Toυ Μάνου Στεφανίδη
Σημειώσεις για μια νεοελληνική κοινωνική ανθρωπολογία
Μέχρι πρόσφατα το να δηλώνει κανείς προοδευτικός στην Ελλάδα, ήταν το πιο ανέξοδο και το πιο επωφελές επιτήδευμα. Εκατοντάδες “προοδευτικοί” επέβησαν έτσι του κράτους, απέσπασαν θέσεις, οφίκια, χορηγίες, ενισχύθηκαν παντοιοτρόπως στο όνομα… της προόδου και του πολιτισμού. Επαγγελματίες αριστεροί με το αζημίωτο, στρατευμένοι στην ουτοπία (sic!) πρόσφεραν στη χώρα το υστέρημα του ταλέντου τους για να γίνουν πλούσιοι, διάσημοι και περιζήτητοι.
Χαρισματικοί ενίοτε, μέτριοι κατά κανόνα είχαν πάντα έναν κομματικό πατερούλη -φερ’ ειπείν η περίφημη σχέση Λαλιώτη-Κωστόπουλου- για να τους αναπληρώνει ό, τι τους έλειπε. Στη αντίθετη πλευρά εκινείτο μια υδαρής μάζα οσφυοκαμπτών που έκαναν καριέρα γλείφοντας απλώς πλην μεθοδικά τους ανωτέρω καριερίστες. Εδώ ανήκουν οι εκατομμύρια “δημοσιογράφοι” των ΜΜΕ, οι οποίοι διεκδίκησαν τη μερίδα του λέοντος φτιάχνοντας εν μια νυκτί αστέρια, φίρμες, τα πρώτα κοάσματα στο βούρκο με τα βατράχια.
Ατάλαντοι συνθέτες που είχαν όμως ιδρύματα από πίσω τους, γκέι τίποτε που αναδείκνυαν άλλους γκέι τίποτε στ’ όνομά της ομερτά του κλάδου, συγγραφείς-αποκόμματα και ζωγράφοι τόσο γεμάτοι από το ego τους που δεν έβλεπαν πέρα από τη μύτη τους -ή έστω το ιδιωτικό τους μουσείο-, ποιητές-ιμπρεσάριοι, ηθοποιοί-επιχειρηματίες, καλλιτέχνες-μεταπράτες (γενικώς) και τέλος φιλότεχνοι (γενικότατα) που είδαν φως (μηντιακό) και μπήκαν. Κοσμικοί, λαϊφστυλίστες, συλλέκτες, μεγάλοδημοσιογράφοι των 55.000 ευρώ τον μήνα, συμπλήρωναν αυτόν τον θίασο της ρόμπας και των εμετικών αλλαξοπισθιών.
Όλα ήσαν υπέροχα, εμπνευσμένα, μαγικά έστω κι αν ο βασιλιάς παρέμενε προκλητικά γυμνός. Θα ‘λεγα πως ο χώρος μοιραζόταν ακριβοδίκαια και politically correct ανάμεσα στους σταρχιδιστές και στους ανάρχιδους. Ιερά ονόματα υπεράνω κριτικής, εναντίον της όποιας αξιοκρατίας και κυρίως -και μ’ ευθύνη όλων μας- υπεράνω του οποιουδήποτε διαλόγου, οδήγησαν τη χώρα στα σημερινά αδιέξοδά της. Σε αγαστή σύμπνοια με την εκάστοτε πολιτική ηγεσία.
Προσωπικά αυτούς κακίζω περισσότερο παρά τους διακοσμητικούς και οικογενειοκράτες πρωθυπουργούς και υπουργούς υπηρεσίας. Κακίζω δηλαδή όλους εκείνους που διέγνωσαν κύρος στον Κωστάκη και ιδιοφυΐα στον Γιωργάκη. Όλους εκείνους, τους 80 άνω που παρέμειναν χρόνια μυστικοσύμβουλοι και συμποσιαστές του ανεκδιήγητου Σημίτη και ορντινάντσες του επικίνδυνου Βενιζέλου (κατά την εποχή της πολιτιστικής Ολυμπιάδας και του πολιτισμού των πολιτισμών αν ενθυμείσθε). Απίστευτες λεκτικές παπάρες που όμως υποστήριζαν στα σοβαρά δαφνοστεφανωμένοι ποιητές από τα Μακρονήσια και ακαδημαϊκοί δάσκαλοι που θήτευσαν στη νεοελληνική τραγωδία από την εποχή της χούντας.
Έτεροι εμβριθείς κοινωνιολόγοι του μπερμπαντείου που επίσης παρασύρθηκαν από την Κίρκη της ψεύτικης ευμάρειας φαντάζομαι πως θ’ αποκρούουν μετά βδελυγμίας τους δικούς μου πεζοδρομιακούς όρους του σταρχιδισμού και αναρχιδισμού στο όνομα του Max Weber, του Althusser ή του Πουλαντζά, εγώ όμως θα τους αντιπρότεινα σιωπή και περισυλλογή γιατί και η υποκρισία έχει τα όριά της. Να σταματήσουν τέλος τις δακρύβρεχτες αναλύσεις από το διαχρονικά κυβερνητικό ΒΗΜΑ σχετικά με τα αίτια και τη διαλεκτική της παρακμής κυρίως γιατί είναι και οι ίδιοι αφενός υπαίτιοι και αφετέρου ζωτικά κομμάτια τόσο της παρακμής όσο και της κρίσης.
Ήδη, γνωστός συλλέκτης, ιδιοκτήτης Μουσείου οργανώνει έκθεση με τις …προσωπογραφίες του, τις οποίες φιλοτέχνησαν ζωγράφοι της προσωπικής του αυλής! Εδώ ο κόσμος χάνεται… Υποπτεύομαι πάντως ότι τους ανωτέρω “σταρ” χαλάνε οι εξίσου μωροφιλόδοξες ως στα όρια της νεύρωσης, σύζυγοι τους, όλες κολασμένες με το χρήμα και την αυτοπροβολή, ιδιαίτερα όταν αμφότερες προέρχονται από κρατικές δαπάνες. Θα είχε πάντως ενδιαφέρον για τον ιστορικό του μέλλοντος να μελετήσει τα κοινωνικοκοσμική διαπλοκή συζύγων υπουργών με τις συζύγους μεγαλοδημοσιογράφων, μεγαλοζωγράφων και οικονομικών παραγόντων. Τότε θ’ αποκαλυφθεί ένας άλλος εσμός σκανδάλων με … άρωμα γυναίκας.
Ο ΣΥΡΙΖΑ, τέλος, δημιούργησε μια νέα ανθρωπολογία δυστυχώς με παλιά υλικά. Η αποθέωση της δηθενιάς, του πολιτικού κιτς και μάλιστα χωρίς τα στοιχειώδη ανακλαστικά αξιοπρέπειας της παραδοσιακής Αριστεράς. Διγλωσσία, αμοραλισμός, λαϊκισμός. Και κυρίως προκλητική άγνοια του κινδύνου, δηλαδή προκλητική άγνοια της πραγματικότητας. Συνέπεια όλων αυτών η ανάσταση παλαιών νόμων στο όνομα της ανανέωσης, φυγή προς τα πίσω, τρόμος για το αληθινά καινούριο σε βαθμό ώστε οι προτάσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη να φαντάζουν επανάσταση! Συμπέρασμα; Ευτυχές το νέον έτος 2014!
ΥΓ. Αλλαγή κλίματος: Αισθάνομαι αμήχανα εμπρός σ ‘ αυτή τη φωτογραφία. Ο ηθικολόγος εαυτός μου θα ήταν έτοιμος να καυτηριάσει την πιτσιρικαρία που αντί να ρουφήξει τον Ρέμπραντ, ασχολείται αυτιστικά με τα κινητά της.
Από την άλλη πλευρά σκέφτομαι πως αυτή η πιτσιρικαρία δικαιούται τα δικά της θέλω, έχει τις δικές της προτεραιότητες που μπορεί να είναι εντελώς διαφορετικές από τις δικές μου. Επιπλέον, η φωτογραφία είναι πάντα ένα μεγάλο ψεύδος καθώς παίζει με το χρόνο υποδυόμενη ένα σταθερό “τώρα”. Πιθανόν, λοιπόν, να απεικονίζει τα παιδιά ΜΕΤΑ την ξενάγηση, την συγκίνηση κλπ, και ενώ στέλνουν τις εντυπώσεις τους στους οικείους τους.
Αλλά και αν τους είναι αδιάφορος ο Ρέμπραντ, είμαστε εμείς που το προκαλέσαμε. Έχουν το δικό τους βασίλειο εικόνων για να θαυμάσουν. Ας τους επιτρέψουμε να δημιουργήσουν και να λατρέψουν τα δικά τους αριστουργήματα!
Θα συμφωνούσε και ο Ρέμπραντ.