Του Νίκου Λακόπουλου
“Δεν μισούμε τον πλούτο, αλλά τη φτώχεια”
Όλαφ Πάλμε
Βλέπω στην τηλεόραση τον καημένο τον Κατρούγκαλο- που λέει με τον ίδιο στόμφο τα αντίθετα πράγματα- να υπόσχεται πως θα λύσει το “ασφαλιστικό” κι αναρωτιέμαι γιατί οι “μεταρρυθμίσεις”- όπως ονομάζει το νόμο που υπέβαλε σαν καλός μαθητής στην τρόϊκα- αφορούν στην Ελλάδα το παρελθόν κι όχι το μέλλον. Γιατί τα κόμματα στην Ελλάδα υπόσχονται να διορθώσουν το παρελθόν κι όχι το μέλλον;
Λίγα χρόνια πριν όσοι επιχείρησαν να λύσουν τον Γόρδιο Δεσμό του ασφαλιστικού βρήκαν απέναντι τους το «λαϊκό κίνημα». Ήταν το ίδιο το ΠΑΣΟΚ- που προκειμένου να χάσει την κυβέρνηση- απέσυρε νομοσχέδια και υπουργό. Ο πρόεδρος της ΓΕΣΕΒΕ είπε πως «δεν θα πέσουμε στην φάκα». Κι ο πρόεδρος της ΟΤΟΕ κατηγόρησε την τότε κυβέρνηση ότι ενοποιεί τα ταμεία τους για να αρπάξει το αποθεματικά τους».
Ο επιστημονικός διευθυντής της ΓΣΕΒΕ Σάββας Ρομπόλης το 2008 προέβλεψε πως οι νέες συντάξεις θα είναι κάτω από τα όρια της φτώχειας το 2013. Δεν έπεσε έξω. Μια επιτροπή «σοφών» έδειχνε πως οι υψηλές ασφαλιστικές εισφορές οδηγούν σε απώλεια θέσεων εργασίας. Η μελέτη των άπειρων νομοσχεδίων- μόνο ο Παπακωνσταντίνου έκανε …δώδεκα- δείχνει πως οι κυβερνήσεις μάζευαν ψήφους σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού, παρά έλυναν το ασφαλιστικό.
Σε καμιά άλλη χώρα δεν συνδέθηκε τόσο πολύ το πολιτικό- δηλαδή το κομματικό- συμφέρον με τις συντάξεις, τις εισφορές, την ρημαγμένη οικονομία. Την εποχή των σουλτάνων -ή των παλιότερων σουλτάνων- υπήρχε περισσότερη ελευθερία π.χ. στο εμπόριο, ενώ με τους υπουργούς που αποφασίζουν να ρυθμίσουν με σουλτανικό τρόπο και φιρμάνια την αγορά και το κράτος “τους” οι δημιουργικοί άνθρωποι είναι επικίνδυνοι, οι Έλληνες σχεδόν όλοι παράνομοι και όσοι τολμούν να ανοίξουν επιχείρηση υπόδικοι.
Aυτοί που δούλεψαν σκληρά χάνουν τα λεφτά που τους παρακράτησαν κι οι νέοι χωρίς ελπίδα εργασίας, ακόμα κι αν πάρουν κάποτε σύνταξη θα είναι δέκα-είκοσι ευρώ την ημέρα. Ο περίφημος καστανάς της Θεσσαλονίκης που συνελήφθη να πουλά κάστανα χωρίς άδεια χρωστά, όπως είπε, 100.000 στο ΤΕΒΕ του και 70.000 στην Εφορία. Πως γίνεται όλοι οι Έλληνες να είναι χρεωμένοι;
To “πελατειακό” κράτος
Στο μετεμφυλιακό κράτος όσοι δεν είχαν τα αντίστοιχα κοινωνικά φρονήματα δεν δικαιούνταν σύνταξη, ούτε όσοι ήταν μακρυά από τα κέντρα αποφάσεων, όπως οι αγρότες. Άλλωστε οι πρώτοι είχαν αποκλειστεί κι από την ίδια την εργασία. Η «συνταξούλα» δεν ήταν δικαίωμα, αλλά προνόμιο και πολιτική αμοιβή. Το δικαίωμα στην υγεία συνδεόταν με την πολιτική νομιμοφροσύνη ή την εργασία με ένα βάναυσο τρόπο: ο άνεργος είναι ανασφάλιστος και ο ανασφάλιστος δεν δικαιούται περίθαλψη.
Με την «Αλλαγή» αναπόφευκτα οι συντάξεις σε τυφλούς –που δεν ήταν τυφλοί, σε κάθε είδους αγωνιστές, ακόμα και οι πρόωρες συντάξεις σε κλάδους πολύτιμων ψηφοφόρων εμφανίστηκε ως πράξη κοινωνικής δικαιοσύνης. Ο Ανδρέας πήρε τα χρήματα- λένε- από τις επόμενες γενιές, αλλά τα …χρωστούσε στις προηγούμενες -αδικημένες. Οι ειδικές –”αντιστασιακές”, τιμητικές, αγωνιστικές- συντάξεις επινοήθηκαν με την γέννηση του νεοελληνικού κράτους. Οι πεινασμένοι αγωνιστές του ’21- είχαν ακόμα όπλα και πολλοί δεν είχαν να κάνουν –ούτε ήξεραν άλλη δουλειά. Υπήρχαν χιλιάδες χήρες και ορφανά. Ο Όθωνας έστησε καρμανιόλες στο Ναύπλιο για όσους εξεγέρθηκαν κι έδωσε συντάξεις και μισθούς σε όσους έμπαιναν στο πλάνο.
Οι συντάξεις είχαν εξ αρχής πολιτικό χρώμα. Το πάμφτωχο κρατίδιο δεν είχε πόρους- μετά από έναν δεκαετή πόλεμο. Τα δάνεια ήταν η μόνη λύση για να συντηρηθεί ο κρατικός μηχανισμός με τέσσερις χιλιάδες Βαυαρούς στρατιώτες. Η έννοια του «ημετέρου», ο νεποτισμός και η κομματοκρατία –με πρώτη στα ρουσφέτια την κυβέρνηση Κωλέττη- θεμελιώνεται πάνω σε ένα ταμείο που δεν υπάρχει. Εκατό και πάνω χρόνια μετά το νεοελληνικό κράτος δεν γνωρίζει πόσους υπαλλήλους έχει και γιατί ακριβώς τους πληρώνει. Η κυβέρνηση Γιώργου Παπανδρέου διαπιστώνει πως δεν υπάρχουν λεφτά για να πληρωθούν οι συντάξεις τον επόμενο μήνα.
Η “κλαδική” κοινωνία
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος είναι ο πρώτος που επιχείρησε να ενοποιήσει τα ασφαλιστικά ταμεία, αλλά βρήκε απέναντί του τα συνδικάτα. Τα ταμεία θα φτάσουν τα διακόσια πενήντα, με ειδικό καθεστώς το καθένα για τα μέλη του. Είναι αυτονόητο πως όσοι δεν έχουν εργασία δεν έχουν και συνδικάτο. Έχουν μικρότερο πολιτικό βάρος ακόμα και για τα κόμματα της Αριστεράς -που εκπροσωπούν το προλεταριάτο, όχι όσους δεν έχουν εργασία. Σταδιακά τα προνομιούχα συνδικάτα και οι συντεχνίες γίνονται τροχοπέδη για την εκσυγχρονισμό της χώρας με τον ίδιο τρόπο που τα κόμματα της Αριστεράς εναντιώνονται συστηματικά σε μεταρρυθμίσεις όπως αυτή στην παιδεία το 1982- την οποία επαγγέλεται ο υπουργός Παιδείας ως πρόταση από το μέλλον.
Όσο κι αν ακούγεται απίστευτο το βασικό μοτίβο των αγώνων είναι πως “ο εκσυγχρονισμός δεν θα περάσει”. Ο αντιμνημονιακός αγώνας περνάει από το αίτημα “να μην επιτρέψουμε να τελειώνουν οι δίκες νωρίτερα”. Κι ένα κόμμα που ζητάει π.χ. να γίνει Νομική Σχολή στην Κομοτηνή ή την Λάρισα είναι το ίδιο που ζητάει να μη γίνει άλλη Νομική Σχολή στην Ελλάδα με το ίδιο σκεπτικό. Η “ανάπτυξη” θα καταστρέψει το περιβάλλον. Η «κλαδική» κοινωνία –που αποθεώνεται την εποχή του ΠΑΣΟΚ- θέτει ένα βασικό νόμο της πολιτικού συστήματος. Η εκλεγμένη κυβέρνηση που θα επιχειρούσε να λύσει το πρόβλημα δεν θα έμενε πολύ στην εξουσία.
Ίσως μόνο μια δικτατορία θα μπορούσε να επιβάλλει μια λύση, αλλά οι δικτάτορες- προκειμένου να γίνουν δημοφιλείς- με πρώτο τον Μεταξά- οικειοποιήθηκαν το ΙΚΑ του Βενιζέλου και του Παπαναστασίου ως μηχανισμό πολιτικής εξαγοράς συνειδήσεων. Η χούντα χάριζε δάνεια και έστελνε μάλιστα τις συντάξεις σπίτι. Την δεκαετία ’50 ένας δοσίλογος, ο Φον Γιοσμάς – που συμμετείχε στη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη το 1963, έδινε ως πρόεδρος του «Συνδέσμου Αγωνιστών και Θυμάτων Εθνικής Αντιστάσεως» δάνεια σε «ημετέρους» με τη μορφή εφάπαξ συνταξιοδότησης. Την δεκαετία ΄80 ο τοπικός παράγων που τακτοποιούσε ημετέρους πολλές φορές είναι ο ίδιος –ή κληρονόμος του- αφού ένα κοινωνικό στρώμα περνάει από τον Καραμανλή στην Ένωση Κέντρου, τη Χούντα και το ΠΑΣΟΚ με στόχο πάντα την εξουσία. (Υποθέτω πως τώρα είναι ΣΥΡΙΖΑ).
Η «Αλλαγή» του ΠΑΣΟΚ –μαζί με νέες αυξήσεις στους στρατιωτικούς –το πρώτο κυβερνητικό μέτρο!- δημιούργησε ένα «στρατό» κρατικοδίαιτων, παρατρεχάμενων γύρω από το κόμμα και το κράτος, παραγόντων και συνδικαλιστών που εισπράττουν την μερίδα του λέοντος. Η ρεμούλα των «προέδρων» με πανάκριβα αυτοκίνητα, ταξίδια και δώρα συνυπάρχει με αυτήν γύρω από τις πολεοδομίες, τις εφορίες και την αστυνομία. Μόνο μια διευθύντρια του ΙΚΑ στην Καλλιθέα συλλαμβάνεται με ένα εκατομμύριο ευρώ στο σπίτι της. Η διαπλοκή περιλαμβάνει συνδικαλιστές -που το σωματείο τους μπορεί να κατεβάσει τους διακόπτες και να βυθίσει την χώρα στο σκοτάδι. Ο υπάλληλος στην πολεοδομία που παίρνει μίζες δεν είναι δεξιός. Είναι αριστερός, παλιός “Λαμπράκης”, με λαϊκοκομμουνιστικό μουστάκι. Το “λαμόγιο” είναι γείτονας, συγγενής- ξάδελφος συνήθως, μπορεί να μένει στο δικό μας σπίτι.
Το 2015, αφού το ελληνικό κράτος, κατάφερε να απογράψει τους δημοσίους υπαλλήλους του, ένα ολόκληρο σύστημα με πλαστά πτυχία, πλαστά επιδόματα και άλλες «μαϊμουδιές» αποκάλυψε τα σκάνδαλα δεκαετιών. Η βασική σύνταξη μειώθηκε κάτω από το επίπεδο φτώχειας, αλλά πολλοί –ένα εκατομμύριο- παίρνουν δυο συντάξεις, τριακόσιες χιλιάδες παίρνουν τρεις και –όχι πολλοί- παίρνουν εφτά συντάξεις! Το 60% των συνταξιούχων είναι πάνω από 70 ετών, αλλά ένα μεγάλο ποσοστό- ιδιαίτερα των «ευγενών» ταμείων παίρνουν σύνταξη νωρίτερα και υπάρχουν συνταξιούχοι κάτω των 25 ετών. Μια ταξική ή γεωγραφική ανάλυση των στοιχείων της απογραφής θα δείξει πως οι συνταξιούχοι της ΔΕΗ ή του ΟΤΕ είναι δυσανάλογοι με άλλες κατηγορίες που δεν έχουν στον … ήλιο σύνταξη.
Το “κράτος-κλέφτης”
Η διασύνδεση των ταμείων με το κράτος- κόμμα- τα κατέστρεψε. Ο Όλαφ Πάλμε επέτρεψε στα ταμεία να επενδύουν τα κεφάλαιά τους κι έφτιαξε το καλύτερο ασφαλιστικό σύστημα στον κόσμο. Το πείραμα στην Ελλάδα τα χρεοκόπησε. Οι ελληνικές κυβερνήσεις χρησιμοποίησαν τις εισφορές ως μορφή φορολογίας για να εισπράξουν χρήματα που διανέμουν σε ειδικές κατηγορίες ανάλογα με το εκλογικό βάρος τους.
Μια από τις ισχυρότερες συντεχνίες στην Ελλάδα ήταν αυτή των τυπογράφων- των εφημερίδων- που πριν έλθει η τεχνολογία του όφσετ- είχαν απίστευτες αμοιβές. Το κλειστό επάγγελμα περνούσε από πατέρα σε γιο. Οι δημοσιογράφοι –με μικρότερη δύναμη- ήταν επίσης ένα κλειστό επάγγελμα- πέτυχαν να πληρώνει για το ταμείο τους ο διαφημιζόμενος στα μέσα, όπως ακριβώς και οι γιατροί συνέδεσαν την σύνταξή τους με την πληρωμή των φαρμάκων από τους ασθενείς. Τα προνόμια των στρατιωτικών επεκτάθηκαν σε κόρες και συγγενείς, άγαμα θήλεα και διαζευγμένες θυγατέρες –που έπρεπε να πληρώσει το κράτος για να πάρουν σύνταξη στα δεκαοχτώ. Άπειρα ταμεία- που έφτασαν τα 327- ξεχωριστά για κάθε τράπεζα ή κλάδους όπως δικαστικών βρέθηκαν με παροχές όπως οικισμούς για κατασκηνώσεις κρυμμένες καλά στο δάσος. Η ελληνική δημοκρατία δεν είναι ακριβώς ταξική, αλλά κλαδική.
Δεν θα μάθουμε ποτέ πόσο κόστισε το ελληνικό «δημόσιο». Όταν έπαψαν οι πολίτες να είναι δεύτερης και τρίτης κατηγορίας- με βάση κοινωνικά ή πολιτικά κριτήρια- έγιναν όλοι ίσοι με βάση το Σύνταγμα, αλλά πάντα μερικοί ήταν πιο ίσοι. Το μόνο βέβαιο είναι πως άνθρωποι με λιγότερη ή καθόλου (!) εργασία παίρνουν μεγαλύτερη σύνταξη από όσους έχουν σαπίσει στην δουλειά σαράντα και πλέον χρόνια. Ιδιαίτερα όταν αναγκάζονταν να παρέχουν ανασφάλιστη εργασία. Μια κόρη εργάτη δεν είχε ποτέ την ίδια «αξία» από μια κόρη στρατιωτικού. Χιλιάδες συντάξεις σε πρώην βουλευτές, δήμαρχους και άλλους «άρχοντες. Ελληνική πατέντα οι “τιμητικές” και ψευτο-αναπηρικές. Διακόσιες καθαρίστριες αναλαμβάνουν απολυόμενες να “εξυγιάνουν” το κράτος. Οι συνταξιούχοι ενοχοποιούνται συλλήβδην κι οι αγρότες αποκαλύπτεται πως δεν πληρώνουν ένσημα.
Το αφελές ερώτημα είναι πόση -κι από πότε- σύνταξη παίρνουν οι αγρότες, αλλά ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έθεσε ένα πιο καίριο: “θα παίρνουν οι ασφαλισμένοι, τα λεφτά που έχουν δώσει;” Η πρώτη εικόνα της «κομμουνιστικής» λύσης Κατρούγκαλου είναι πως η νέα κυβέρνηση θέλει να εξισώσει όσους εργάστηκαν με όσους δεν εργάστηκαν –μια ισοπεδωτική λύση προς τα κάτω. Η απάντηση στο ερώτημα του προέδρου είναι πως ένας ασφαλισμένος στην Ελλάδα π.χ στο ΤΕΒΕ/ ΟΑΕΕ δεν θα ζήσει τόσο πολύ ώστε να ξαναπάρει τα λεφτά που έχει πληρώσει.
Η πολιτική ηγεσία που καλείται -με νομοθετικό τρόπο-να λύσει ένα οικονομικό ζήτημα –με κριτήρια πάντα εκλογικά- είναι εντελώς αναξιόπιστη. Όπως το ελληνικό κράτος. Η πολιτική πατρωνία της ελληνικής οικονομίας απέβη καταστροφική, όλα αυτά τα χρόνια, αφού οι πολιτικοί φορείς – κόμματα, στρατιωτικοί ή βασιλιάδες- ήταν οι βασικοί φορείς της οικονομικής υπανάπτυξης. Όλα αυτά τα χρήματα- και τα δάνεια- που διαχειρίστηκαν με κομματικά κριτήρια ως ένα τελικά ενιαίο πολιτικό σύστημα που απλώς ανανεώνεται- θα μπορούσαν να φέρουν πλούτο κι ανάπτυξη στον δυστυχισμένο, αν και ευλογημένο, τούτο τόπο. Π0υ δεν έχει ακόμα ανακαλύψει την ελευθερία, ούτε την αυτονομία -από τους “σωτήρες’ της- της όποιας -στραγγαλισμένης – οικονομίας, δηλαδή της κοινωνίας.
Η πρώτη φορά “αριστερή” κυβέρνηση αποκάλυψε πως κανένα κόμμα δεν μπορεί να σώσει την Ελλάδα. Η οικονομία -κι η ζωή- ζει πέρα κι έξω από τα κόμματα που από φορείς ιδεών είναι απλές μηχανές για την κατάληψη της εξουσίας. Κι οι αριστεροί υπουργοί έχουνε ανίψια, παιδιά, οικογένεια! Φέτος, όμως, το πρόβλημα θα λυθεί οριστικά. όπως είπε ο πρωθυπουργός -πριν φύγει να πάει να πιάσει τον σταυρό, λόγω Θεοφανίων.
Κι ο Θεός, όμως μας διαβεβαίωσε στο δελτίο ειδήσεων ο ίδιος ο Πρόεδρος Δημοκρατίας, το “ανέσπερο” Φως, το φως της χριστιανοσύνης, “θα διαλύσει το σκοτάδι της κρίσης και της ανέχειας που πλήττει την κοινωνία μας και ιδίως τους οικονομικώς ασθενέστερους συνανθρώπους μας και τη νέα γενιά”.
Αμήν, Παναγία μου. Ευτυχώς που υπάρχει θεός και στην Ελλάδα- είναι αριστερός.
