάτων:

 “Φίλα με! Τι πιο γλυκά κι απ’ το κρασί είναι τα δυο βυζιά σου”.

Ας ελπίσουμε πως ο Διάλογος όχι μόνο θα συνεχισθεί, αλλά θα εξελιχθεί και σε Φεστιβάλ Διαλόγου Εκκλησίας και Αριστερής Κυβέρνησης -Κράτους. Αν και στο ερώτημα ποιος πρέπει να αποφασίζει το σχολικό πρόγραμμα η Εκκλησία ή το Κράτος η απάντηση δεν είναι Και οι Δύο. Είναι Κανένας από τους Δύο. Μαζέψτε τα ξερά σας από την Παιδεία.