Του Γρηγόρη Θεοδωράκη
Είναι εύλογη η κριτική ότι η υπό ίδρυση Επιθεώρηση Εργασίας μόνο ανεξάρτητη δεν θα είναι. Αντιθέτως, θα είναι απολύτως εξαρτημένη και μεροληπτική. Πρόκειται για τη θεσμοποίηση της ταξικής πολιτικής σε βάρος των εργαζομένων και της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας.
Η κατάργηση του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) και η ίδρυση «ανεξάρτητης» αρχής Επιθεώρησης Εργασίας προκαλεί ήδη έντονες αντιδράσεις. Οι πρώτες βάσιμες ενστάσεις έχουν διατυπωθεί από έγκριτους νομικούς και διοικητικούς κύκλους:
Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 22 του Συντάγματος: (Προστασία της εργασίας) «H εργασία αποτελεί δικαίωμα και προστατεύεται από το Κράτος, που μεριμνά για τη δημιουργία συνθηκών απασχόλησης όλων των πολιτών και για την ηθική και υλική εξύψωση του εργαζόμενου αγροτικού και αστικού πληθυσμού…». Πώς είναι λοιπόν δυνατόν αρμοδιότητες που συνδέονται στενά με τον δημοκρατικό έλεγχο και τη δημοκρατική νομιμοποίηση να ανατίθενται σε μια δομή που δεν υπόκειται στην ευθύνη της κυβέρνησης και άρα της λαϊκής κυριαρχίας; Είναι εφικτό να υπάρξει αποτελεσματικός έλεγχος του χώρου της εργασίας και να προστατευτούν τα συμφέροντα των εργαζομένων χωρίς να υπάρχει η υποχρέωση στοιχειώδους κοινωνικής λογοδοσίας και του απαραίτητου διαρκούς δημοκρατικού ελέγχου;
Ο προβληματισμός αυτός δυστυχώς επιβεβαιώνεται από τις προτεινόμενες διατάξεις. «Ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων μπορεί να υποβάλει στρατηγικές προτάσεις και να παρέχει στρατηγικές οδηγίες στην Επιθεώρηση Εργασίας σχετικά με τον στρατηγικό σχεδιασμό για την υλοποίηση της κυβερνητικής πολιτικής σε ζητήματα που άπτονται των αρμοδιοτήτων της Επιθεώρησης Εργασίας και σε εξαιρετικές περιστάσεις», προβλέπεται σχετικά. Δηλαδή ένα μέλος της εκλεγμένης Κυβέρνησης της χώρας, «μπορεί» να υποβάλει προτάσεις και στρατηγικές οδηγίες στο επιφορτισμένο με την τήρηση της εργατικής νομοθεσίας όργανο μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και χωρίς καμία εγγύηση ότι αυτές θα τηρηθούν.
Πώς είναι δυνατόν οι επιθεωρητές εργασίας να δρουν αποκομμένοι από το Υπουργείο Εργασίας; Ακόμη κι αν δεχθεί κανείς την ανάγκη ορισμένου βαθμού αυτοτέλειας (όπως άλλωστε ίσχυε μέχρι το 2019), ωστόσο η δραστηριότητα της Επιθεώρησης οφείλει να βρίσκεται σε διαρκή διασύνδεση με το Υπουργείο Εργασίας. Οι δύο δομές πρέπει να παρέχουν σε πραγματικό χρόνο δεδομένα η μία στην άλλη για την κατάσταση στο χώρο της εργασίας, τη στόχευση των νομοθετικών παρεμβάσεων, τα στατιστικά και τα δεδομένα της εργασίας έτσι όπως καταγράφονται στα πληροφοριακά συστήματα και καταγράφονται από τους ελέγχους. Η πλήρης αποκοπή της ελεγκτικής δομής διαμορφώνει ακόμη μία απομονωμένη νησίδα στην ελληνική δημόσια διοίκηση αναπαράγοντας την χρόνια παθολογία της λειτουργίας της όχι σαν ένα ενιαίο σύνολο αλλά ως άθροισμα δομών που η κάθε μία κινείται και δρα ανεξάρτητα. Μια απομονωμένη νησίδα που θα λειτουργεί στο κενό, αγνοώντας τις κρίσιμες κοινωνικές συνθήκες της εποχής και τον κατακερματισμό του εργασιακού πεδίου, αποκομμένη από τα πραγματικά προβλήματα των εργαζομένων και ενδεχομένως θα εστιάζει σε αμιγώς ποσοτικά και εισπρακτικά κριτήρια.
Οι ανεξάρτητες αρχές αποτελούν απαραίτητη συνθήκη στο σύγχρονο πολιτικό – διοικητικό σύστημα. Από την άλλη, είναι προφανές ότι δεν αποτελούν τη λύση για κάθε πρόβλημα της ελληνικής δημόσιας διοίκησης. Οι ανεξάρτητες αρχές πρέπει να συστήνονται όταν πραγματικά απαιτείται. Και κυρίως, όταν συστήνονται και λειτουργούν, να είναι πραγματικά ανεξάρτητες.
Κι εδώ ερχόμαστε στο πλέον κρίσιμο ερώτημα:
Θα είναι πράγματι ανεξάρτητη η νέα αρχή; Είναι ειλικρινείς οι προθέσεις της κυβέρνησης; Επιθυμεί πράγματι την αναβάθμιση του τομέα της επιθεώρησης εργασίας; Η «ανεξάρτητη» επιτροπή επιλογής του διοικητή και του συμβουλίου είναι τόσο ανεξάρτητη που αποτελείται κατά τα 3/5 από μέλη που είτε διορίζονται είτε πρόσκεινται στην κυβέρνηση. Και η Επιτροπή αυτή θα καθορίσει τα μόρια επιλογής, χωρίς αυτά να τεθούν στη βάσανο της κοινοβουλευτικής διαδικασίας όταν ακόμη και για μία θέση τμηματάρχη στο δημόσιο τομέα, η σχετική μοριοδότηση καθορίζεται στο νόμο…
Πέραν αυτού, τα πεπραγμένα της κυβέρνησης δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας. Οι παρεμβάσεις και η διαρκής προσπάθεια χειραγώγησης των ανεξάρτητων αρχών, τα αντιθεσμικά παιχνίδια ακόμη και με το ΑΣΕΠ, η απροκάλυπτη προσπάθεια πλήρους κομματικού ελέγχου του κρατικού μηχανισμού μιλούν από μόνα τους. Άλλωστε η κυβέρνηση της ΝΔ είναι αυτή που με το καλημέρα της εκλογής της υποβάθμισε και απαξίωσε το ΣΕΠΕ. (Το ΣΕΠΕ το οποίο, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ στηρίχθηκε, αναβαθμίστηκε και κατέγραψε σημαντικό έργο). Είναι η κυβέρνηση της ΝΔ αυτή που επί δύο χρόνια νομοθετεί ταξικά σε βάρος των συμφερόντων του κόσμου της εργασίας.
Ας μην τρέφουμε αυταπάτες. Καμία ανεξάρτητη αρχή δεν σκοπεύει να ιδρύσει η κυβέρνηση της ΝΔ. Μπροστά στην πρωτοφανή κοινωνική κατακραυγή για το εργασιακό νομοσχέδιο ο κ. Χατζηδάκης επιχειρεί έναν επικοινωνιακό αντιπερισπασμό, μιλώντας για δήθεν «ανεξάρτητη» Επιθεώρηση Εργασίας. Και ταυτόχρονα πετάει την καυτή πατάτα από πάνω του. Την ευθύνη για την επικείμενη μετατροπή της αγοράς εργασίας σε ζούγκλα δεν θα την έχει η κυβέρνηση της ΝΔ. Θα την έχει η «ανεξάρτητη» Επιθεώρηση Εργασίας. Ο εργαζόμενος που θα βλέπει να καταπατώνται πλήρως τα δικαιώματά του (γιατί αυτός θα είναι ο κανόνας με το νέο εργασιακό νομοσχέδιο), δεν θα μπορεί να κατηγορήσει την κυβέρνηση.«Δυστυχώς δεν μπορούμε να επέμβουμε στην ανεξαρτησία της αρχής» θα είναι η επωδός των «αρίστων» της κυβέρνησης. Την ίδια στιγμή βέβαια η «ανεξάρτητη» – εξαρτημένη από την κυβέρνηση διοίκηση της αρχής, θα είναι ευεπίφορη στις παρεμβάσεις της κυβέρνησης όταν αυτές αφορούν την προστασία διαπλεκόμενων εργοδοτών και φιλικών επιχειρήσεων.
Είναι εύλογη η κριτική ότι η υπό ίδρυση Επιθεώρηση Εργασίας μόνο ανεξάρτητη δεν θα είναι. Αντιθέτως, θα είναι απολύτως εξαρτημένη και μεροληπτική. Πρόκειται για τη θεσμοποίηση της ταξικής πολιτικής σε βάρος των εργαζομένων και της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας. Και υπέρ των μεγάλων συμφερόντων και της διαπλεκόμενης κρατικοδίαιτης επιχειρηματικότητας.
(Ο Γρηγόρης Θεοδωράκης είναι πρώην Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Διοικητικής Ανασυγκρότησης)
ΑΠΟ ΤΟ IEIDISEIS.GR