Του Πέτρου Μηλιαράκη
Ας αρχίσουμε το παρόν κείμενο ως εξής: όταν ο Bill Clinton αποφάσισε να θέσει υποψηφιότητα , για την προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, χρησιμοποίησε το σύνθημα «It’s economy stupid» , δηλαδή «είναι η οικονομία ηλίθιε»! Ο Bill Clinton , σε αντιπαράθεση με την «πολιτική Μπους», με το σύνθημα αυτό, ανέδειξε ότι προτεραιότητα της προηγούμενης Διοίκησης ήταν η οικονομία έναντι άλλων εννόμων αγαθών, και προέταξε τη δημόσια υγεία με το σύνθημα:«Μην ξεχνάτε την ιατρική περίθαλψη»! Σύνθημα επίκαιρο, ιδιαιτέρως στον παρόντα χρόνο!
Ως προδιάθεση
Λαμβάνοντας υπ´όψιν το «It’s economy stupid» πρέπει να επισημειώσουμε ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) δεν είναι «ο τελευταίος δανειστής» («Lender of Last Resort»). Έτσι , εξ αντικειμένου, η προσφορά και η ζήτηση χρήματος λαμβάνει χώρα μέσω των αγορών!
Αυτή η πρωτοτυπία αφορά στους εμπνευστές της ευρωπαϊκής νομισματικής ένωσης και του ευρώ, και μένει να κριθεί από την ιστορία. Το ευρώ ,ως ενιαίο νόμισμα, θεσμοθετήθηκε στις λάθος προϋποθέσεις που αφορούσαν α) στην έλλειψη κεντρικού κράτους, και β) στο διαφορετικό επίπεδο των επιμέρους οικονομιών, δηλαδή στην διαφορετική ανάπτυξη του καπιταλισμού στα επιμέρους κράτη – μέλη, όπου, το πλεόνασμα της μιας χώρας οφείλεται στο έλλειμμα της άλλης! Γι’ αυτό όμως δεν γίνεται λόγος!
Έτσι, το ευρώ ως ενιαίο νόμισμα αφορά στην αμετάκλητη ισοτιμία των νομισμάτων, με την παράλληλη αδυναμία του κράτους-μέλους να ασκήσει νομισματική πολιτική πχ. με υποτίμηση, καθώς και με αλλά καθιερωμένα εργαλεία νομισματικής πολιτικής.Έτσι επινοήθηκε η «εσωτερική υποτίμηση», με την εισβολή στα εισοδήματα ,με τις περικοπές μισθών και συντάξεων.
Κύριο δε χαρακτηριστικό για την εσφαλμένη προϋπόθεση επί της οποίας στηρίζεται το ευρώ, είναι και τα διαφορετικά επιτόκια δανεισμού των κρατών – μελών της ευρωζώνης, οπότε στις αγορές έχουμε ευρώ Γερμανίας, ευρώ Ιταλίας, ευρώ Ελλάδας κτλ.
(Παρεμπιπτόντως: προς αποφυγή παρεξηγήσεων, ο γράφων επ’ ουδενί υποστηρίζει έξοδο της Ελλάδας από το ευρωσύστημα, ή επαναφορά στη δραχμή ή άλλως σε εθνικό νόμισμα. Οίκοθεν συνάγεται, ότι το δικαίωμα της κριτικής δεν επιτρέπεταινα παρεξηγείται).
Ας εστιάσουμε στο Eurogroup
Περιληπτικώς, αποστολή του γνωστού μας πλέον Eurogroup είναι να εξασφαλίζει το στενό συντονισμό των οικονομικών πολιτικώνμεταξύ των κρατών-μελών της ευρωζώνης και να προωθεί τις προϋποθέσεις για ισχυρότερη οικονομική ανάπτυξη. Υπ´όψιν δε ότι στις «συναντήσεις», στα «meetings» του Eurogroup (αυτός είναι ο «όρος» της Συνθήκης), συμμετέχει και η Επιτροπή, ενώ καλείται να λαμβάνει μέρος και η ΕΚΤ.
Ειδικότερα δε για το Eurogroup υπ´όψιν ότι μπορεί μεν να τυποποιείται στις διατάξεις του άρθρου 137 ΣΛΕΕ και στο υπ´ αριθμόν 14 πρωτόκολλο της Συνθήκηςτης Λισαβόνας, (ΣΕΕ και ΣΛΕΕ) , εν τούτοις δεν αποτελεί θεσμοθετημένο όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ( ΕΕ) , καθόσον δεν περιλαμβάνεται στο άρθρο 13 ΣΕΕ.
Για το λόγο αυτό στη νομική επιστήμη και στη δικονομική τάξη, το Eurogroup δεν νομιμοποιείται παθητικώς, δηλαδή δεν ελέγχεται ενώπιον του Δικαστηρίου της ΕΕ, ούτε ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου της ΕΕ.Σε ένα άτυπο δε όργανο δεν τηρούνται «πρακτικά», οπότε ο κάθε αξιωματούχος, μέλος της «συνάντησης» , μπορεί να λειτουργεί σύμφωνα με την κρίση του. Ωστόσο, οι «τηλεσυναντήσεις», αλλάζουν πλέον το «ζήτημα των πρακτικών». Μόνο αφελείς μπορούν να ισχυριστούν ότι δεν τηρούνται πλέον «πρακτικά με βιντεοσκοπήσεις»!
Ως προς το ευρωομόλογο και τον Γιάνη Βαρουφάκη
Αναφορικώς με το ευρωομόλογο και την κρίση χρέους υπ´όψιν τα εξής:κατά το παρελθόν οι αγοραστές ομολόγων υπέθεταν ότι το ομόλογο ενός κράτους-μέλους της ευρωζώνης ήταν ασφαλές, αγνοώντας στη Συνθήκη τη «ρήτρα της μη διάσωσης» («no bail-out clause»). Η κρίση χρέους δε, και ειδικώς στην ευρωζώνη, οφειλόταν και (!) στο ότι απαραδέκτως δεν είχε καθιερωθεί ευρωομόλογο!
Θα πρέπει δε να γίνει μια ξεκάθαρη εξήγηση: χωρίς ευρωομόλογο δεν εννοείται κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα! Όσοι αρνούνται, για οποιοδήποτε τεχνικό ή ουσιαστικό λόγο την έκδοση ευρωομολόγου, θα πρέπει ταυτοχρόνως να επιβεβαιώνουν ότι δεν νοείται κοινό νόμισμα χωρίς τη δυνατότητα έκδοσης και κοινού ομολόγου!
Και τούτο διότι, εάν υπάρχει νομισματική ένωση, τότε εκδίδεται και ομόλογο αντιπροσωπευτικό της νομισματικής ένωσης και του ενιαίου νομίσματος. Στο σημείο αυτό, άξια αναφοράς και επισημειώσεις είναι τα όσα, με πολύ ορισμένο και επιστημονικά τεκμηριωμένο λόγο εισηγήθηκε αναφορικώς με το ευρωομόλογο εκ μέρους του ΜέΡΑ 25οΓιάνης Βαρουφάκης.
Την ιστορική ευκαιρία για την εισαγωγή του ευρωομολόγου, έδωσε ο παρών χρόνος! Με ευθύνη όμως της Γερμανίας, της Ολλανδίας και της Αυστρίας, το ευρωομόλογο «εξορκίστηκε»! Ωστόσο , υφίσταται και συνευθύνη αυτών που δεν προέβαλαν βέτο (veto), ή δεν προϊδέασαν το διευθυντήριο των Βρυξελλών ότι μπορούν να επαναφέρουν «την πολιτική της κενής καρέκλας» («the policy of the empty chair» ), η οποία αφορούσε πολιτική του De Gaulle η οποία απέδωσε σε ζητήματα που αφορούσαν αμιγώς«γεωργικές πολιτικές».
Στον παρόντα, όμως, χρόνο το ζήτημα δεν εστιάζει μεμονωμένα σε ένα τομέα παραγωγής, σε ένα τμήμα της παραγωγικής διαδικασίας, αλλά στο σύνολο της οικονομίας και αφορά ακραίες καταστάσεις, όχι μία μόνο μίας χώρας , όπως τότε αφορούσε στη Γαλλία. Η παρούσα κρίση αφορά στο σύνολο της ευρωζώνης και ειδικότερα αφορά στις βεβαρημένες χώρες του Νότου! Παρά ταύτα, πολλά ΜΜΕ παρουσιάζουν την πρόσφατη απόφαση του Eurogroup ως «τεράστια επιτυχία», εφόσον ο δανεισμός του ESM αφορά σε «ευνοϊκούς όρους» και δεν σχετίζεται με «προϋποθέσεις».
Οι προβλέψεις και η τακτική των «ελίτ»
Σε κάθε περίπτωση όμως οι προαναφερόμενοι πανηγυρισμοί, που στοχεύουν στο να επηρεάσουν, πρόσκαιρα βεβαίως, την κοινή γνώμη πολύ γρήγορα θα διαψευστούν από τις εξελίξεις. Και τούτο γιατί «ταμείο» θα προκύψει σε λίγους μήνες, όπου λόγω της αύξησης του χρέους , η ελίτ των Βρυξελλών θα απαιτήσει τη νέα λιτότητα! Να ετοιμαστεί συνεπώς η Ελλάδα για το «νέο μνημόνιο»! Άλλωστε: και πέραν των προαναφερομένων, το Eurogroup παραμένει σταθερό στις θέσεις του για το ελληνικό χρέος , σε αναφορά με το βασικό σενάριο, σύμφωνα με το οποίο οι ετήσιες δανειακές ανάγκες ( Gross Financial Needs) πρέπει να παραμένουν αμετάβλητες για το 15% του ΑΕΠ.
Σκοπός δε αυτής της πολιτικής είναι η επιδίωξη ώστε το έτος 2060 η σχέση ΑΕΠ και χρέους να έχει απομειωθεί κατα 30 ποσοστιαίες μονάδες. Σε κάθε περίπτωση δε οι αποφάσεις του Eurogroup του Ιουνίου 2018 και του Μαίου 2016 δεν έχουν αναθεωρηθει ως προς το «ενδεχόμενο» για την ενεργοποίηση του «μηχανισμού-ενδεχόμενου- έκτακτης ανάγκης για το χρέος« (contingency mechanism on debt). Εδώ επανέρχεται το: «It’s economy stupid»!
Τούτα όλα όμως ,λόγω και της κρίσης του κορωναϊού, συνεπάγονται νέο μνημόνιο!
Τα προαναφερόμενα σχετίζονται και με τις εξ αρχής της κρίσης , λόγω του κορωναϊού, ακριβείς προβλέψεις του Γιάνη Βαρουφάκη για την αποτίμηση της κρίσης, που θα αφορά ύφεση της τάξης τουλάχιστον στο 10% , για να λοιδορηθεί , όταν όλοι ομιλούσαν για ύφεση της τάξης του 3%.
Περαιτέρω δυσοίωνες είναι και οι προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) για την Ελλάδα, καθώς στην έκθεση World Economic Outlook εκτιμάται ύφεση της τάξης του 10% για το 2020, με έκρηξη της ανεργίας και «υποτονική ανάπτυξη» για το 2021.Το προαναφερόμενα, αποκλείεται να μη συσχετιστούν με τις όποιες πολιτικές εξελίξεις, με πρόταγμα, την διαρκή αλλά συστηματική «επικοινωνιακή» υποβάθμιση των πρωτοβουλιών και τοποθετήσεων του Γιάνη Βαρουφάκη και του ΜέΡΑ 25.
Η διάκριση μεταξύ «σοβαρών» και «λαϊκιστών»
Επειδή στον πολιτικό λόγο έχει εισαχθεί και ο όρος «σοβαροί» , έναντι των «λαϊκιστών», στο παρόν κείμενο τίθεται ο παρακάτω προβληματισμός: οι «σοφοί» του συστήματος έσφαλαν ή προέβλεψαν ορθώς με τη «ρήτρα μη διάσωσης»; Αναγκάστηκαν ή όχι να τροποποιήσουν το άρθρο 136 ΣΛΕΕ για να ιδρυθεί εν τέλει, μέσω προκαταρτικών διαδικασιών, ως διεθνής ,μάλιστα, Οργανισμός ο ESM , ο οποίος όμως για να δανείσει, προηγουμένως δανείζεται;
Ακόμη κρίσιμα είναι και τα παρακάτω:
Όσοι σοβαρά μελετούν το ευρωπαϊκό ενωσιακό δίκαιο, διαπιστώνουν ότι στο πρωτογενές δίκαιο και συνεπώς στο «σκληρό πυρήνα» της ενωσιακής έννομης τάξης, έχουν θεσμοθετηθεί ως αρχές και αξίες της´Ενωσης: η ευημερία των λαών, η κοινωνική συνοχή, η αειφόρος ανάπτυξη,ο σεβασμός στο περιβάλλον, η αλληλεγγύη. Ως εκ τούτου τίθεται το ερώτημα εάν οι θεσμοθέτες που εγκαθίδρυσαν τις προαναφερόμενες αρχές και αξίες ήταν «σοβαροί» ή «λαϊκιστές» και μάλιστα εκτός τόπου και χρόνου.
Επίσης ερωτάται εάν εκείνοι που επικαλούνται αυτές τις αρχές και αξίες είναι «σοβαροί» ή «λαϊκιστές»; Αναφέρονται σε θεσμοθετημένες αρχές και αξίες ναι ή όχι; Και τέλος, αυτοί που έχουν θεσμοθετήσει με το πρωτογενές ενωσιακό δίκαιο την παράγραφο 2 του άρθρου 122 ΣΛΕΕ ήταν «σοβαροί» ή «λαϊκιστές»;
Υπ´όψιν δε ότι με τη διάταξη αυτή εγκαθιδρύεται η υποχρέωση της Ένωσης να χρηματοδοτήσει το κράτος-μέλος όταν αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες και έκτακτες περιστάσεις που υπερβαίνουν τις δυνάμεις του κυρίως από φυσικά αίτια. Μήπως δε η υπάρχουσα πανδημία δεν αφορά φυσικό αίτιο, προερχόμενο από τον άνθρωπο και το περιβάλλον; Άξιο δε ιδιαίτερης αναφοράς είναι ότι ουδείς ηγέτης στην Ευρώπη μέχρι σήμερα έχει επικαλεστεί τη διάταξη της παραγράφου 2 του άρθρου 122 ΣΛΕΕ!
Ως κατακλείδα των προηγούμενων, και σε σχέση με τα όσα εξαρχής, ως προδιάθεση εκτίθενται, χρήσιμο είναι για το γενικότερο δημόσιο συμφέρον, να μην επιτραπεί στις οποιεσδήποτε «ελίτ», εξωτερικού και εσωτερικού, Βρυξελλών και Αθηνών, που αποφασίζουν από καθέδρας, να εκλαμβάνουν ως ηλίθιο τον καλοπροαίρετο πολίτη!
Εγκάρδιες Αναστάσιμες ευχές!
——————————————-
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Χώρας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC – EU).
