Toυ Ηλία Δήμου
Παρακολουθήσαμε την ομιλία του Bill Marczak, ενός εκ των ερευνητών του Citizen Lab που εντόπισαν τα spywares Pegasus και Predator στην εκδήλωση με θέμα “Υποκλοπές | Spyware και Κρίση του Κράτους Δικαίου” του Ινστιτούτου Eteron.
Με το σκάνδαλο των υποκλοπών να εξακολουθεί να αποτελεί μείζον πολιτικό και κοινωνικό θέμα, όσο κι αν η κυβερνητική γραμμή θέλει το συγκεκριμένο ζήτημα να “μην ενδιαφέρει πια τον κόσμο” και τις εξελίξεις να είναι ραγδαίες, το απόγευμα της Παρασκευής (07/10) το Eteron – Ινστιτούτο για την Έρευνα και την Κοινωνική Αλλαγή άνοιξε τις πόρτες του για μία συζήτηση στο πλαίσιο του νέου project Απόρρητο Υποκλοπές-Προσωπικά Δεδομένα-Δημοκρατία.
Με θέμα “Υποκλοπές | Spyware και Κρίση του Κράτους Δικαίου” ο Bill Marczak, ένας από τους κορυφαίους αναλυτές κακόβουλων λογισμικών στον κόσμο και ένας από τους ερευνητές του Citizen Lab του Πανεπιστημίου του Τορόντο, που με την ομάδα του εντόπισαν και επιβεβαίωσαν την πρώτη περίπτωση μόλυνσης με Predator στην Ευρώπη (σ.σ. στο κινητό του δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη) αλλά και το spyware Pegasus, μάς έβαλε στα άδυτα των spywares αλλά και των εταιρειών που παράγουν και εμπορεύονται τα κακόβουλα λογισμικά παρακολούθησης.
Ανίχνευση του “μη ανιχνεύσιμου”
Αναλύοντας τον όρο “Mercenary spyware”, (μισθοφορικό κακόβουλο λογισμικό) ο Bill Marczak ανέφερε πως πρόκειται ουσιαστικά για εταιρείες οι οποίες πωλούν τέτοιου είδους λογισμικό στις κυβερνήσεις, εξήγησε πώς οι τεχνολόγοι δημοσίου ενδιαφέροντος εντοπίζουν το spyware σε όλο τον κόσμο και περιέγραψε τον τρόπο που το Citizen Lab ανακάλυψε αρχικά το spyware της Cytrox “Predator” στην Αίγυπτο, στη συνέχεια το εντόπισε σε οκτώ χώρες σε όλο τον κόσμο και τελικά ανέπτυξε τεχνικές αποδείξεις για την κατάχρησή του στην Ελλάδα.
Σκιαγραφώντας το προφίλ των μεγαλύτερων εταιρειών -Cytrox/IntelexaNSO Group κ.ά.- που παράγουν και εμπορεύονται τα κακόβουλα λογισμικά παρακολούθησης, ανέφερε πως όλες οι εταιρείες χρησιμοποιούν το ίδιο αφήγημα προκειμένου να εξασφαλίζουν πωλήσεις με κεντρικό τους μήνυμα “υπάρχουν τρομοκράτες και κακοποιοί και εσείς χρειάζεστε το δικό μας προϊόν προκειμένου να τους εξουδετερώσετε“.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίασαν μερικά από τα μότο των ανθρώπων που κρύβονται πίσω από τις εταιρείες αυτές, με χαρακτηριστικό αυτό του Co-Ceo της Intellexa, Tal Dilian “φιλόσοφο στην παρακολούθηση”, όπως τον αποκάλεσε στην ομιλία του ο Bill Marczak, ο οποίος έχει πει την παρακάτω φράση, ενδεικτική του γενικότερου ήθους που τον διακρίνει: “Τα προϊόντα μας μπορεί πράγματι να χρησιμοποιούνται από λάθος χέρια, με λάθος τρόπο, αλλά ξεπεράστε το. Τα προϊόντα μας ήρθαν για να μείνουν και θα είναι κομμάτι του σύμπαντος”.
Φτάνοντας στην κατάχρηση του Predator στην Ελλάδα ο Bill Marczak περιέγραψε πώς ήρθε σε επαφή με το Citizen Lab ο δημοσιογράφος Θανάσης Κουκάκης, λέγοντας μεταξύ άλλων “ευτυχώς ήμασταν στην κατάλληλη θέση, μπορούσαμε να τον βοηθήσουμε και να δούμε αν είχε χακαριστεί το τηλέφωνό του και αν υπήρξε ηλεκτρονική παρείσφρηση ή όχι. Στη συγκεκριμένη περίπτωση είδαμε ότι πράγματι αυτό είχε συμβεί. Είχε σταλεί ένα μήνυμα το οποίο του είχε φανεί ύποπτο και αυτό περιελάμβανε ένα λινκ προς έναν ιστότοπο που φαινόταν να είναι κάποιο πολιτικό μπλογκ”.
Υπενθυμίζεται πως ο Θανάσης Κουκάκης έχει στραφεί κατά της εταιρίας Intellexa, που παράγει και εμπορεύεται το λογισμικό παρακολούθησης Predator υποβάλλοντας μήνυση κατά παντώς υπευθύνου προκειμένου να διαπιστωθεί ποιοι τον παρακολουθούσαν.
Bill Marczak: Η δημοκρατία υπονομεύεται, παύει να λειτουργεί και όλοι θα πληρώσουμε το τίμημα
Το ότι οι συγκεκριμένες υποθέσεις υποκλοπών και επισυνδέσεων που έχουν δει τελευταία το φως της δημοσιότητας στη χώρα μας είναι πιθανόν να αποτελούν την κορυφή του παγόβουνου υποστήριξε ο Bill Marczak στη συνέχεια της ομιλίας του, αναφέροντας το πώς αποκαλύφθηκαν και άλλες υποθέσεις.
“Σε αυτές τις υποθέσεις είχε χρησιμοποιηθεί ο ίδιος σύνδεσμος για τον ίδιο ιστότοπο. Και αυτή είναι η κορυφή του παγόβουνου. Φαίνεται ότι υπάρχουν εκατοντάδες ιστότοποι. Αυτό ανέδειξε η Meta και το Citizen Lab, οι οποίοι συνδέονται με κατασκοπευτικό λογισμικό. Αυτή τη στιγμή γνωρίζουμε ότι υπήρξαν 3 στόχοι αλλά με βάση την εμπειρία μας φαίνεται ότι θα έχουν υπάρξει πολύ περισσότεροι. Για αυτό μάλλον χρειάζεται περαιτέρω έρευνα και γι’ αυτό λέω ότι μάλλον αυτή είναι η κορυφή του παγόβουνου”, ανέφερε χαρακτηριστικά ο Bill Marczak.
Κλείνοντας την ομιλία του ο κορυφαίος αναλυτής έδωσε τη δική του απάντηση σε όσους υποστηρίζουν πως δεν έχουν να κρύψουν κάτι, οπότε δεν ανησυχούν για τίποτα. “Ένας από τους τρόπους με τους οποίους απαντάω σε αυτή την ερώτηση είναι ότι πρόκειται για ένα ευρύτερο θέμα. Δεν μιλάμε μόνο για την παραβίαση του απορρήτου ενός ατόμου, μιλάμε για τους ίδιους τους θεσμούς, για την ίδια τη δημοκρατία. Εδώ ήταν ένας δημοσιογράφος, ένας ηγέτης της αντιπολίτευσης, ο οποίος βρέθηκε στο στόχαστρο, αλλά αυτό υπονομεύει όλο τον ανεξάρτητο Τύπο, υπονομεύει τη λειτουργία της αντιπολίτευσης και εν τέλει υπονομεύει τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος αυτή καθεαυτή. Και αυτό είναι κάτι που αφορά όλη την κοινωνία. Διότι τα οφέλη της δημοκρατίας είναι η πολιτική επιλογή, η πάταξη της διαφθοράς, είναι ο έλεγχος και η αντίσταση στην ενδεχόμενη απολυταρχία και όλα αυτά όταν υπονομεύονται σημαίνει ότι όλοι μας θα πληρώσουμε το τίμημα”, δήλωσε.
Την ώρα που η κυβέρνηση, ενόψει της συζήτησης των πορισμάτων της Εξεταστικής Επιτροπής για τις υποκλοπές, φαίνεται να σχεδιάζει κλειστή συνεδρίαση της Ολομέλειας της Βουλής, κάτι που έχει προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις, η συζήτηση συνεχίστηκε στο Στρογγυλό Τραπέζι με ομιλητές τη δρ. Αικατερίνα Παπανικολάου, δικηγόρο και μέλος στην ΑΔΑΕ, τονΑριστείδη Χατζή, καθηγητή Θεωρίας των Θεσμών στο ΕΚΠΑ – Διευθυντή Ερευνών στο ΚΕΦίΜ και τον Δημήτρη Χριστόπουλο, καθηγητή Πολιτειολογίας Παντείου – Μέλος της πρωτοβουλίας Δημοκρατία Ώρα 0.
Σε ερώτηση για το εάν το θέμα των υποκλοπών θα έπρεπε να αφορά τους πολίτες και την κοινωνία, η δρ. Αικατερίνα Παπανικολάου απάντησε “αυτονοήτως και κατηγορηματικά ναι”, τονίζοντας πως πρόκειται για ένα θέμα που επιβάλλεται να αφορά την κοινωνία των πολιτών, επισημαίνοντας ότι “το δικαίωμα στο απόρρητο των επικοινωνιών είναι προϋπόθεση για την άσκηση και των υπόλοιπων δικαιωμάτων μας. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι ταυτίζεται με τον πυρήνα της δημοκρατίας”.
“Βαθύ τραύμα για τη δημοκρατία οι υποκλοπές”
“Αυτό που συνέβη με τα γεγονότα των τελευταίων μηνών είναι ότι ‘τραυματίστηκε΄η σχέση εμπιστοσύνης που υπάρχει μεταξύ πολιτείας πολιτών σε σχέση με την αποτελεσματικότητα των θεσμών. Αυτό από μόνο του είναι μία σημαντική επίπτωση με την έννοια ότι ευτελίζει το πλαίσιο προστασίας του δικαιώματος πολλώ δεν μάλλον αν σκεφτεί κανείς ότι οι περιπτώσεις στις οποίες παραβιάστηκε το δικαίωμα αφορούν τις επικοινωνίες δημοσιογράφου καθώς επίσης και αρχηγού πολιτικού κόμματος και ευρωβουλευτή. Τα πλέον δηλαδή ευαίσθητα πεδία του δημόσιου βίου, όπου υποστασιοποιείται στην πράξη η δημοκρατία”, ανέφερε μεταξύ άλλων η κ. Παπανικολάου.
Η ίδια, με αφορμή την εμπειρία των τελευταίων μηνών στην Ελλάδα, αναφέρθηκε και στις βελτιώσεις που πρέπει να γίνουν στο κανονιστικό πλαίσιο όσον αφορά στην άρση του απορρήτου για λόγους εθνικής ασφάλειας, εστιάζοντας ειδικά στην ανάγκη νομοθετικού προσδιορισμού του όρου (σ.σ. διάρκεια, αιτιολογία, μη κατάργηση δικαιώματος γνωστοποίησης). “Επείγει η ποιότητα της δημοκρατίας”, πρόσθεσε η δικηγόρος και μέλος στην ΑΔΑΕ.
Απαντώντας με τη σειρά του στην ίδια ερώτηση ο Αριστείδης Χατζής σχολίασε πως δεν έπεσε από τα σύννεφα με το θέμα των υποκλοπών, διότι όπως εξήγησε “είναι μέσα στη φύση της κρατικής εξουσίας. Όταν έχεις μία ισχυρή κρατική εξουσία θα μπει στον πειρασμό και θα τη χρησιμοποιήσει. Προφανώς και θα παραβιάσει τους κανόνες που τη δεσμεύουν αν μπορεί, προφανώς θα παραβιάσει βασικές αρχές του Κράτους Δικαίου, δικαιώματα κλπ”. Ο ίδιος έθεσε στη συνέχεια το ερώτημα, “τι παραπάνω προσφέρει η φιλελεύθερη δημοκρατία για να έχουμε εμείς ως πολίτες τη δυνατότητα να αμυνόμαστε σ’ αυτήν την παθογένεια της κρατικής εξουσίας η οποία είναι εγγενής;”, για να σπεύσει να απαντήσει πως υπάρχουν διάφορα εργαλεία.
“Το λάθος που κάνουμε πολύ συχνά είναι να εμπιστευόμαστε περισσότερο την κρατική εξουσία στις φιλελεύθερες δημοκρατίες. Οι πρακτικές μοιάζουν, η εμπιστοσύνη είναι πιο μεγάλη”. ανέφερε στη συνέχεια ο ίδιος για να υπογραμμίσει πως είναι καλό να αποκαλύπτονται τέτοιες υποθέσεις και να “βλέπουμε το πρόσωπο του Λεβιάθαν”.
“Βαθύ τραύμα για τη δημοκρατία” χαρακτήρισε το θέμα των υποκλοπών και των επισυνδέσεων ο Δημήτρης Χριστόπουλος, ο οποίος κατά τη διάρκεια της συζήτησης στο Στρογγυλό Τραπέζι υποστήριξε πως “για πρώτη φορά, αυτό που ονομάζουμε παρακράτος έφυγε από τα υπόγεια και τους διαδρόμους της εκτελεστικής εξουσίας, της αστυνομίας, της εκκλησίας, του στρατού, της δικαιοσύνης και βρέθηκε στο σαλόνι της, δηλαδή στο Μέγαρο Μαξίμου”.
Πρόσθεσε δε ότι “δεν νοείται δημοκρατία στην οποία ένας σημαντικός όγκος πληροφοριών να είναι από όλους απροσπέλαστος. Αυτό παραβιάζει τον σκληρό πυρήνα της αρχής της λαϊκής κυριαρχίας. Δεν γίνεται να μην ξέρει κανείς τι γίνεται. Δεν θα το μάθουμε όλοι, δεν θα το μάθουν οι δημοσιογράφοι, κάποιοι όμως πρέπει να το ξέρουν και για αυτό το Σύνταγμά μας προβλέπει ότι υπάρχει η ΑΔΑΕ […] Έχουμε την απόλυτη αντιστροφή της έννοιας του απορρήτου, έχουμε ένα απόρρητο το οποίο το επικαλούνται όπως θα το επικαλούνταν ένας που κατηγορείται για βιασμό σε ένα δικαστήριο και πάει και τον ρωτάει ο δικαστής τι έγινε εδώ και ο κατηγορούμενος του απαντά πώς τολμάτε να με ρωτάτε για τη σεξουαλική μου ζωή; Τέτοιου είδους αντιστροφή της έννοιας του απορρήτου έχουμε σήμερα”.
AΠΟ ΤΟ NEWS 247