Ευρωπαϊκό όνειρο- Νέο κύμα εθνολαϊκισμού

 

Του Π.Κ. Ιωακειμίδη*

 

ΙωακειμίδηςΤο περίφημο «Overton window» («παράθυρο του Οβερτον», από το όνομα του πολιτικού επιστήμονα που το επινόησε) λέει, περίπου, ότι η κάθε κυβέρνηση έχει πολύ περισσότερες επιλογές πολιτικής απ’ όσες μπορεί να αποδεχθεί το κοινωνικό σώμα, απ’ όσες δηλαδή είναι πολιτικά εφικτές. Στην ελληνική περίπτωση, βέβαια, το κοινωνικό σώμα είχε και έχει περισσότερες προσδοκίες απ’ αυτές που θα μπορούσε να ικανοποιήσει η κυβερνώσα τάξη. Αλλά αυτό δεν είναι τόσο παράδοξο. Συμβαίνει σχεδόν παντού.

Το παράδοξο είναι ότι, καθώς η κυβερνώσα τάξη δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις θεμιτές προσδοκίες, επιχειρεί ξανά να… ικανοποιήσει το θυμικό, τις φαντασιώσεις, το ανεκπλήρωτο όνειρο, να αναδείξει εχθρούς, να καλλιεργήσει συνωμοσίες, να προβάλει σύμβολα «με χορούς και με νταούλια», να αναβιώσει τα λαϊκιστικά στερεότυπα, να ανακυκλώσει τον ελληνικό ανορθολογισμό και εξαιρετισμό. Να υποβαθμίσει δηλαδή περισσότερο την πολιτική κουλτούρα. Ταυτόχρονα όμως εκτίθεται η χώρα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Αυτό δεν συμβαίνει τόσο βάναυσα στις ώριμες ευρωπαϊκές δημοκρατίες.

Το φαινόμενο γνώρισε έξαρση τον Αύγουστο. Χαρακτηριστικά συμπτώματα: η υπόθεση του πρώην επικεφαλής της ΕΛΣΤΑΤ Ανδρέα Γεωργίου. Ουσιαστικά συντηρεί μια συνωμοσιολογική εκδοχή που λέει ότι εσκεμμένως φουσκώθηκαν τα στατιστικά στοιχεία προκειμένου η Ελλάδα να μπει σε «πρόγραμμα διάσωσης» (Μνημόνιο) έστω κι αν όλοι οι ευρωπαϊκοί και διεθνείς οργανισμοί έχουν αποδεχθεί τη μέθοδο και τα «στατιστικά στοιχεία Γεωργίου» ως ακριβή.

Μπορεί η υπόθεση να εξυπηρετεί πολιτικές σκοπιμότητες αλλά ταυτόχρονα έχει πλήξει την εικόνα της χώρας (αρκεί κανείς να διαβάσει τη σχετική αρθρογραφία και επιστολές στους «Financial Times»). Δεύτερον, το θέμα των γερμανικών επανορθώσεων, για το οποίο με τον τρόπο που τίθεται και προβάλλεται καλλιεργούνται ανεκπλήρωτες προσδοκίες και συντηρούνται ζημιογόνα στερεότυπα σε δύσκολη περίοδο (με οικονομική κρίση, Προσφυγικό, το μέλλον της Ευρώπης ανοικτό κ.λπ.).  Τρίτον, η επιστροφή σε θέσεις για διαγραφή του χρέους (με την ανάσυρση στην επιφάνεια μιας εντελώς ξεχασμένης επετείου, της συμφωνίας για τη μείωση του μεταπολεμικού χρέους της Γερμανίας – 1953. Και ενώ το θέμα της απομείωσης του ελληνικού χρέους έχει ρυθμισθεί τον περασμένο Μάιο με την πλήρη συγκατάθεση της ελληνικής πλευράς. Αλλά αντί να φροντίσουμε για την υλοποίηση των ρυθμίσεων αυτών, αναβιώνουμε το ανέφικτο πλην λαϊκιστικό αίτημα).  Τέταρτον, δηλώσεις που αγγίζουν ευαίσθητες πτυχές  της εξωτερικής πολιτικής, ιδιαίτερα όταν γίνονται από τον ανώτατο πολιτειακό παράγοντα, πρέπει στο μέτρο του δυνατού να αφαιρούν και όχι να προσθέτουν νέες πηγές έντασης στις σχέσεις της χώρας, έστω κι αν αυτές ικανοποιούν το λαϊκό θυμικό. Να συμβάλλουν δηλαδή στην ανίχνευση δρόμων επικοινωνίας και συνεργασίας. Κάποιες από τις πρόσφατες δηλώσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας εμφανώς δεν υπηρετούν αυτόν τον στόχο.

Τελικά, από τη μία η (ευπρόσδεκτη) ευρωπαϊκή προσέγγιση προς σοσιαλδημοκράτες, από την άλλη ένα νέο εγχώριο κύμα τοξικού εθνολαϊκισμού για την  κάλυψη των διευρυνόμενων κενών πολιτικής. Το Overton window στην ελληνική του εκδοχή.

 

*Από τα ΝΕΑ