Του Σπύρου Βλέτσα
Για χρόνια κυριαρχούσε στην Ελλάδα η αντίληψη ότι η μείωση των εισοδημάτων που έφερε η κρίση ήταν μέρος της προσπάθειας του διεθνούς κεφαλαίου να «φτωχοποιήσει» τους λαούς. Μάλιστα πολλοί πίστευαν, και πιθανώς πιστεύουν ακόμη, ότι η Ελλάδα ήταν ένα πειραματόζωο για να εφαρμοστούν νεοφιλελεύθερες πολιτικές με στόχο τη συρρίκνωση των εισοδημάτων των εργαζομένων σε πολλές χώρες.
Δέκα χρόνια μετά την έναρξη της κρίσης ο Economist δημοσίευσε έναν πίνακα με στοιχεία του ΟΟΣΑ όπου αποτυπώνεται η μεταβολή των πραγματικών μισθών (δηλαδή των μισθών μετά την αφαίρεση του πληθωρισμού) στις χώρες μέλη του οργανισμού. Στον πίνακα αυτό αρνητικός πρωταγωνιστής είναι η Ελλάδα, στην οποία οι μισθοί έχουν χάσει το ένα πέμπτο της αξίας τους.
Στις συντριπτικά περισσότερες όμως χώρες οι μισθοί έχουν ανέβει, σε μερικές μάλιστα εντυπωσιακά. Στη Λιθουανία η αύξηση πλησιάζει το 40%, ενώ στην Πολωνία ξεπερνά το 25%. Στην Ελλάδα πολλοί έλεγαν ότι ο σκοπός ήταν οι μισθοί να γίνουν σαν εκείνους των πρώην κομμουνιστικών χωρών, όμως οι μισθοί στις χώρες αυτές ακολούθησαν αντίθετη πορεία από τους ελληνικούς. Μικρότερη αύξηση, που πάντως ξεπερνάει το 10%, είχαν οι πραγματικοί
Τα στοιχεία αποδεικνύουν ότι δεν υπήρχε ένα γενικό σχέδιο για τη μείωση των μισθών. Δείχνουν επίσης ότι η Ελλάδα αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα της αύξησης των εισοδημάτων. Όπως ξέρουμε η Ελλάδα αποτελεί εξαίρεση και ανάμεσα στις χώρες που ήταν σε προγράμματα σταθεροποίησης, τα γνωστά μας μνημόνια. Όλες οι άλλες χώρες που ήταν σε μνημόνιο ολοκλήρωσαν την προσαρμογή στον προβλεπόμενο χρόνο, οι οικονομίες τους επέστρεψαν στην ανάπτυξη και τα εισοδήματα άρχισαν να αυξάνονται.
Στην Ελλάδα πριν την κρίση τα εισοδήματα αυξήθηκαν με εντυπωσιακό ρυθμό, την ώρα που η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας κατρακυλούσε. Φτάσαμε στο σημείο σε μια μόνο χρονιά, το 2007, οι εισαγωγές να είναι μεγαλύτερες από τις εξαγωγές κατά περίπου 35 δισεκατομμύρια. Τα χρήματα που δεν έφερνε η πραγματική οικονομία τα έριχνε στη χώρα ο δανεισμός του κράτους, ώσπου φτάσαμε στη χρεοκοπία και τα δανεικά τελείωσαν.
Οι περισσότεροι Έλληνες δεν θέλησαν να αντιληφθούν το πρόβλημα και υιοθέτησαν διάφορες θεωρίες περί ξένων τοκογλύφων και πειραματόζωου και θέλησαν πίσω τη χαμένη τους ευημερία, όχι με τον τρόπο που την ξανακέρδισαν οι άλλες χώρες των μνημονίων, αλλά μέσα από τις υποσχέσεις των δημαγωγών για μοίρασμα χρήματος.
Παρά την πολιτική αναταραχή που αποσταθεροποίησε περαιτέρω την οικονομία, παρά τη νομισματική ανασφάλεια και παρά τις παλινωδίες των κομμάτων και των κυβερνήσεων που διαχειρίστηκαν την κρίση, το 2014 η χώρα επέστρεφε στην ανάπτυξη. Και τότε άρχισε μια νέα κρίση όταν οι δημαγωγοί ξεκίνησαν την «περήφανη διαπραγμάτευση» με τα γνωστά αποτελέσματα.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις όλων των διεθνών οργανισμών (που ξεπεράστηκαν στις άλλες χώρες των μνημονίων) η ανάπτυξη στην Ελλάδα την τελευταία τετραετία θα έτρεχε με ρυθμό κοντά στο 3% ετησίως. Πράγμα που σημαίνει ότι μεγάλο μέρος των εισοδημάτων θα είχε ανακτηθεί και ότι η φτώχεια δεν ήταν μονόδρομος. Η παρατεταμένη φτώχεια ήταν αποτέλεσμα της επιλογής να ανατεθεί σε δημαγωγούς να φέρουν πίσω τα εισοδήματα με μαγικό τρόπο.