Του Γ. Λακόπουλου
Στην πολιτική συχνά ο καλύτερος σύμμαχος είναι ο αντίπαλος: από τις δικές του επιλογές προκύπτει η δική σου επιτυχία. Είναι ο κανόνας που αρχίζει να δίνει αέρα στα πανιά του ΠΑΣΟΚ .
Όσο βάλλεται η σημερινή την ηγεσία από πρώην στελέχη του, αλλά και από και τη ΝΔ τόσο ενισχύονται οι ροές ψηφοφόρων που το είχαν εγκαταλείψει. Αυτό τουλάχιστον πιστεύουν έμπειροι πολιτικοί παρατηρητές που γνωρίζουν την ψυχολογία των πολιτών που κινούνται στην ευρύτερη δημοκρατική παράταξη.
Το σημερινό ΠΑΣΟΚ έχει μια ιδιαιτερότητα. Η μεγάλη πλειοψηφία των επωνύμων που κατείχαν αξιώματα στο παρελθόν δεν “πάει” τη Φώφη Γεννηματά –ή αυτό επικαλούνται ως πρόσχημα για να μην επιστρέψουν. Όπως προηγουμένως δεν “πήγαιναν” τον Βαγγέλη Βενιζέλο –που με τη σειρά του δεν βολεύεται υπό την Φώφη και ετοιμάζει τις βαλίτσες του- για να.. φύγει!
Πράγματι ο μεγάλος όγκος του στελεχιακού δυναμικού δεν έφυγε επί Γεννηματά. Έφυγαν επί Βενιζέλου, είτε εξ αιτίας της συμπεριφοράς του, είτε λόγω του εκλογικού αποτελέσματος του 2012 που τους άφησε εκτός Βουλής. Αντίθετα με τη Γεννηματά επέστρεψε ο Α. Λοβέρδος και προστέθηκε ως σύμμαχος ο Θαν. Θεοχαρόπουλος με τη ΔΗΜΑΡ.
Για τους έμπειρους πολιτικούς αναλυτές με αυτό το ιστορικό ό,τι είναι να συμβεί με το ΠΑΣΟΚ θα συμβεί ερήμην αυτών που το εγκατέλειψαν. Οι παλιές σχέσεις τους με το μιντιακό σύστημα κάνουν την παρουσία τους ηχηρή, αλλά είναι κούφια και δεν επηρεάζουν τις εξελίξεις.
Κατά κανόνα εκπροσωπούν μόνο τις φιλοδοξίες τους. Στις οποίες περιλαμβάνεται εμφανώς και η διάλυση του ΠΑΣΟΚ – κάτι που συνιστά αμοραλισμό εκ μέρους τους, για τους περισσότερους οπαδούς του Κινήματος. Ποιος όμως θα τους εμπιστευτεί όταν αναφέρονται με απαξιωτικά τρόπο στο κόμμα που τους ανέδειξε;
Δουλεύουν για το ΠΑΣΟΚ
Ως τώρα το ΠΑΣΟΚ, παρά τη βελτίωση της εκλογικής του επίδοσης μετά τον Βενιζέλο, πελαγοδρομούσε κυρίως λόγω των δύο κρίσιμων λαθών της ηγεσίας του: την άρνηση να ψηφίσει την απλή αναλογική και τον “διμέτωπο” που εξίσωνε τη Δεξιά με τη δημοκρατική παράταξη στην οποία ανήκει ο ΣΥΡΙΖΑ.
Ωστόσο το τελευταίο διάστημα η μεγαλύτερη βοήθεια προς το ΠΑΣΟΚ έρχεται από τους αντιπάλους του. Εκτός από δικούς του “αποστάτες” τουλάχιστον τρία κόμματα δουλεύουν για λογαριασμό του αυτή την περίοδο.
Πρώτος ο ΣΥΡΙΖΑ με τις αντινομίες, το “απροσάρμοστο” στελεχιακό δυναμικό και την αδυναμία Αλέξη Τσίπρα να μετασχηματίσει το κόμμα του σε κεντροαριστερό φορέα- συν την δυσαρέσκεια που προκαλεί πάντα η συνάφεια με τον Πάνο Καμμένο.
Μετά η ΝΔ, καθώς ο Κυριάκος Μητσοτάκης από τη μια υιοθετεί την ιδεολογική ατζέντα του Σαμαρά, δια του Άδωνι και από τη άλλη φλερτάρει με τους τελειωμένους πρώην ” εκσυγχρονιστές” του ΠΑΣΟΚ.
Τέλος, ο Σταύρος Θεοδωράκης δια της αποτυχίας του θα αυξήσει την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ- προτού εκπνεύσει αυτή η Βουλή. Εκτός από την Κατερίνα Μάρκου που άφησε να εννοηθεί ότι οδεύει προς το ΠΑΣΟΚ -είτε άμεσα, είτε επανεντασσόμενη στη ΔΗΜΑΡ-, άλλοι τρεις βουλευτές του Ποταμιού φημολογείται ότι θα φορέσουν τα πράσινα ή θα συνεργαστούν στις επόμενες εκλογές. Ο ένας εκλέγεται στη Θράκη, ο δεύτερος προέρχεται από τη ΔΗΜΑΡ και ο τρίτος απλώς θα επιστρέψει.
Αύξηση της κοινοβουλευτικής ισχύος όταν ακόμη και ο Σημίτης συνιστά … διάλυση – υπέρ ενός “νέου φορέα” αγνώστων λοιπών στοιχείων αλλά μάλλον προβλέψιμης συμπεριφοράς –δεν είναι λίγο.
Οι προσεγγίσεις προσώπων, κυρίως από το Ποτάμι, υποκινούνται από τις ενδείξεις ότι το ΠΑΣΟΚ μπορεί να περιμένει πλέον τον επαναπατρισμό των παλαιών οπαδών που “την έκαναν” για τον ΣΥΡΙΖΑ λόγω των πολιτικών επιλογών του Γ. Παπανδρέου με το Μνημόνιο και του Βαγγ. Βενιζέλου με τον Σαμαρά -ακόμη και των παλαιότερων αναμνήσεων από τους “εκσυγχρονιστές”.
Η δημοσκοπική “ταρζανιά”
Ο τελευταίος ανασχηματισμός φαίνεται να ήταν η λάθος κίνηση του Αλέξη Τσίπρα σε σχέση με το ΠΑΣΟΚ και προστέθηκε σε μια αλυσίδα απογοητεύσεων που τον αποδυναμώνουν εκλογικά. Αυτό είναι ορατό δια γυμνού οφθαλμού. Στο σημείο αυτό όμως συμβαίνει κάτι αξιοσημείωτο. Οι καλοί δημοσκόποι παίρνουν τα ποσοστά που εμφανώς χάνει ο ΣΥΡΙΖΑ και τα μεταφέρουν απ’ ευθείας στη… ΝΔ. Αλλά αυτό είναι μάλλον “ταρζανιά”.
Από πού προκύπτει ότι ο πρώην ψηφοφόρος του ΠΑΣΟΚ -που θα αποφασίσει να μην ξαναψηφίσει τον Τσίπρα- θα πάει στον Κυριάκο Μητσοτάκη. Ακόμη και λόγω ονόματος.- αν και γίνεται προσπάθεια να ξεπλυθεί κι αυτό- θα έχει δυσκολία. Λογικά έχει δυο βασικές επιλογές: την αποχή και την επιστροφή στο ΠΑΣΟΚ.
Παρατηρείται ωστόσο δημοσκοπικη γενναιοδωρία προς τη ΝΔ και τσιγκουνιά προς το ΠΑΣΟΚ, σε συνδυασμό με την επιμονή άλλοτε έγκυρων εφημερίδων να το “διαλύσουν”.
Άλλο ΝΔ, άλλο ΣΥΡΙΖΑ
Αλλά καθώς εκτός από τις δημοσκοπήσεις υπάρχει και η ζωή, όσοι παρακολουθούν στενά τα πράγματα σημειώνουν ότι στη βάση του εκλογικού σώματος παρατηρούνται αλλαγές συμπεριφορών – ειδικά στις κοινωνίες της περιφέρειας, όπου οι μετακινήσεις είναι ορατές και με ονοματεπώνυμο.
Πολιτικά στελέχη και τοπικοί παράγοντες που είχαν στηρίξει τον ΣΥΡΙΖΑ από το 2012 και εντεύθεν, αποστασιοποιούνται και φλερτάρουν εκ νέου με το ΠΑΣΟΚ. Δεν είναι ακριβώς μετακίνηση από τον Τσίπρα στη Φώφη Γεννηματά. Είναι μετακίνηση από τον Τσίπρα προς το ΠΑΣΟΚ. Η διάσπαση του Γ. Παπανδρέου, η απομάκρυνση του Βαγγ. Βενιζέλου, ακόμη και οι χρησμοί του Σημίτη ενισχύουν αυτές τις τάσεις .
Εξ ίσου τις ενισχύει και η διαφαινόμενη στροφή του ΠΑΣΟΚ στις ιστορικές αναφορές του. Όσο εγκαταλείπει το διμέτωπο και αντιμετωπίζει τη ΝΔ και τον ΣΥΡΙΖΑ με διαφορετικό ύφος και με διαφορετικός στοχεύσεις τόσο αυξάνει το ακροατήριο του μεταξύ των “άσωτων ψηφοφόρων” του 2012.
Οι αναλυτές έχουν εξηγήσεις γι’ αυτό. Η αντιμετώπιση της ΝΔ συνιστά σύγκρουση με τη Δεξιά και προκύπτει ως φυσιολογική συμπεριφορά, από τα ιδεολογικά χαρακτηριστικά ενός κόμματος της δημοκρατικής παράταξης. Αντίθετα η κριτική στη κυβέρνηση αποτελεί διείσδυση στους εκλογικούς πληθυσμούς του ΣΥΡΙΖΑ που έλκουν την καταγωγή τους από το ΠΑΣΟΚ και όταν απογοητεύτηκαν μετακινήθηκαν προς το πιο οικείο και όμορο χώρο.
Για τους ιδίους οι διαφορές με τη ΝΔ αποτελούν στοιχείο αυτοπροσδιορισμού του ΠΑΣΟΚ και αφορούν την ιστορική αναμέτρηση των δυο παρατάξεων. Οι διαφορές με τον ΣΥΡΙΖΑ προκύπτουν από τις λανθασμένες επιλογές του Τσίπρα και αφορούν τον ανταγωνισμό για την ηγεμονία χώρου,- την οποία το ΠΑΣΟΚ έχασε από λάθη που έκαναν οι ηγεσίες του -όχι για τις αρχές και την ιδεολογία του.
Διεργασίες στη βάση
Σύμφωνα με όσους γνωρίζουν την παλιά ακτινοβολία του ΠΑΣΟΚ κατά περιφέρεια, εφόσον η επιστροφή σε αυτές τις αρχές προσωποποιηθεί τοπικά και κεντρικά με νέα πρόσωπα και εξελιχθεί σε νέο ΠΑΣΟΚ,- αλλά πάντα ΠΑΣΟΚ– μπορεί να ανακτήσει το προνόμιο της πρωτοβουλίας έναντι του ΣΥΡΙΖΑ.
Οι θεωρίες ότι ως λογότυπο ξόφλησε αποδίδουν περισσότερο το ξόφλημα όσων τις διατυπώνουν. Τα κόμματα ως φορείς ιδεών και διαχειριστές της πολιτικής δεν ξοφλάνε όσο υπάρχουν ψηφοφόροι που τα κρατούν στη Βουλή. Απλώς για να ανακάμψουν πρέπει να επικαιροποιήσουν την ιδεολογία τους και να βρουν νέα στελέχη να την εκφράσουν στο δημόσιο χώρο.
Π.χ. κανείς από τους πρώην υπουργούς του ΠΑΣΟΚ που το εγκατέλειψαν δεν έχει την απήχηση που έχει ο νεαρός Παύλος Χρηστίδης. Από αυτή την άποψη το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται για πρώτη φορά από τα 2012 κοντά στο σημείο βρασμού: το εκκρεμές τείνει πάλι προς το μέρος του σε ό,τι αφορά τις σχέσεις του με το ΣΥΡΙΖΑ και αυτό αλλάζει εκ των πραγμάτων και τη σχέση του με τη ΝΔ.
Το πρόβλημά του είναι ότι υπάρχουν ακόμη και στις γραμμές του κάποιοι που δεν θέλουν να συμβεί αυτό. Όπως υπάρχουν και αρκετοί από όσους τις εγκατέλειψαν που θεωρούν ότι η άνοδος του ΠΑΣΟΚ αποτελεί εμπόδιο στη νέα καριέρα που θέλουν να κάνουν δίπλα στον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Οι μεταβολές όμως ποτέ δεν κρίνονται στην κορυφή, αλλά προκύπτουν από διεργασίες στη βάση. Εκεί όπου τα επιχειρήματα εναντίον της Φώφης Γεννηματά αντιμετωπίζονται με την κοινή λογική: αυτή εξέλεξε η βάση- αν δε μας κάνει, ας την αλλάξουμε στο επόμενο συνέδριο.