Του Νίκου Λακόπουλου
Λίγο πριν τελειώσει το 2018 ο πρωθυπουργός εγκαινίασε ένα μετρό που δεν υπάρχει, αλλά θα υπάρξει- σαφές σημάδι ότι οι εκλογές θα γίνουν πριν λειτουργήσει κανονικά, αλλά πότε; Η ιδέα του μετρό της Θεσσαλονίκης διατυπώθηκε το 1976, αλλά το έργο άρχισε να δημοπρατείται το 1992, τελικά άρχισε το 2006, αλλά αντί για εξήμισι χρόνια θα ολοκληρωθεί σε δεκαπέντε. Τόσα χρειάζονται για να εμφανισθεί, να ιδρυθεί και να κυριαρχήσει κι ένα …κόμμα.
Η Ελλάδα είναι μια νέα χώρα που βγαίνει από μία καταστροφή, μια ταξική και πολιτική αναδιάταξη χωρίς πολλούς από τους μύθους της Μεταπολίτευσης. Πρόκειται για μια συντηρητική στροφή της ελληνικής κοινωνίας με την ιδεολογική επικράτηση της Δεξιάς που γίνεται όλο και πιο δεξιά.
Η έξοδος από τα μνημόνια- με όποιους όρους κι αν αυτό γίνει- αλλάζει το πολιτικό σκηνικό καθώς θέτει νέα ζητήματα που δεν μπορούν να εκφράσουν αντιμνημονιακά κόμματα -όπως αυτά που μάχονται το… τέταρτο μνημόνιο με μια εμμονή που τα θέτει εκτός ιστορίας.
Μια «βιομετρική ανάλυση» των σημερινών και υπό κινητικότητα κομμάτων δείχνει πως μετά τις επόμενες και κυρίως τις μεθεπόμενες εκλογές – που μπορεί να είναι πολύ κοντινές- ορισμένα κόμματα δεν θα υπάρχουν. Τελικά οι «ακραίοι» που ανέδειξε η πολιτική κρίση το 2010-2012 διέλυσαν δυο μεγάλα κόμματα- με βασικό θύμα το ΠΑΣΟΚ- αλλά ηττήθηκαν στην πορεία.
Αν και πάλι έχουμε βροχή «εθνικών κομμάτων» σωτηρίας, η Χρυσή Αυγή όχι μόνο δεν είδε ποτέ διψήφια ποσοστά, αλλά στην περίπτωση που επιστρέψουν στις κάλπες δυο εκατομμύρια ψηφοφόροι που απέχουν τα χρόνια της κρίσης θα δει τόσο μικρά ποσοστά που θα την εξαφανίσουν.
Ζούμε την προσπάθεια του ΣΥΡΙΖΑ να αποτελέσει τον βασικό πόλο της “δημοκρατικής παράταξης” αφού απέβαλε τα απολιθώματα ενός παρελθόντος. Το πρόγραμμα της ΛΑΕ που εκφράζει ο Παναγιώτης Λαφαζάνης βγαίνει από τα οράματα του Εμβέρ Χότζα, την δεκαετία ’70. Είναι ένα κόμμα με ένα σκοταδιστικό παρελθόν κι ένα όραμα πολιτικής οπισθοδρόμησης. Δεν έχει μέλλον.
Η προσπάθεια για μια «Κεντροαριστερά χωρίς Αριστερά» ανέδειξε τον συντηρητικό -δεξιό- χαρακτήρα της προσπάθειας ενός ξεθυμασμένου ΠΑΣΟΚ που αλλάζει ονόματα για επιστροφή στην εξουσία μέσα από τη συνεργασία με τη ΝΔ -με την «στρατηγική ήττα» του ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά ποιος είναι ο ΣΥΡΙΖΑ και πότε ακριβώς έπαψε το ΠΑΣΟΚ να είναι αυτό που έλεγε ο τίτλος του -και δεν υπάρχει πλέον; Πώς αλλάζουν, πεθαίνουν ή γεννιούνται τα ελληνικά κόμματα;
Ούτε το Μνημόνιο, ούτε το Αντιμνημόνιο αποτελούν πολιτική ιδεολογία. Οποιαδήποτε κυβέρνηση, αριστερή ή δεξιά μπορεί να κάνει δανειακές συμβάσεις με όρους που πάντα καθορίζουν οι …επονείδιστοι δανειστές. Η παιδική αφέλεια δεν μπορεί να συγκροτήσει πολιτικό ή εθνικό πρόγραμμα, ούτε ως αριστερή καραμέλα ή ούτε ως εθνική βιταμίνη- που φέρνει κοντά την Χρυσή Αυγή με το φάντασμα που αποτελεί το Κόμμα της Δραχμής.
Η πολιτική αμφισβήτηση με το κίνημα των Αγανακτισμένων ή την τυφλή εξέγερση του 2008- δεν αφορούσε την ανατροπή του πολιτικού συστήματος, αλλά την κομματική του αναδιάταξη. Η διπλή αμφισβήτηση εύκολα απορροφήθηκε με το να μπει η Χρυσή Αυγή στην Βουλή και εκατόν πενήντα έξτρα βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, που δεν κέρδισαν την εμπιστοσύνη του λαού, ποτέ. Πρόκειται για το ληστρικό μπόνους του εκλογικού συστήματος. Η πραγματική μάχη μάλλον θα γίνει τώρα.
Προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα τι θα συμβεί στο μέλλον θα πρέπει να δούμε τις εξελίξεις όχι σε επίπεδο κομμάτων, αλλά σε επίπεδο συσχετισμών και παρατάξεων. Κι ακόμα καλύτερα θα πρέπει να δούμε τι συμβαίνει όχι στην πολιτική, αλλά στην ταξική αναδόμηση της ελληνικής κοινωνίας. Ούτε οι άνεργοι, ούτε οι χρεοκοπημένοι μικροαστοί μπορούν να συγκροτήσουν κόμματα και ιδεολογικές παρατάξεις, αλλά μόνο κουλτούρα διαμαρτυρίας.
Τα «νέα» κόμματα- όπως το Ποτάμι- έμοιαζαν με στάσεις λεωφορείου. Οι περαστικοί βουλευτές του -αν δεν έχουν ενταχθεί ήδη κάπου αλλού- περιμένουν να δουν ποιο δρόμο θα πάρουν. Οι επόμενες και πιο πολύ οι μεθεπόμενες εκλογές θα ξεκαθαρίσουν τα πράγματα, όπου θα υπάρχει η Δεξιά και η Αριστερά με κόμματα που μπορεί να έχουν νέα μορφή.
Ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ του αντιμνημονιακού αγώνα υπάρχει, ούτε το «αντιμνημονιακό μέτωπο» μπορεί να πάρει μορφή μαζικού κόμματος για να παλέψει τα μνημόνια -που δεν υπάρχουν πλέον. Ο λόγος που επέζησε ο ΣΥΡΙΖΑ είναι απλός: δεν ψήφισαν -35% των ψηφοφόρων- τον Αλέξη Τσίπρα για να σκίσει τα μνημόνια, αλλά το έκαναν όταν βεβαιώθηκαν πως δεν θα το κάνει.
Από αυτή την πλευρά έχει ενδιαφέρον να δούμε πως θα διαμορφωθεί ο νέος ΣΥΡΙΖΑ- τι μορφή θα πάρει, όσο και η «Νέα Δημοκρατία» μετά τον Μητσοτάκη- με δεδομένο ότι ο δεύτερος είτε θα χάσει τις εκλογές τώρα ή θα χάσει τις επόμενες εκλογές. Ο Αλέξης Τσίπρας, ακόμα κι αν ηττηθεί στις εκλογές- θα είναι εδώ και θα περιμένει με ένα καθημερινό μπλουζάκι κι ένα νέο κόμμα.
Τι είναι απάτη και τι ειλικρίνεια ο καιρός θα δείξει, καθώς η Οικονομία αλλάζει τα κόμματα που δεν μπόρεσαν να αλλάξουν την Οικονομία. Η ταύτιση του Κινάλ και της Νέας Δημοκρατίας με τους Μακεδονομάχους δεν τους προσέφεραν τα οφέλη που περίμεναν, αλλά τα μετέτρεψαν οριστικά σε κόμματα του παρελθόντος.
Για την Ιστορία όταν άλλοτε είχαμε μαζικά συλλαλητήρια για το Μακεδονικό, ο Σαμαράς έφτιαξε ένα κόμμα του 5% που εξαφανίστηκε- την Πολιτική ‘Ανοιξη- ο τότε Αρχιεπίσκοπος μεσουρανούσε με ένα αναχρονιστικό πολιτικό λόγο, αλλά τις εκλογές τις κέρδισε -το 1993- θριαμβευτικά ο Ανδρέας Παπανδρέου.
Η στροφή στον ρεαλισμό, ο «έντιμος συμβιβασμός» δεν διέλυσε -αν και διέσπασε- τον ΣΥΡΙΖΑ, που υπέγραψε και εφάρμοσε ένα μνημόνιο- όπως συνέβη με άλλα κόμματα εξουσίας. Από την άλλη πλευρά για τη Νέα Δημοκρατία και το Κινάλ η λύση στο εθνικό πρόβλημα είναι να φύγει ο ΣΥΡΙΖΑ, τώρα.
Το βασικό πρόβλημα δεν είναι πώς θα βγει η Ελλάδα οριστικά από την κρίση, αλλά πότε θα φύγουν οι “κλέφτες και οι ψεύτες”- ένα σύνθημα που φωνάζει η μια παράταξη στην άλλη από την εποχή του Λαϊκού Κόμματος και του Βενιζέλου. Τα κόμματα δεν διδάχτηκαν πολλά από την κρίση κι αν συνέβη κάτι μετά τα αλλεπάλληλα σοκ είναι πως η ελληνική κοινωνία δεν εμπιστεύεται -όλα μαζί- τα κόμματα που ψηφίζει ή δεν ψηφίζει.
Πέρα από την κρίση των δυο μεγάλων κομμάτων η χρεοκοπία ανέδειξε και την αδυναμία των μικρότερων κομμάτων που εμφανίστηκαν στο μεταξύ και το Τρίτο Κόμμα -που θα έλυνε το πρόβλημα ως πρόβλημα του δικομματισμού δεν εμφανίστηκε ποτέ.
Η άρνηση της συμμαχίας σε ένα δημοκρατικό μέτωπο -πιθανότατα με νέες εκλογές -θα έχει ως αποτέλεσμα το Κίνημα Αλλαγής να συνθλιβεί και το μόνο που εκκρεμεί είναι ο χρόνος εξαφάνισης του δεξιόστροφου σχήματος και πότε θα τεθεί ανοιχτά το θέμα της πολιτικής ιδεολογίας της Νέας Δημοκρατίας- δεδομένου του ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι προσωρινός πρόεδρος. Ή θα χάσει τώρα και θα παραιτηθεί ή θα παραιτηθεί όταν χάσει αργά ή γρήγορα στο μέλλον.
Το 2019 είναι το πρώτο έτος μιας νέας εποχής με πολλά αντίο κι όπως πάντα η αντιπαράθεση είναι ανάμεσα στο παλιό και το νέο, όπου δεν κερδίζει ποτέ αυτός που εκφράζει το παρελθόν. Πολύ συχνά εμφανίζεται στο πολιτικό παιχνίδι ένας αναπάντεχος άλλος -απέξω, οι εκπλήξεις είναι μέρος του παιχνιδιού μιας χώρας που πρέπει να αναγεννηθεί από την αρχή και τα πολιτικά κόμματα τελικά θα αναμετρηθούν με τον εαυτό τους.
Προφανώς δεν ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ του 2015 που μπορούσε να απαντήσει στο πολιτικό -δηλαδή το οικονομικό- πρόβλημα της Ελλάδας, ούτε η Νέα Δημοκρατία του Σαμαρά, του Μητσοτάκη και του Βορίδη και φυσικά το ΠΑΣΟΚ που ο κόσμος έκρινε ότι ευθύνεται πρωτίστως για την κρίση. Τα κόμματα αυτά ή θα αλλάξουν ή θα πεθάνουν και το 2019 θα έχει πολλά να μας πει με πολλές δυσάρεστες και ευχάριστες εκπλήξεις.
